Mùa
Lúa ắp đầy xe, ngoặt cổng làng
Chim mùa reo hót chuyện râm ran
Ô hay! Cánh bướm hồn nhiên cũng
Trắng muốt bay theo những lượm vàng!…
Rơm mới thơm lừng trải lối xe
Trời xanh con mắt – nắng như hè
Nhà ai bồ bịch đang quây cót
Khoai giống bên thềm mận trắng nia…
No ấm tưng bừng khắp xóm thôn
Cành xoan chim ngói xuống tha rơm
Máy em trở lượm coi nhanh thoắt
Mái tóc vương đầy những hạt thơm…
Trâu nghếch sừng cong, đuôi vắt ve
Ngoái nhìn quen thuộc dưới xanh tre
Mấy chàng máy nổ cười như phá
Từ phía trạm bơm ngất ngưởng về!…
Rạ xếp đầu bờ chưa kịp gánh
Ruộng xa mấy thửa đã cày xong
Mạ chiêm đẹp quá trong tươi nắng
Hội cấy mai em có xuống đồng?…
1976
*
Mùa – Bản giao hưởng của làng quê no ấm
Trong thơ ca Việt Nam, hình ảnh mùa màng luôn mang trong mình những gam màu rực rỡ của sự no đủ, của niềm vui lao động và tình yêu quê hương tha thiết. Mùa của Tô Hà là một bức tranh đồng quê sống động, nơi mà niềm hạnh phúc không chỉ hiện diện trên từng cánh đồng vàng ươm, mà còn ngân vang trong tiếng chim hót, trong những nụ cười lao động rộn rã.
Mùa gặt – niềm vui từ đồng ruộng về làng
Bài thơ mở ra bằng một hình ảnh đầy ắp sắc màu của vụ mùa bội thu:
“Lúa ắp đầy xe, ngoặt cổng làng
Chim mùa reo hót chuyện râm ran”
Lúa đã đầy xe, những chuyến xe chở hạt vàng của đồng ruộng đang lăn bánh về làng, mang theo hơi thở của no ấm, của niềm vui sum vầy. Không chỉ con người hân hoan, mà thiên nhiên cũng cùng hòa vào nhịp điệu ấy. Chim trời ríu rít, những cánh bướm trắng muốt vô tư bay theo lúa vàng, như muốn cùng chung vui với người nông dân sau bao ngày vất vả.
Mùi thơm của rơm, của đất, của niềm vui lao động
Tô Hà không chỉ vẽ nên một khung cảnh mùa màng, mà còn đưa vào đó những cảm xúc chân thực, những mùi hương thân thuộc của làng quê:
“Rơm mới thơm lừng trải lối xe
Trời xanh con mắt – nắng như hè”
Mùi rơm mới, mùi của đồng ruộng, của gió nắng, của mồ hôi người nông dân, tất cả hòa quyện vào nhau để tạo nên một bản giao hưởng mùa gặt. Người đọc như cảm nhận được cả cái nắng chan hòa, cái nồng ấm của đất trời trong từng câu thơ.
Hình ảnh cuộc sống no đủ được khắc họa rõ nét hơn qua những chi tiết giản dị nhưng đầy ý nghĩa:
“Nhà ai bồ bịch đang quây cót
Khoai giống bên thềm mận trắng nia…”
Những bồ lúa đầy, những nia mận trắng, những thúng khoai giống chuẩn bị cho vụ mùa tiếp theo – tất cả đều là biểu tượng của sự sung túc, của niềm tin vào một tương lai ấm no.
Niềm vui lao động – sắc màu của mùa màng
Không chỉ thiên nhiên, mà con người cũng hiện lên đầy sức sống trong không khí nhộn nhịp của mùa thu hoạch:
“No ấm tưng bừng khắp xóm thôn
Cành xoan chim ngói xuống tha rơm
Máy em trở lượm coi nhanh thoắt
Mái tóc vương đầy những hạt thơm…”
Từ những bàn tay thoăn thoắt làm việc đến những mái tóc vương đầy hạt lúa, từ những chiếc máy tuốt lúa chạy không ngừng nghỉ đến những chú chim cũng tham gia vào nhịp sống ấy – tất cả tạo nên một bức tranh lao động vui tươi và rộn ràng.
Hội mùa – sức sống căng tràn trên đồng ruộng
Mùa gặt không chỉ mang đến lúa vàng mà còn là niềm hạnh phúc, là sự rạo rực của những con người yêu lao động:
“Trâu nghếch sừng cong, đuôi vắt ve
Ngoái nhìn quen thuộc dưới xanh tre
Mấy chàng máy nổ cười như phá
Từ phía trạm bơm ngất ngưởng về!…”
Từ chú trâu hiền lành, những hàng tre xanh đến những chàng trai lái máy cày cười vang cả góc ruộng – tất cả đều tràn đầy năng lượng và niềm vui. Dù công việc có vất vả, nhưng niềm hạnh phúc từ lao động vẫn luôn ngời sáng trên từng khuôn mặt.
Và rồi, câu hỏi khẽ khàng ở cuối bài thơ như một lời mời gọi đầy tình tứ, như một niềm hân hoan chờ đợi:
“Mạ chiêm đẹp quá trong tươi nắng
Hội cấy mai em có xuống đồng?…”
Câu thơ khép lại nhưng lại mở ra một hy vọng, một niềm tin vào vụ mùa kế tiếp. Đó không chỉ là câu hỏi cho riêng một người, mà còn là lời nhắn nhủ với tất cả những người yêu ruộng đồng, yêu lao động.
Lời kết – Bản tình ca của mùa màng và quê hương
Mùa của Tô Hà không chỉ đơn thuần là một bài thơ về mùa gặt, mà còn là một bản tình ca ngọt ngào về quê hương, về cuộc sống của những người nông dân chân chất, cần cù. Qua những hình ảnh sống động, những màu sắc rực rỡ và những thanh âm vui tươi, bài thơ đã truyền tải một thông điệp sâu sắc: niềm vui lao động là niềm vui đẹp nhất, hạnh phúc thực sự đến từ sự no đủ, từ tình yêu quê hương và sự gắn bó với đất đai.
Đọc bài thơ, ta như thấy cả một làng quê đang chuyển mình trong sắc vàng rực rỡ của lúa chín, trong tiếng cười lao động rộn ràng, trong niềm vui bình dị mà sâu sắc của con người. Mùa không chỉ là một bức tranh mùa gặt mà còn là một lời nhắn gửi về sự trân quý những thành quả lao động, về niềm tin vào một cuộc sống ấm no và tràn đầy hy vọng.
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
