Thắc mắc
Em trao thơ cho ta,
Lại yêu cầu đừng đọc.
Có điều chi bí mật?
Ta đoán hoài không ra!
Muốn tìm hiểu em nhiều,
Đặng kiếm lời an ủi.
Ta gặng hỏi đã nhiều,
Em lắc đầu không nói.
Mấy tran giấy khép lại,
Như cánh cửa lòng em.
Ta muốn hé ra xem,
Nhưng lòng sao ái ngại…
Tâm sự là thiêng liêng,
Em đã không muốn ngỏ
Thì lẽ nào ta nỡ
Bốc “bánh lòng” ra xem!
Nhưng tò mò thúc đẩy,
Đành lại gặng hỏi em.
Em trả lời: “Anh đấy,
Lời đề tặng viết kèm
Người coi chắc đã thấy!”
Nhưng thấy gì kia, em?
Anh ấy với thơ này,
Có gì đâu liên hệ!
Ta nghĩ hoài không thể
Hiểu thêm gì mảy may!
Đành trả lại thơ em,
Với rất nhiều thắc mắc.
Chờ một ngày nào khác,
Em mở lòng cho xem…
*
Những Thắc Mắc Không Lời Giải Đáp
Trong những rung động đầu đời, có những điều ta muốn biết nhưng không dám hỏi, có những bí mật ta tò mò nhưng không thể chạm đến. Bài thơ Thắc mắc của Bàng Bá Lân gói trọn những cảm xúc ấy – một chút ngỡ ngàng, một chút băn khoăn, và cả một nỗi niềm không tên khi đối diện với những điều chưa tỏ tường trong lòng người mình quan tâm.
Một lá thư khép kín – một tâm hồn khó nắm bắt
Ngay từ những dòng thơ đầu, tác giả đã đặt người đọc vào tình huống đầy bí ẩn:
“Em trao thơ cho ta,
Lại yêu cầu đừng đọc.
Có điều chi bí mật?
Ta đoán hoài không ra!”
Một lá thư, một bài thơ được gửi đi, nhưng lại có lời dặn không được đọc. Điều này khiến nhân vật trữ tình không khỏi hoang mang, băn khoăn về điều mà đối phương muốn giấu kín. Sự mâu thuẫn giữa việc “trao đi” và “giữ lại” ấy đã tạo nên một khoảng trống giữa hai tâm hồn – một người muốn hiểu, một người lại không muốn giải bày.
Không cam lòng với sự bí ẩn ấy, tác giả tiếp tục tìm kiếm câu trả lời:
“Muốn tìm hiểu em nhiều,
Đặng kiếm lời an ủi.
Ta gặng hỏi đã nhiều,
Em lắc đầu không nói.”
Tình cảm chân thành thể hiện qua sự quan tâm, qua mong muốn thấu hiểu và an ủi. Nhưng mọi nỗ lực đều bất thành, bởi người kia chỉ im lặng, lắc đầu, như một cánh cửa khép kín không muốn ai bước vào.
Giữa tò mò và tôn trọng
Lá thư ấy – hay chính xác hơn, bài thơ ấy – không chỉ là một tờ giấy đơn thuần, mà còn là một biểu tượng của tâm hồn người viết.
“Mấy trang giấy khép lại,
Như cánh cửa lòng em.
Ta muốn hé ra xem,
Nhưng lòng sao ái ngại…”
Hình ảnh “cánh cửa lòng em” gợi lên sự riêng tư, thiêng liêng của những tâm tư giấu kín. Người nhận thơ muốn mở ra, muốn tìm hiểu, nhưng lại ngần ngại. Sự giằng co ấy phản ánh một điều rất thực trong tình cảm: giữa tò mò và tôn trọng, ta nên chọn điều gì?
Bàng Bá Lân đã khéo léo sử dụng hình ảnh “bánh lòng” để nhấn mạnh sự do dự này:
“Tâm sự là thiêng liêng,
Em đã không muốn ngỏ
Thì lẽ nào ta nỡ
Bốc ‘bánh lòng’ ra xem!”
Tình cảm không phải là thứ có thể cưỡng ép. Nếu người kia đã không muốn nói, liệu có nên gắng sức tìm hiểu, hay tốt nhất là chờ đợi?
Lời giải thích mơ hồ – Nỗi thắc mắc càng thêm lớn
Dù đã cố gắng nhẫn nại, nhưng sự tò mò vẫn thôi thúc nhân vật trữ tình. Cuối cùng, một lời giải thích cũng được đưa ra:
“Anh ấy với thơ này,
Có gì đâu liên hệ!
Ta nghĩ hoài không thể
Hiểu thêm gì mảy may!”
Người nhận thơ cứ ngỡ rằng bài thơ có điều gì liên quan đến mình, nhưng hóa ra, nó lại nói về một người khác – “anh ấy”. Câu trả lời này không những không giải đáp được điều gì, mà còn khiến sự thắc mắc ngày càng lớn hơn.
Điều trớ trêu ở đây là, đôi khi sự thật lại chẳng rõ ràng như ta mong đợi. Người ta có thể cố tình che giấu, hoặc cũng có thể những cảm xúc quá phức tạp để giải thích bằng lời.
Chờ một ngày nào đó…
Không tìm được câu trả lời, nhân vật trữ tình đành chấp nhận:
“Đành trả lại thơ em,
Với rất nhiều thắc mắc.
Chờ một ngày nào khác,
Em mở lòng cho xem…”
Có những điều, dù có cố gắng bao nhiêu cũng không thể hiểu ngay được. Chỉ khi người kia tự nguyện mở lòng, sự thật mới được hé lộ. Nhưng liệu ngày đó có đến không? Hay những thắc mắc này rồi sẽ mãi mãi không có lời giải đáp?
Lời kết – Tình cảm có phải lúc nào cũng cần hiểu rõ?
Bài thơ Thắc mắc của Bàng Bá Lân không chỉ là câu chuyện về một lá thư bí ẩn, mà còn là câu chuyện của những rung động mong manh, những mối quan hệ không trọn vẹn, nơi mà một người muốn hiểu, một người lại không muốn nói.
Trong cuộc sống, không phải lúc nào ta cũng có thể hiểu rõ lòng người. Có những bí mật được giữ kín không phải vì muốn xa cách, mà vì chưa đến thời điểm thích hợp để giãi bày.
Và đôi khi, điều ta cần không phải là một lời giải thích, mà là sự kiên nhẫn – chờ đợi đến khi người kia sẵn sàng mở lòng…
*
Bàng Bá Lân – Nhà thơ của hồn quê Việt
Bàng Bá Lân (1912–1988) là một nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với những vần thơ mộc mạc, giản dị nhưng thấm đẫm tình quê hương và nhân sinh. Ông là một trong những gương mặt chủ chốt của phong trào Thơ Mới, với phong cách trữ tình, nhẹ nhàng và giàu hình ảnh.
Thơ Bàng Bá Lân phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam, từ những buổi trưa hè, xóm chợ chiều đông đến hình ảnh mái trường làng, vườn dừa xanh mướt. Bên cạnh đó, ông còn có những vần thơ sâu sắc về tình yêu, hoài niệm và triết lý nhân sinh. Các tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Trưa hè, Xóm chợ chiều đông, Vườn dừa, Giai nhân…
Không chỉ là nhà thơ, Bàng Bá Lân còn là nhà giáo và nhiếp ảnh gia, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Việt Nam. Thơ ông như một bức tranh làng quê yên bình, là tiếng lòng của những tâm hồn yêu thương vẻ đẹp dung dị mà vĩnh hằng của đất nước.
Viên Ngọc Quý.
