Mái tóc mẹ bay

Tặng mẹ bị bom Mỹ sát hại, chỉ còn
một mái tóc trắng bay lên mái nhà

Khói bom tan rạng ánh ngày
Nóc không treo mái tóc bay, mẹ già.
Đất nhào tung cả thịt da
Mẹ ơi cuộc sống đã hòa nước non!
Nhớ sao những buổi chiều sương
Phơ phơ mái tóc trên đường trồng cây
Qua vườn trẻ tiếng hát bay
Mẹ vui tóc sáng giữa bày cháu thơm
Tiễn đàn con tới chiến trường
Đêm đêm tóc mẹ ốm trường, đảm đang.
Nhớ đêm cây lúa thẳng hàng
Ánh trăng nghiêng mái tóc gương giữa đồng.
Mẹ là mẹ cả xóm thôn
Mái dầu càng bạc, yêu thương càng giàu.

Giờ dây nắng chói tàu cau
Tóc vương bay trắng cả bầu không gian.

Lửa thù bốc rực căm hờn
Bay bay tóc mẹ sáng đường quân đi.

Gia Lâm, những ngày tháng 12-72

*

Mái Tóc Mẹ Bay – Biểu Tượng Của Tình Yêu Và Hy Sinh

Bài thơ Mái tóc mẹ bay của nhà thơ Anh Thơ không chỉ là một lời tiễn biệt đầy xót xa dành cho người mẹ bị bom Mỹ sát hại mà còn là một bản trường ca bi hùng về sự hy sinh của những người mẹ Việt Nam trong chiến tranh. Mái tóc bạc phơ – biểu tượng của tình thương, của sự vất vả một đời vì con cháu – giờ đây lại hóa thành áng mây trắng bay lên giữa trời, như một lời nhắc nhở về những mất mát và lòng căm hờn giặc ngoại xâm.

Mái Tóc Mẹ – Dấu Ấn Của Yêu Thương

Hình ảnh mái tóc mẹ xuất hiện xuyên suốt bài thơ, gắn liền với những khoảnh khắc thân thương của một đời người. Tác giả nhớ về những buổi chiều sương, mẹ vẫn cần mẫn bên đường trồng cây, tóc bạc sáng lên giữa tiếng hát của trẻ thơ:

“Nhớ sao những buổi chiều sương
Phơ phơ mái tóc trên đường trồng cây
Qua vườn trẻ tiếng hát bay
Mẹ vui tóc sáng giữa bầy cháu thơm.”

Đó là hình ảnh của một người mẹ hiền từ, cần cù, gắn bó với làng quê, với những đứa trẻ, với ruộng đồng. Mái tóc bạc ấy không chỉ là dấu vết của thời gian mà còn là minh chứng cho những tháng năm tận tụy vì con cháu, vì quê hương.

Mẹ không chỉ là mẹ của một gia đình mà còn là “mẹ cả xóm thôn”, là điểm tựa tinh thần cho cả một cộng đồng. Mỗi nếp nhăn trên gương mặt, mỗi sợi tóc bạc trên đầu đều gói trọn những yêu thương và tấm lòng bao dung vô hạn:

“Mẹ là mẹ cả xóm thôn
Mái dầu càng bạc, yêu thương càng giàu.”

Bom Đạn Chiến Tranh – Nỗi Đau Xé Lòng

Nhưng rồi chiến tranh đến, bom Mỹ trút xuống, mái tóc bạc hiền từ ấy không còn tung bay trong gió chiều bình yên, mà chỉ còn lại vương vấn trên nóc nhà tan hoang:

“Khói bom tan rạng ánh ngày
Nóc không treo mái tóc bay, mẹ già.
Đất nhào tung cả thịt da
Mẹ ơi cuộc sống đã hòa nước non!”

Chỉ một khoảnh khắc thôi, bom đạn đã cướp đi người mẹ, cướp đi cả một biểu tượng của tình yêu và sự sống. Hình ảnh “mái tóc bay” giữa không trung không chỉ là một cái chết bi thương mà còn là lời tố cáo đanh thép tội ác chiến tranh.

Tuy nhiên, mẹ không chỉ ra đi trong lặng lẽ. Mẹ đã hóa thân vào quê hương, vào đất nước, vào tinh thần bất khuất của những người con tiếp tục lên đường chiến đấu:

“Lửa thù bốc rực căm hờn
Bay bay tóc mẹ sáng đường quân đi.”

Mái tóc bạc không còn là dấu hiệu của tuổi già mà trở thành ánh sáng dẫn đường, là biểu tượng của lòng yêu nước, là động lực để những người lính bước tiếp trên con đường đấu tranh giải phóng dân tộc.

Mái Tóc Mẹ Bay – Biểu Tượng Của Tinh Thần Bất Diệt

Dẫu bom đạn có tàn phá, dẫu thân xác mẹ có hòa vào lòng đất, nhưng mái tóc bạc ấy vẫn còn mãi trong tâm trí những người ở lại. Nó không chỉ là một di vật đơn thuần, mà còn là biểu tượng thiêng liêng của lòng hy sinh, của tình thương yêu vĩ đại mà mẹ đã dành cho quê hương, con cháu.

Và trong ánh nắng chan hòa, mái tóc bạc ấy vẫn vương bay khắp không gian, như một lời nhắc nhở, như một khúc ca về sự bất tử của những người mẹ Việt Nam:

“Giờ đây nắng chói tàu cau
Tóc vương bay trắng cả bầu không gian.”

Lời Kết

Bài thơ Mái tóc mẹ bay không chỉ là một bài thơ tưởng niệm, mà còn là một khúc tráng ca về sự hy sinh cao cả của những người mẹ Việt Nam trong chiến tranh. Từ một mái tóc bạc yêu thương đến một mái tóc bay giữa bom đạn, tác giả đã khắc họa thành công bức chân dung thiêng liêng của người mẹ – một biểu tượng của tình yêu, của lòng kiên trung và của tinh thần bất khuất.

Mẹ ra đi, nhưng mái tóc mẹ vẫn bay, vẫn mãi vương trong không gian, trong lòng người, trong trang sử dân tộc.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.