Nam thu hoà khúc

Thu ơi, ai nhuộm lá thu vàng?
Lá ngập tơi bời đến ải quan!
Cây cỏ ngậm ngùi sầu thế hệ,
Nước non vương vấn hận thời gian.
Vườn thơ vắng bướm, hương tàn tạ,
Cánh nhạn tung mây, gió phũ phàng!
Ôi mảnh hồn Trăng từ vạn kỷ,
Gieo chi đất bụi một màu tang?

1960

*

Thu Và Màu Tang Của Thời Gian

Mùa Thu – Khi Lịch Sử Tan Trong Gió

Mùa thu – mùa của tàn phai, của ly biệt, của những điều đã qua. Nhưng trong bài thơ Nã Phá Luân của Nguyễn Vỹ, mùa thu không chỉ là một bức tranh thiên nhiên u buồn mà còn mang theo cả nỗi u hoài của thế sự, của vận nước, của lịch sử chảy trôi như một cơn gió vô tình.

“Thu ơi, ai nhuộm lá thu vàng?
Lá ngập tơi bời đến ải quan!”

Câu thơ cất lên như một tiếng gọi lạc giữa hư không, như một lời tự vấn về sự đổi thay của thế gian. Lá thu vàng – màu sắc của sự tàn úa, nhưng ai đã nhuộm nó? Thời gian hay số phận? Và phải chăng, sắc vàng ấy không chỉ là sự thay đổi của thiên nhiên, mà còn là dấu vết của những cuộc chiến, của những cuộc bể dâu trên dòng lịch sử?

Thế Sự Đổi Dời – Nỗi Buồn Của Nhân Loại

Nhà thơ không dừng lại ở bức tranh thiên nhiên, mà đi xa hơn – bước vào nỗi buồn muôn đời của nhân thế:

“Cây cỏ ngậm ngùi sầu thế hệ,
Nước non vương vấn hận thời gian.”

Từ những chiếc lá thu vàng, tâm hồn thi nhân mở rộng đến cả thế hệ, đến vận mệnh của nước non. Những cuộc chiến tranh, những lần phân chia, những vết thương của lịch sử vẫn mãi chưa thể lành. Thời gian trôi đi, nhưng có những điều vẫn mãi đọng lại, không thể xoá mờ.

Thi Ca Và Nỗi Cô Đơn Của Người Sáng Tạo

Vườn thơ – nơi của cái đẹp, của tình yêu và mộng tưởng – giờ cũng trở nên hoang vắng. Hình ảnh vườn thơ vắng bướm, hương tàn tạ không chỉ là một sự mất mát của thiên nhiên, mà còn là sự héo úa trong tâm hồn người nghệ sĩ. Không còn những cánh bướm bay lượn giữa vườn mộng, không còn hương thơm của tình yêu và cảm xúc.

Bên cạnh đó, cánh nhạn tung mây, gió phũ phàng lại là một hình ảnh đầy ám ảnh. Chim nhạn – biểu tượng của sự xa xôi, của những chuyến hành trình vô định, giờ đây cũng bị cuốn đi bởi những cơn gió lạnh lùng. Cuộc đời tựa như một chuyến viễn du vô định, nơi con người bị cuốn trôi mà không thể tự quyết định số phận của mình.

Mảnh Hồn Trăng – Niềm Day Dứt Không Lời

Câu kết của bài thơ là một hình ảnh vừa đẹp, vừa đau thương:

“Ôi mảnh hồn Trăng từ vạn kỷ,
Gieo chi đất bụi một màu tang?”

Trăng – biểu tượng của sự vĩnh hằng, của những giấc mơ, của vẻ đẹp tinh khiết – nhưng giờ đây, lại bị vùi lấp bởi đất bụi, bởi màu tang tóc của thời gian. Phải chăng, đó chính là bi kịch của nhân loại, của lịch sử? Khi những điều đẹp đẽ nhất cũng không thể thoát khỏi quy luật tàn phá của thời gian?

Lời Kết – Mùa Thu Của Thi Nhân

Bài thơ Nã Phá Luân không chỉ là một bức tranh thu đơn thuần, mà còn là tiếng thở dài của thi nhân trước thế sự, trước thời gian, trước những nỗi buồn không thể gọi tên. Mùa thu của Nguyễn Vỹ không chỉ là mùa của thiên nhiên, mà còn là mùa của tâm hồn, mùa của những tiếc nuối, những hoài niệm, những vết thương chưa bao giờ khép lại.

Và có lẽ, trong cái màu tang của thời gian, vẫn còn đó một câu hỏi mãi mãi chưa có lời giải:
“Gieo chi đất bụi một màu tang?”

*

Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng

Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.

Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.

Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.

Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.

Viên Ngọc Quý.