Nắng

Phố rãi trang trang nhựa chảy đường,
Từng làn bụi trắng toả như sương.
Ngựa xe rộn rịp vào chen nắng,
Tủ kính hàng ai chói bóng gương.

Ve núp cành xanh ngốt tiếng kêu
Liễu xa không chút gió buông chiều
Chòm xoan ngùn ngụt rời hoa lửa,
Khắp mái nhà cao nắng lợp điều.

Hồ thẳm trời xanh nước loáng gương
Mây xa, dây thép đứng chăng đường
Êm êm phố vắng cây đan lưới,
Nắng lọt cành thưa nhảy nhót tường.

Ga vắng mênh mông chẳng bóng người
Chân trời vương chút khói xa xôi
Từng con đường sắt dài trong nắng
Mơ một toa tàu chở gió khơi.

In trong tập Hương xuân, 1943.

*

Nắng – Bản giao hưởng của ánh sáng và ký ức

Có những ngày nắng bỗng trở thành một thực thể sống động, phủ đầy sắc màu lên cảnh vật, làm rực lên từng góc phố, từng mái nhà, từng cành cây. Bài thơ Nắng của nhà thơ Anh Thơ không chỉ miêu tả một buổi trưa hè rực rỡ mà còn khắc họa một không gian vừa sôi động vừa tĩnh lặng, nơi ánh sáng vẽ nên những nét chấm phá đầy ám ảnh của thời gian và kỷ niệm.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, Anh Thơ đã dựng lên một khung cảnh thành phố dưới nắng gắt với những hình ảnh rất thực:

“Phố rãi trang trang nhựa chảy đường,
Từng làn bụi trắng toả như sương.
Ngựa xe rộn rịp vào chen nắng,
Tủ kính hàng ai chói bóng gương.”

Mặt đường nóng bỏng như tan chảy dưới ánh mặt trời gay gắt, bụi trắng tung lên thành làn mờ như sương. Nắng tràn ngập không gian, xuyên qua từng ngõ phố, phản chiếu lấp lánh trên tủ kính, trên những dòng xe cộ hối hả. Thành phố như đang chuyển mình trong hơi thở gấp gáp của mùa hè.

Nhưng giữa cái sôi động ấy lại có những khoảng lặng, nơi thiên nhiên dường như bất động trước cái nóng:

“Ve núp cành xanh ngốt tiếng kêu
Liễu xa không chút gió buông chiều
Chòm xoan ngùn ngụt rời hoa lửa,
Khắp mái nhà cao nắng lợp điều.”

Những tiếng ve da diết, những tán liễu đứng lặng im không một ngọn gió, hoa xoan rụng đỏ rực như những đốm lửa cháy bừng lên trong nắng. Không gian bỗng trở nên tĩnh mịch đến lạ, như thể cả thiên nhiên cũng bị ánh nắng đè nặng, chỉ còn lại hơi nóng quẩn quanh.

Nhưng không chỉ dừng lại ở những chi tiết miêu tả, bài thơ mở ra một tầng ý nghĩa sâu xa hơn khi chuyển sang hình ảnh của một ga tàu vắng vẻ:

“Ga vắng mênh mông chẳng bóng người
Chân trời vương chút khói xa xôi
Từng con đường sắt dài trong nắng
Mơ một toa tàu chở gió khơi.”

Giữa cái rực lửa của phố phường, hình ảnh nhà ga hiện lên như một điểm dừng chân tĩnh lặng, mênh mông và trống trải. Đường ray trải dài dưới nắng, kéo theo một cảm giác hoài niệm và mong đợi. Câu thơ cuối “Mơ một toa tàu chở gió khơi” gợi lên nỗi khát khao được thoát khỏi cái oi bức, tìm đến một miền gió mát, một nơi nào đó xa xôi, nơi những giấc mơ có thể bay bổng cùng những cơn gió tự do.

Bài thơ Nắng của Anh Thơ không chỉ là một bức tranh tả thực về mùa hè mà còn là một bản giao hưởng của ánh sáng và cảm xúc. Dưới cái nắng rực rỡ, thành phố vẫn vận động không ngừng, nhưng đâu đó, giữa những khoảng lặng của thiên nhiên, của sân ga vắng, người ta lại bắt gặp chính mình – những tâm hồn luôn khao khát được trôi dạt về một miền mát lành trong tâm tưởng.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.