Em ơi, mùa gặt
Em ơi, mùa gặt!
Ta ra đồng vàng
Lưỡi liềm ta sắc
Mặt người soi gương…
Ta dàn hàng ngang
Như dàn trận đánh
Cánh tay rát nắng
Gương mặt đỏ bừng
Lưỡi liềm đưa nhanh
Mồ hôi nhỏ gạt
Lúa hàng ngả rạp
Gió tràn hương bay!
Hạt vàng trên tay
Vết bùn trên má
Ô, em xinh quá!
Cho anh mê nhìn…
Nụ cười đã duyên
Nụ cười đã thắm
Ta đem hương ấm
Đến cho cuộc đời
Thóc về sân phơi
Rạ vàng lên mái
Trăng thanh mùa cưới
Tốt đôi vợ chồng
Tay sào trên mương
Lúa thuyền ta lướt
Ô em là nước
Hay anh là nước
Cho em là thuyền
Đôi bờ yêu tin
Như lòng em đó
Như lòng anh đây
Như đôi bàn tay
Chúng mình xạm nắng
Như cây mạ cắm
Đã nhìn bông sây…
Tiếng cười ran bay
Bạn đùa hát đó
Má ơi chớ đỏ
Nón đừng nghiêng che…
Ô, đàn chim ri!
Rào rào cánh vỗ
Nắng đồng như múa
Hương đồng như ngây
Lúa đồng như mây
Chân trời như sóng
Thuyền ta như mộng
Bay trên đồng vàng!…
1973
*
Mùa gặt – Khúc ca hạnh phúc trên cánh đồng vàng
Giữa bạt ngàn sắc vàng của lúa chín, bài thơ Em ơi, mùa gặt của Tô Hà vang lên như một khúc ca đầy say mê, vừa rạo rực sức trẻ, vừa thấm đẫm tình yêu lao động và tình yêu đôi lứa. Đó không chỉ là câu chuyện về một mùa gặt, mà còn là câu chuyện về những con người gắn bó với đồng quê, với đất đai, với mồ hôi và hạnh phúc được tạo dựng từ chính bàn tay mình.
Khúc nhạc rộn rã giữa mùa vàng
Ngay từ những câu thơ đầu, ta đã cảm nhận được sự hào hứng, rộn ràng trong từng nhịp điệu:
“Em ơi, mùa gặt!
Ta ra đồng vàng
Lưỡi liềm ta sắc
Mặt người soi gương…”
Lời gọi thân thương “Em ơi” mở ra một không gian sống động, nơi những con người lao động hăng say, háo hức bước vào vụ gặt. “Mặt người soi gương” không chỉ gợi hình ảnh nắng rọi trên khuôn mặt người nông dân, mà còn ẩn chứa niềm tự hào khi thấy thành quả sau bao ngày vất vả.
Mùa gặt không chỉ là một công việc đơn thuần, mà là một trận đánh lớn, nơi những con người chung một chí hướng, đồng lòng, đồng sức:
“Ta dàn hàng ngang
Như dàn trận đánh
Cánh tay rát nắng
Gương mặt đỏ bừng”
Những cánh tay lao động thấm mồ hôi nhưng vẫn vững vàng, vẫn mạnh mẽ như những chiến binh trên cánh đồng. Ở đó, từng nhát liềm lia nhanh, từng bó lúa đổ rạp, và hương lúa chín hòa vào gió, lan tỏa khắp không gian.
Nét đẹp của lao động và tình yêu thầm lặng
Tô Hà không chỉ viết về mùa gặt, mà còn lồng ghép vào đó một tình cảm nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Giữa cánh đồng vàng ươm, giữa những giọt mồ hôi lấm tấm trên trán, vẫn có một ánh mắt ngẩn ngơ, một trái tim rung động:
“Hạt vàng trên tay
Vết bùn trên má
Ô, em xinh quá!
Cho anh mê nhìn…”
Vẻ đẹp của người con gái không đến từ sự lộng lẫy, mà từ chính những giọt mồ hôi, từ những vết bùn trên má, từ sự hăng say trong công việc. Chính sự chăm chỉ, chính nụ cười rạng rỡ giữa đồng quê đã làm xao xuyến trái tim chàng trai.
Tình yêu ấy không cần những lời hoa mỹ, không cần những lời tỏ tình trực tiếp. Chỉ một ánh nhìn, một nụ cười duyên, một bàn tay cùng nhau làm việc đã đủ để trái tim rung động.
Mùa gặt – mùa yêu thương và hy vọng
Không chỉ là niềm vui trong hiện tại, mùa gặt còn là biểu tượng của những ngày tháng ấm no, của hạnh phúc bền lâu:
“Thóc về sân phơi
Rạ vàng lên mái
Trăng thanh mùa cưới
Tốt đôi vợ chồng”
Mùa gặt không chỉ mang lại lúa vàng, mà còn mang đến những mùa cưới rộn ràng, những đôi lứa hạnh phúc bên nhau. Lúa chín gợi lên hình ảnh của sự đủ đầy, của mái ấm gia đình, của những ngày bình yên giữa làng quê.
Tô Hà đã vẽ nên một bức tranh thật nên thơ khi so sánh tình yêu với dòng nước và con thuyền:
“Tay sào trên mương
Lúa thuyền ta lướt
Ô em là nước
Hay anh là nước
Cho em là thuyền”
Hình ảnh con thuyền và dòng nước là một ẩn dụ đẹp đẽ về sự gắn bó giữa đôi lứa. Dòng nước êm đềm nâng con thuyền trôi, như tình yêu nâng bước những con người bên nhau, cùng nhau vun đắp hạnh phúc.
Niềm vui lao động – khúc hát của cuộc đời
Khép lại bài thơ là một cảnh tượng sôi động, tràn đầy sức sống:
“Ô, đàn chim ri!
Rào rào cánh vỗ
Nắng đồng như múa
Hương đồng như ngây
Lúa đồng như mây
Chân trời như sóng
Thuyền ta như mộng
Bay trên đồng vàng!…”
Hình ảnh đàn chim ri bay rợp trời, cánh đồng lúa dập dờn như sóng biển đã biến mùa gặt thành một bức tranh kỳ diệu. Cánh đồng không chỉ là nơi làm việc, mà còn là nơi của ước mơ, của tình yêu, của những khát vọng bay xa.
Lời kết – Một bài thơ tràn đầy sức sống
Em ơi, mùa gặt không chỉ là một bài thơ về lao động, mà còn là một bài thơ về tình yêu và niềm hạnh phúc giản dị. Giữa cánh đồng vàng, giữa những giọt mồ hôi rơi trên má, người ta tìm thấy niềm vui, tìm thấy sự gắn bó, tìm thấy những hứa hẹn cho tương lai.
Bài thơ không chỉ ca ngợi mùa gặt, mà còn ca ngợi con người – những con người chân chất, hiền lành nhưng đầy nhiệt huyết. Họ không chỉ gặt lúa, mà còn gặt hái cả yêu thương, cả niềm vui và hy vọng. Và giữa màu vàng óng ả của lúa chín, giữa những cánh chim bay rợp trời, giữa tiếng cười rộn rã của những người nông dân, ta hiểu rằng: Hạnh phúc chính là khi được lao động, được yêu thương và được cùng nhau vun đắp cuộc đời.
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
