Trở lại đồng quê
Hôm nay về trại gió hiu hiu,
Nhìn lớp mây qua nhuộm máu chiều,
Nhớ lại lược xưa màu đỏ thắm
Cài trong tóc lụa xoã liu diu.
Nhớ lại năm xưa còn ở quê,
Chiều bên đường cỏ đợi trâu về;
Em nhìn chim vút lên trời thẳm
Anh lắng diều than trong tiếng tre.
Năm năm vội vã thoáng đi nhanh,
Em nhãng quên quê luyến thị thành.
Lược đỏ không cài trên tóc búi,
Cỏ đường chẳng vướng gót chân xinh.
Em biếng về quê, cây nhớ nhung,
Lúa đồng rướn ngọn đứng như mong
Đất đường luyến tiếc bàn chân ngọc,
Cỏ rạc ven bờ mãi ngóng trông.
Lòng rối như là cỏ rối bong,
Tương tư! Trải vắng rộng hơn đồng.
Em ơi, vui thú phồn hoa mãi,
Có biết đồng quê đang nhớ mong?
1942
*
Trở Lại Đồng Quê – Khi Ký Ức Gọi Tên
Giữa dòng chảy hối hả của thời gian, có những điều ta tưởng chừng đã lãng quên nhưng bất chợt, vào một ngày nào đó, khi trở về nơi chốn cũ, lòng lại rung lên những hoài niệm không tên. Trở lại đồng quê của Bàng Bá Lân không chỉ là câu chuyện về một người con xa quê, mà còn là nỗi lòng chung của biết bao người khi đứng giữa lằn ranh quá khứ và hiện tại, giữa những tháng ngày êm đềm và cơn xoáy của phồn hoa.
Những ký ức gọi về trong chiều quê
Bài thơ mở ra với một buổi chiều nhẹ gió, không gian như được nhuộm bởi ánh hoàng hôn đỏ rực, gợi lên một miền ký ức xa xăm:
“Hôm nay về trại gió hiu hiu,
Nhìn lớp mây qua nhuộm máu chiều,
Nhớ lại lược xưa màu đỏ thắm
Cài trong tóc lụa xoã liu diu.”
Tác giả không kể chuyện bằng những lời lẽ dông dài mà chỉ gợi một khung cảnh – một buổi chiều quê bình yên nhưng đượm chút hoài niệm. Hình ảnh “lược đỏ” cài trên mái tóc ngày nào giờ chỉ còn trong nỗi nhớ, tựa như một kỷ vật của quá khứ mà thời gian chẳng thể nào xóa nhòa.
Tuổi thơ êm đềm và những ngày tháng xa quê
Ký ức dẫn lối người đọc về những ngày thơ ấu, khi cuộc sống còn gắn bó với làng quê, với những buổi chiều thả diều, những con đường cỏ mềm đón bước chân người về:
“Nhớ lại năm xưa còn ở quê,
Chiều bên đường cỏ đợi trâu về;
Em nhìn chim vút lên trời thẳm
Anh lắng diều than trong tiếng tre.”
Tuổi thơ ấy giản dị mà nên thơ, có tiếng chim vút cao giữa bầu trời xanh thẳm, có tiếng diều vi vu hòa cùng tiếng tre xào xạc trong gió. Những hình ảnh ấy không chỉ khắc họa vẻ đẹp của làng quê, mà còn là biểu tượng của những tâm hồn trong trẻo, bình yên trước khi bị cuốn vào vòng xoáy của cuộc sống đô thị.
Nhưng rồi thời gian trôi đi, người con gái năm xưa đã rời xa chốn cũ để tìm đến những điều hào nhoáng hơn:
“Năm năm vội vã thoáng đi nhanh,
Em nhãng quên quê luyến thị thành.
Lược đỏ không cài trên tóc búi,
Cỏ đường chẳng vướng gót chân xinh.”
Sự thay đổi không chỉ nằm ở không gian sống, mà còn ở chính tâm hồn con người. Ngày trước, cô gái từng gắn bó với đồng quê, từng vấn vít với cỏ hoa, nhưng giờ đây, tóc đã búi cao mà không còn cài chiếc lược đỏ, bàn chân đã quen với những con phố phồn hoa mà quên đi lối cỏ ven đường.
Quê hương – nỗi nhớ mong của đất trời
Nhưng quê hương đâu dễ quên người? Cỏ cây, lúa đồng, từng con đường làng vẫn âm thầm chờ đợi, như thể chúng cũng có linh hồn, cũng biết mong ngóng những bước chân đã từng thân thuộc:
“Em biếng về quê, cây nhớ nhung,
Lúa đồng rướn ngọn đứng như mong
Đất đường luyến tiếc bàn chân ngọc,
Cỏ rạc ven bờ mãi ngóng trông.”
Cảnh vật không chỉ là một bức tranh vô tri, mà như mang theo hơi thở và tình cảm của con người. Cây nhớ nhung, lúa đồng ngóng đợi, cỏ rạc ven bờ chờ mãi một dáng hình quen thuộc. Những hình ảnh ấy khiến lòng người đọc chùng xuống – phải chăng, trong cuộc mải miết chạy theo những hào quang xa lạ, ta đã bỏ quên một nơi chốn luôn sẵn lòng ôm ta vào lòng, dù ta có đi xa bao lâu đi nữa?
Lời nhắn gửi từ đồng quê
Nếu thiên nhiên có thể nói lên tâm sự, hẳn nó cũng sẽ cất lên câu hỏi đầy day dứt:
“Lòng rối như là cỏ rối bong,
Tương tư! Trải vắng rộng hơn đồng.
Em ơi, vui thú phồn hoa mãi,
Có biết đồng quê đang nhớ mong?”
Lời thơ nhẹ nhàng nhưng đau đáu, như một lời nhắc nhở, một tiếng gọi từ xa xăm. Con người có thể quên, nhưng quê hương thì không bao giờ quên. Trong cái xôn xao của phố thị, có bao giờ ta dừng lại để nghe lòng mình lặng đi một nhịp, để nhớ về một miền quê nào đó vẫn âm thầm chờ đợi?
Lời kết
Tình quê hương là sợi dây vô hình nhưng bền chặt nhất. Nó không ràng buộc ta, nhưng một khi đã xa, ta mới nhận ra nó luôn ở đó, dịu dàng mà thiết tha, chờ ta quay về. Trở lại đồng quê không chỉ là bài thơ hoài niệm mà còn là một lời nhắn nhủ – đừng để những phù hoa của đời sống khiến ta lãng quên nơi đã từng là bầu trời của tuổi thơ, là cội nguồn của tâm hồn mình.
Bởi lẽ, dẫu cho ta có đi xa đến đâu, dẫu cho thời gian có trôi nhanh thế nào, thì đồng quê vẫn mãi ở đó, dịu dàng và bao dung, đợi ta một ngày trở lại…
*
Bàng Bá Lân – Nhà thơ của hồn quê Việt
Bàng Bá Lân (1912–1988) là một nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với những vần thơ mộc mạc, giản dị nhưng thấm đẫm tình quê hương và nhân sinh. Ông là một trong những gương mặt chủ chốt của phong trào Thơ Mới, với phong cách trữ tình, nhẹ nhàng và giàu hình ảnh.
Thơ Bàng Bá Lân phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam, từ những buổi trưa hè, xóm chợ chiều đông đến hình ảnh mái trường làng, vườn dừa xanh mướt. Bên cạnh đó, ông còn có những vần thơ sâu sắc về tình yêu, hoài niệm và triết lý nhân sinh. Các tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Trưa hè, Xóm chợ chiều đông, Vườn dừa, Giai nhân…
Không chỉ là nhà thơ, Bàng Bá Lân còn là nhà giáo và nhiếp ảnh gia, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Việt Nam. Thơ ông như một bức tranh làng quê yên bình, là tiếng lòng của những tâm hồn yêu thương vẻ đẹp dung dị mà vĩnh hằng của đất nước.
Viên Ngọc Quý.
