Tiễn bạn cuối mùa đông
(Gửi theo T.V.Th.X)
Tiễn bạn về vùng sâu
Mùa Xuân vừa kịp đến
Rừng sâu hoa đẹp hiếm
Xin vui trong tiếng chào
Cầm tay nhau bịn rịn
Gió Xuân lùa trước sau…
Hẳn người còn thương nhớ
Một chóp núi biên thùy
Nhiều mưa và ít nắng
Bom rung tàn lửa khuya
Những trang đời, trang viết
Nặng nghĩa đời sau, xưa
Hẳn người đang nhìn thấy
Qua ngàn núi ngàn mây
Quê hương mình lớn dậy
Mùa Xuân nở thêm ngày
Ôi quê hương ta đấy
Gọi ta về sáng nay
Ôi thành phố yêu thương
Ta xa Người thế nớ
Những đêm dài trăn trở
Ai gọi ta lên đường?
Vết bùn tràn dặm cỏ
Ai đang ra chiến trường?
Không được đi một lần
Tôi xin cùng non nước
Những suối nào theo chân
Qua A nhâm, A Đợt
Cho lòng tôi đến trước
Làm bông hoa trắng ngần
Là mùa xuân ở đó
Là tình yêu văn chương
Là lộ tiêu chiến đấu
Là dấu về quê hương…
Tiễn bạn ngày cuối đông
Tôi về trong nắng chói
Trên vai ngàn đồng đội
Mang mùa Xuân đi cùng
Mang ngày về thắng lợi
Hóa trời xanh mênh mông…
(Cuối đông Kỷ Dậu)
*
Tiễn Bạn Cuối Mùa Đông – Lời Hẹn Gửi Theo Gió Xuân
Bài thơ Tiễn bạn cuối mùa đông của Nguyễn Khoa Điềm là một khúc ca chia tay thấm đượm nghĩa tình, nơi những người chiến sĩ tiễn nhau lên đường giữa thời khắc giao mùa. Cuộc chia ly không chỉ là sự giã biệt giữa những người đồng chí, mà còn là lời hẹn ước, là niềm tin vào mùa xuân chiến thắng đang đến.
Chia tay trong hơi thở của mùa xuân
Bài thơ mở ra bằng một khung cảnh vừa ấm áp vừa lưu luyến:
“Tiễn bạn về vùng sâu
Mùa Xuân vừa kịp đến
Rừng sâu hoa đẹp hiếm
Xin vui trong tiếng chào”
Bạn ra đi khi mùa xuân mới chỉ vừa chạm ngõ, giữa rừng sâu, nơi hoa vẫn hiếm hoi, nơi nắng chưa kịp dày lên trên những tán lá. Nhưng sự chia tay không mang nỗi buồn tuyệt vọng, mà đọng lại trong lời chào tiễn biệt đầy yêu thương. Giữa sự khắc nghiệt của rừng già, người ra đi mang theo cả sức xuân, mang theo khát vọng chiến đấu và niềm tin vững chãi vào tương lai.
Cái nắm tay bịn rịn giữa người đi kẻ ở, cơn gió xuân lùa qua như một lời nhắc nhở về dòng chảy của thời gian. Nhưng gió xuân không chỉ là thiên nhiên, mà còn là hơi thở của đất nước, của quê hương đang vẫy gọi phía trước.
Những trang đời, trang viết – Hành trang lên đường
Khi người chiến sĩ bước chân vào vùng sâu, họ không chỉ mang theo ba lô và vũ khí, mà còn mang theo cả những trang đời, trang viết:
“Những trang đời, trang viết
Nặng nghĩa đời sau, xưa”
Những trang giấy ấy không đơn thuần là câu chữ, mà là câu chuyện của bao thế hệ, là ký ức về quê hương, về lịch sử, về những người đi trước đã hy sinh vì đất nước. Câu thơ như một sự nhắn nhủ: lịch sử chưa bao giờ là những dòng chữ khô khan mà là hành trang tinh thần của người ra trận.
Người ra đi không chỉ chiến đấu bằng súng đạn, mà còn bằng chính trái tim mình, bằng niềm tin vào ngày đất nước lớn dậy, vào một mùa xuân không chỉ của thiên nhiên mà còn của hòa bình và độc lập.
Những nỗi niềm khắc khoải của kẻ ở lại
Trong cuộc chia ly nào, người đi mang theo ý chí, còn người ở lại mang theo nỗi khắc khoải. Nhà thơ tự hỏi:
“Không được đi một lần
Tôi xin cùng non nước
Những suối nào theo chân
Qua A nhâm, A Đợt”
Những địa danh A Nhâm, A Đớt – những miền đất của chiến trường – trở thành nơi mà nhà thơ ước ao được đặt chân đến, dù chỉ trong tâm tưởng. Nỗi khát khao cống hiến không chỉ là nỗi niềm cá nhân, mà còn là sự hòa quyện với vận mệnh dân tộc.
Và khi không thể đi cùng, thì nhà thơ hóa mình vào thiên nhiên:
“Làm bông hoa trắng ngần
Là mùa xuân ở đó
Là tình yêu văn chương
Là lộ tiêu chiến đấu
Là dấu về quê hương…”
Đó là một sự dấn thân đầy lãng mạn. Nhà thơ không thể cầm súng, nhưng có thể trở thành một dấu hiệu trên con đường chiến đấu, một bông hoa nở giữa bom đạn, một ánh sáng soi đường cho quê hương.
Mang mùa xuân đi cùng – Niềm tin vào ngày trở về
Cuộc tiễn biệt không khép lại bằng nỗi buồn mà mở ra bằng niềm hy vọng. Khi bạn lên đường, khi những chiến sĩ vượt qua bao gian khó, họ không chỉ mang theo súng đạn mà còn mang theo cả mùa xuân, mang theo ánh sáng của chiến thắng.
“Tiễn bạn ngày cuối đông
Tôi về trong nắng chói
Trên vai ngàn đồng đội
Mang mùa Xuân đi cùng
Mang ngày về thắng lợi
Hóa trời xanh mênh mông…”
Những câu thơ cuối cùng bừng sáng như một lời hứa. Mùa đông lạnh lẽo rồi cũng sẽ qua, mùa xuân chiến thắng sẽ phủ tràn lên quê hương. Bầu trời xanh kia không chỉ là bầu trời của thiên nhiên, mà còn là bầu trời của tự do, của những ngày đất nước sạch bóng quân thù.
Lời kết
Tiễn bạn cuối mùa đông không chỉ là bài thơ về sự chia ly mà còn là khúc tráng ca về lòng yêu nước, về niềm tin vào ngày chiến thắng. Nguyễn Khoa Điềm đã viết nên những vần thơ chan chứa cảm xúc nhưng cũng tràn đầy khí phách.
Người đi mang theo mùa xuân, người ở lại gửi theo niềm tin. Và trên mỗi bước chân ra chiến trường, có cả một quê hương dõi theo, chờ đón ngày trở về trong chiến thắng.
*
Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.
Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.
Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
