Đêm Vĩnh Sơn
Bồi hồi trở giấc. Sương đêm
Mở tung bốn cửa ngồi yên một người
Ngoài kia sao tắt lâu rồi
Riêng vòm mây bạc tơi bời đang bay!…
*
Đêm Vĩnh Sơn – Lắng Nghe Tiếng Lòng Giữa Trời Khuya
Giữa đêm khuya thanh vắng, khi vạn vật chìm sâu trong giấc ngủ, những tâm hồn nhạy cảm nhất lại thức giấc, đối diện với chính mình, với thiên nhiên, với những suy tư trầm lặng. “Đêm Vĩnh Sơn” của Tô Hà là một lát cắt của khoảnh khắc ấy – một đêm lặng lẽ mà chất chứa biết bao cảm xúc, nơi con người và vũ trụ như hòa làm một.
Đêm – không gian của nỗi niềm
“Bồi hồi trở giấc. Sương đêm
Mở tung bốn cửa ngồi yên một người…”
Bài thơ mở đầu bằng một khoảnh khắc rất đỗi bình dị nhưng đầy tâm trạng: một người trở mình tỉnh giấc giữa màn sương khuya. Đêm yên tĩnh nhưng không trống rỗng, mà dường như có một điều gì đó đang xao động trong tâm hồn. “Mở tung bốn cửa” – phải chăng đó không chỉ là cánh cửa thực ngoài trời, mà còn là cánh cửa của lòng người, đang rộng mở để lắng nghe, để cảm nhận những chuyển động tinh tế của vũ trụ?
Bóng tối và sự vô tận của suy tưởng
“Ngoài kia sao tắt lâu rồi
Riêng vòm mây bạc tơi bời đang bay!…”
Bầu trời đêm không còn những vì sao lấp lánh. Có lẽ, ai đó vẫn thường quen ngước nhìn ánh sao để tìm kiếm niềm an ủi hay một điểm tựa cho tâm hồn. Nhưng đêm nay, sao đã tắt. Chỉ còn lại những đám mây bạc, không lặng lẽ trôi mà “tơi bời đang bay” – một chuyển động mạnh mẽ, cuộn xoáy giữa thinh không.
Hình ảnh ấy vừa mang tính hiện thực, vừa mang tính biểu tượng. Phải chăng, khi ánh sáng của sao trời lụi tàn, khi những gì quen thuộc và vững chắc không còn, thì tâm trí con người lại càng trở nên chông chênh, trăn trở trước những điều khó nắm bắt? Vòm mây bạc tơi bời như chính những suy nghĩ đang dồn dập trong lòng người thức giấc.
Sự lặng im và khoảng không rộng lớn
Bài thơ rất ngắn, chỉ bốn câu, nhưng lại mở ra một không gian mênh mông và sâu thẳm. Ở đó, có sự đối lập giữa con người bé nhỏ – “ngồi yên một người” – với cả vũ trụ rộng lớn đang vận động. Có sự đối lập giữa sự lặng im của đêm và sự hỗn loạn, bất định của những đám mây bay. Phải chăng, đó là cách mà nhà thơ khắc họa sự tương phản giữa cái tĩnh và cái động, giữa sự hữu hạn của con người và sự vô tận của thiên nhiên?
Tâm hồn trước thiên nhiên và thời gian
Bài thơ không có một câu hỏi nào, nhưng lại gợi lên nhiều suy tư. Người đọc có thể cảm nhận được một nỗi bồi hồi khó gọi tên, một sự chiêm nghiệm về cuộc đời trong cái khoảnh khắc cô tịch của đêm khuya. Phải chăng, con người vốn nhỏ bé trước dòng chảy của thời gian và sự bao la của vũ trụ? Hay phải chăng, chính trong những phút giây tĩnh lặng ấy, ta mới thực sự đối diện với những điều sâu thẳm nhất trong tâm hồn mình?
Lời kết – Một đêm lặng mà không lặng
“Đêm Vĩnh Sơn” chỉ vỏn vẹn bốn câu, nhưng lại mở ra cả một không gian tâm trạng mênh mang. Đó không chỉ là một đêm bình thường, mà là một đêm của suy tư, của lắng nghe, của sự kết nối giữa con người và vũ trụ. Trong cái tĩnh lặng của trời đêm, có những điều vẫn không ngừng chuyển động – những đám mây, những dòng suy nghĩ, những nhịp đập của trái tim. Và dù cho sao có tắt, dù cho bầu trời có thay đổi, thì con người vẫn ngồi đó, lặng yên mà chất chứa biết bao nỗi niềm.
Một bài thơ ngắn nhưng đọng lại trong lòng người đọc thật lâu – như một tia sáng nhỏ len lỏi giữa đêm dài, như một khoảng lặng quý giá trong dòng đời vội vã.
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
