Chợ chiều

Mặt trời lặn bên đình chiều lặng lẽ,
Dẫy lều không gió lạnh họp nhau vào.
Vài bóng tối vụt về trong cánh sẻ,
Trong chòm si buông rễ đứng lao đao.

Im lặng quá! Trên đường quanh các quán
Lũ mục đồng lững thững cưỡi trâu qua.
Con chó lạc âm thầm đưa bước nản
Mặc gió chiều quét lá dưới cây đa.

Bên ao vắng nước bèo dềnh ngập tối
Chòm tre xanh yên lặng đứng ôm bờ.
Một ông lão ăn mày dò dẫm lối
Bước gậy lần thăm quán ngủ bơ vơ.

*

Chợ Chiều – Bức Tranh Lặng Lẽ Của Một Ngày Tàn

Chợ chiều – không còn những tiếng rao nhộn nhịp, không còn cảnh mua bán tấp nập, chỉ còn lại một không gian lặng lẽ, trầm mặc khi ngày dần khép lại. Dưới ngòi bút tinh tế của Anh Thơ, bức tranh chợ chiều hiện lên đầy dư vị buồn man mác, nơi từng khung cảnh, từng con người đều nhuốm màu thời gian, mang theo những nỗi niềm sâu lắng của một miền quê giản dị.

Chiều Buông – Không Gian Chợ Dần Khép Lại

Bài thơ mở ra với hình ảnh mặt trời lặn sau đình, để lại một buổi chiều tĩnh lặng, nơi mà những dãy lều trống không đứng co cụm lại trong cái lạnh mơ hồ:

“Mặt trời lặn bên đình chiều lặng lẽ,
Dẫy lều không gió lạnh họp nhau vào.”

Cảnh vật không còn cái náo nhiệt thường thấy của buổi chợ sáng hay chợ trưa, mà thay vào đó là một sự tĩnh mịch đến lạ thường. Không gian vắng lặng ấy càng thêm phần hiu quạnh khi bóng tối chợt vụt qua cùng cánh chim sẻ mỏi mệt bay về tổ, hay trong dáng chòm si buông rễ xuống, chênh vênh giữa những cơn gió nhẹ cuối ngày:

“Vài bóng tối vụt về trong cánh sẻ,
Trong chòm si buông rễ đứng lao đao.”

Sự chuyển động của thiên nhiên cũng trở nên chậm rãi, như thể tất cả đều đang chuẩn bị cho màn đêm sắp buông xuống.

Những Bước Chân Lững Thững Trong Không Gian Hoang Hoải

Khi phiên chợ đã tàn, những người còn lại nơi chợ chiều không phải là những kẻ vội vã mà là những dáng hình chậm chạp, lặng lẽ bước đi trong ánh hoàng hôn:

“Im lặng quá! Trên đường quanh các quán
Lũ mục đồng lững thững cưỡi trâu qua.
Con chó lạc âm thầm đưa bước nản
Mặc gió chiều quét lá dưới cây đa.”

Hình ảnh lũ mục đồng không còn vẻ hồn nhiên đùa nghịch mà thong thả, trầm lặng cưỡi trâu trở về sau một ngày dài. Một con chó lạc lầm lũi bước đi trong sự đơn độc, không phương hướng, không điểm đến, phó mặc thân mình cho gió chiều cuốn trôi những chiếc lá rụng dưới gốc đa già cỗi. Cảnh vật và con người dường như hòa vào nhau, tạo nên một bức tranh đượm buồn, chất chứa những nỗi niềm không lời.

Sự Cô Độc Trong Cảnh Chiều Tàn

Nếu đầu bài thơ, cảnh chợ chiều đã mang nét hoang hoải của thiên nhiên, thì đến đoạn cuối, sự tĩnh lặng ấy càng trở nên thấm thía hơn khi có sự xuất hiện của những con người cơ cực:

“Bên ao vắng nước bèo dềnh ngập tối
Chòm tre xanh yên lặng đứng ôm bờ.
Một ông lão ăn mày dò dẫm lối
Bước gậy lần thăm quán ngủ bơ vơ.”

Hình ảnh ông lão ăn mày run rẩy dò dẫm từng bước trong bóng tối chợt trở thành điểm nhấn đau đáu cho toàn bộ bài thơ. Khi những người khác đã trở về nhà, có bữa cơm tối ấm cúng, thì ông lão lại bước đi vô định, tìm một góc quán bỏ hoang để qua đêm, không người thân, không mái ấm.

Hình ảnh nước bèo dềnh trên ao vắng như càng tô đậm thêm sự lặng lẽ và buồn bã của cảnh vật. Chòm tre xanh vẫn đứng đó, ôm trọn bờ ao, như một chứng nhân lặng lẽ của những kiếp người trôi nổi trong dòng đời vô định.

Thông Điệp Của Bài Thơ – Sự Tĩnh Lặng Của Đời Sống Và Kiếp Người

Bài thơ Chợ chiều không chỉ đơn thuần là một bức tranh phong cảnh về một buổi chợ tàn, mà còn gợi lên những suy tư về con người, về những phận đời bé nhỏ giữa dòng đời rộng lớn.

Có lẽ, hình ảnh ông lão ăn mày chính là điểm chạm sâu nhất vào lòng người đọc. Một con người sống bên lề xã hội, không có nơi chốn để về, chỉ có thể bơ vơ giữa màn đêm. Trong không gian chợ chiều tĩnh lặng ấy, dường như nỗi cô đơn của ông càng trở nên day dứt hơn bao giờ hết.

Bài thơ cũng khơi gợi cảm giác về sự lặng lẽ, về những gì bị bỏ quên sau những náo nhiệt của ban ngày. Khi ánh sáng dần tắt, người ta mới có dịp để nhìn lại, để nhận ra những điều nhỏ bé mà ban ngày ta vô tình lướt qua.

Lời Kết

Với Chợ chiều, Anh Thơ đã vẽ nên một bức tranh đồng quê bình dị nhưng thấm đẫm nỗi buồn. Đó là nỗi buồn của thiên nhiên khi ngày sắp tàn, nỗi buồn của những con người lặng lẽ bước đi trong chiều muộn, và nỗi buồn của một kiếp đời lẻ loi giữa dòng chảy vô tận của thời gian.

Bài thơ khiến ta không chỉ nhìn thấy một chợ chiều đã tàn, mà còn cảm nhận được những dư vị lắng đọng của cuộc sống, nơi những phận người lặng lẽ vẫn ngày ngày trôi qua, giữa cõi đời rộng lớn mà cũng đầy cô đơn.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.