Ám ảnh
Tôi giật mình đánh rơi
Con mèo con xuống giếng
Cái giếng sâu thăm thẳm
Cái giếng sâu kinh khủng
Cái giếng nước trong veo
Tôi cúi nhìn sáp mặt
Con mèo con trắng muốt
Con mèo con của tôi
Con mèo kêu meo meo
Gọ tay tôi quấn quýt
Gọ chân tôi quấn quýt
Con mèo lông dựng ngược
Con mèo đang nhìn tôi
Mắt trong xanh tận đáy
Nước trong xanh tận đáy
Con mèo đang gọi tôi
Bằng những bong bóng nước
Mà tay tôi cứng ngắt
Mà chân tôi cứng ngắt
Con mèo đang giãy giụa
Con mèo đang nhìn tôi
Còng queo còn mở mắt
Ngoẹo đầu còn mở mắt
Tôi giật mình hoảng hốt
Tôi giật mình khủng khiếp
Chao ôi là giấc mơ…
*
Ám Ảnh – Khi Ký Ức Trở Thành Cơn Mơ Khôn Nguôi
Có những giấc mơ không chỉ là giấc mơ. Chúng len lỏi vào tâm trí ta, khuấy động những tầng sâu nhất của cảm xúc, để rồi khi tỉnh dậy, ta vẫn mang theo một nỗi ám ảnh khôn nguôi. “Ám ảnh” của Tô Hà là một bài thơ như thế một cơn mơ hãi hùng về sự mất mát, về nỗi day dứt, về những điều đã qua nhưng không bao giờ có thể quên được.
Khoảnh khắc kinh hoàng – khi đôi tay lỡ đánh rơi một sinh mệnh
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, bài thơ mở ra bằng một cú sốc:
“Tôi giật mình đánh rơi
Con mèo con xuống giếng”
Chỉ hai câu ngắn gọn nhưng đủ để dựng lên một cảnh tượng đau đớn. Hành động “đánh rơi” không rõ là vô tình hay hữu ý, nhưng chính điều đó càng khiến nỗi ám ảnh trở nên sâu sắc. Bởi khi ta đánh mất một thứ gì đó mà ta yêu thương, dù chỉ trong chốc lát, cảm giác tội lỗi có thể theo ta mãi mãi.
Và rồi, hình ảnh cái giếng hiện lên như một vực sâu thẳm của nỗi sợ hãi:
“Cái giếng sâu thăm thẳm
Cái giếng sâu kinh khủng
Cái giếng nước trong veo”
Sự lặp lại của từ “sâu” và “trong” không chỉ nhấn mạnh độ sâu của cái giếng, mà còn phản chiếu sự kinh hoàng đang dâng lên trong lòng nhân vật trữ tình. Nước trong veo, nhưng dưới đáy giếng ấy, là một sinh mệnh nhỏ bé đang chìm dần.
Ánh mắt của con mèo – một nỗi đau không thể trốn chạy
Hình ảnh con mèo con hiện lên trong giấc mơ như một thực thể đầy ám ảnh:
“Con mèo con trắng muốt
Con mèo con của tôi
Con mèo kêu meo meo
Gọ tay tôi quấn quýt
Gọ chân tôi quấn quýt”
Nó không chỉ là một con mèo vô tri vô giác, mà còn là một biểu tượng cho tình thương, cho sự gần gũi. Những câu thơ liên tiếp gợi lên sự quấn quýt giữa người và mèo, nhưng trớ trêu thay, tất cả chỉ còn là ký ức. Giờ đây, nó đang chới với dưới đáy giếng, kêu gào, giãy giụa, mà người ở trên chỉ biết bất lực nhìn xuống.
Và rồi, điều khủng khiếp nhất xảy ra:
“Con mèo lông dựng ngược
Con mèo đang nhìn tôi
Mắt trong xanh tận đáy
Nước trong xanh tận đáy
Con mèo đang gọi tôi
Bằng những bong bóng nước”
Ánh mắt con mèo xuyên qua lớp nước trong xanh, chạm thẳng vào tâm trí người nhìn. Đôi mắt ấy không chỉ là của con mèo, mà còn là của nỗi đau, của sự hối hận, của những gì ta không thể cứu vãn.
Mọi thứ dần trở nên siêu thực. Bàn tay, đôi chân của nhân vật trữ tình đều trở nên “cứng ngắt”, như thể bị trói buộc bởi chính sự kinh hoàng của mình. Cái chết của con mèo không chỉ là sự ra đi của một sinh mệnh, mà còn là một gánh nặng tâm lý đè lên người ở lại.
Cái chết và nỗi ám ảnh – khi mất mát không thể xóa nhòa
Hình ảnh cuối cùng của con mèo ám ảnh đến nghẹt thở:
“Con mèo đang giãy giụa
Con mèo đang nhìn tôi
Còng queo còn mở mắt
Ngoẹo đầu còn mở mắt”
Cái chết đến nhưng không khép lại mọi thứ. Con mèo đã tắt thở, nhưng đôi mắt nó vẫn mở trừng trừng, như thể nhìn thẳng vào người đã đánh rơi nó. Đây là một hình ảnh đầy ẩn dụ những mất mát trong đời không bao giờ thực sự biến mất, chúng chỉ ngủ yên trong góc khuất của tâm trí, để rồi vào một đêm nào đó, lại trỗi dậy thành những giấc mơ kinh hoàng.
Và rồi, nhân vật trữ tình giật mình tỉnh dậy:
“Tôi giật mình hoảng hốt
Tôi giật mình khủng khiếp
Chao ôi là giấc mơ…”
Nhưng liệu đó chỉ là một giấc mơ, hay là một ký ức đã từng xảy ra? Câu thơ cuối bỏ ngỏ, để lại một khoảng lặng đầy ám ảnh. Có lẽ, ngay cả khi đã tỉnh giấc, hình ảnh con mèo dưới đáy giếng vẫn mãi mãi bám lấy tâm trí người kể chuyện.
Lời kết – khi những lỗi lầm không thể xóa bỏ
Bài thơ “Ám ảnh” của Tô Hà không chỉ đơn thuần kể lại một giấc mơ kinh hoàng, mà còn khắc họa nỗi day dứt, sự dằn vặt của con người trước một mất mát không thể cứu vãn. Hình ảnh con mèo con rơi xuống giếng có thể là một sự việc trong quá khứ, có thể chỉ là một biểu tượng, nhưng dù thế nào, nó vẫn là một phần của nỗi đau không thể chối bỏ.
Bài thơ khiến ta tự hỏi: đã bao nhiêu lần trong cuộc đời, ta vô tình đánh mất điều gì đó quan trọng mà không thể lấy lại? Đã bao nhiêu lần, ta muốn vươn tay cứu vãn một sai lầm, nhưng rồi nhận ra rằng mình chỉ là kẻ bất lực?
Có những thứ khi đã mất đi, sẽ không bao giờ trở lại. Nhưng có những nỗi ám ảnh, sẽ theo ta suốt cả đời…
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
