Họp chợ

Mới hửng sáng, đàn chim còn ngái ngủ
Trên chòm đa buông rễ ướt bên đình.
Hạt sương sớm đã trao tay gió rũ
Khắp mái lều rung bóng mặt trời xinh.

Mấy ông lão khiêng vào lồng lợn giống,
Mấy bà già quẩy đến gánh bèo non.
Mụ bán cá đặt thúng ngồi chửi đổng,
Chị hàng rau mất chỗ chạy lon ton.

Rồi gạo, vải, bún, quà, rồi bánh trái
Lần lượt bày trong những tiếng lao xao.
Lặng lẽ nhất có vài người thầy bói
Bước gậy lần như những bước chiêm bao.

*

Phiên Chợ Sớm – Hơi Thở Của Làng Quê

Phiên chợ quê – nơi nhịp sống bắt đầu từ tờ mờ sáng, khi mặt trời còn chưa kịp rạng rỡ trên những mái lều tranh. Trong bài thơ Họp chợ, nhà thơ Anh Thơ đã tái hiện một khung cảnh bình dị nhưng tràn đầy sức sống của phiên chợ sớm, nơi mỗi con người, mỗi âm thanh đều góp phần dệt nên bức tranh quê đậm đà hương vị.

Từ những câu thơ đầu tiên, bức tranh làng quê hiện ra trong một buổi sáng trong trẻo:

“Mới hửng sáng, đàn chim còn ngái ngủ
Trên chòm đa buông rễ ướt bên đình.
Hạt sương sớm đã trao tay gió rũ
Khắp mái lều rung bóng mặt trời xinh.”

Một buổi sáng sớm, khi đàn chim vẫn còn lim dim trong tán đa già, hơi sương còn đọng trên những rễ cây buông dài bên đình. Từng giọt sương nhẹ nhàng trao tay cho làn gió sớm, rơi xuống những mái lều tranh mỏng manh, lung linh dưới ánh mặt trời mới nhú. Khung cảnh ấy thật yên bình, thật quen thuộc, mở đầu cho một ngày mới tràn đầy sức sống.

Nhưng chỉ một lát sau, không gian tĩnh lặng ấy nhanh chóng bị khuấy động bởi nhịp sống rộn ràng của chợ quê:

“Mấy ông lão khiêng vào lồng lợn giống,
Mấy bà già quẩy đến gánh bèo non.
Mụ bán cá đặt thúng ngồi chửi đổng,
Chị hàng rau mất chỗ chạy lon ton.”

Những bước chân tất bật, những gánh hàng nặng trĩu đong đưa trên vai, những tiếng nói cười, cãi cọ – tất cả tạo nên không khí náo nhiệt của chợ sớm. Hình ảnh mụ bán cá bỗng dưng chửi đổng, chị hàng rau hớt hải chạy tìm chỗ bán đã quá quen thuộc với những ai từng gắn bó với làng quê. Từng chi tiết nhỏ, từng con người xuất hiện trong bài thơ đều góp phần vẽ nên một bức tranh sinh động, chân thực.

Và khi chợ bắt đầu vào guồng quay của nó, đủ thứ hàng hóa được bày biện:

“Rồi gạo, vải, bún, quà, rồi bánh trái
Lần lượt bày trong những tiếng lao xao.”

Tiếng rao hàng, tiếng mặc cả, tiếng bước chân vội vã của những người bán người mua hòa vào nhau, tạo nên một bản hòa ca rộn rã của đời sống thôn quê.

Nhưng giữa những ồn ào, náo nhiệt, vẫn có những góc nhỏ lặng lẽ, nơi người ta tìm đến với niềm tin vào số mệnh:

“Lặng lẽ nhất có vài người thầy bói
Bước gậy lần như những bước chiêm bao.”

Những ông thầy bói già, tay lần từng bước chậm rãi, ánh mắt xa xăm như đi vào cõi mộng. Họ đến chợ không phải để buôn bán mà để gieo quẻ, để tìm lời giải đáp cho những âu lo của người đời. Hình ảnh ấy tạo nên một điểm nhấn đầy suy tư trong khung cảnh náo nhiệt của chợ quê, như một nét chấm phá giữa thực tại và tâm linh.

Nhịp Sống Bình Dị, Tình Người Ấm Áp

Với bài thơ Họp chợ, Anh Thơ không chỉ đơn thuần vẽ nên một bức tranh chợ quê mà còn khắc họa nhịp sống chân thực của những con người bình dị. Mỗi nhân vật trong bài thơ đều mang một dáng vẻ rất riêng nhưng lại hòa quyện vào nhau, tạo nên một không gian đầy sức sống và hơi thở của làng quê.

Dưới những câu thơ nhẹ nhàng mà sâu sắc, ta không chỉ thấy được vẻ đẹp của một phiên chợ mà còn cảm nhận được hơi ấm của tình người, của những nhịp đời đang hòa vào nhau. Ở nơi đó, có sự tấp nập, có những niềm vui, có cả những nỗi lo toan, nhưng tất cả đều làm nên một nét đẹp bình dị mà không gì có thể thay thế.

Và cứ thế, chợ quê vẫn họp mỗi sớm mai, vẫn là nơi gắn kết con người, lưu giữ những ký ức đẹp đẽ của bao thế hệ.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.