Cô gái ngây thơ

Sóng thu ba vừa dâng lên khoé mắt,
Ôi thôi rồi! Chết sững cả con ngươi…
Màn hoa trăng trang điểm cặp môi cười
Thêm ý nhị như ân tình háo hức;
Mùa nhạc gẫm nao nao trong lòng ngực;
Đôi tuyết lê ấp úng bởi e dè;
Xuân dậy thì đương độ khởi đê mê.
Ô cặp má đồng tiền ngây thơ lạ!
Hương da thịt có thơm hơn chất xạ.
Đây đàn thơ, ai sáng kiến cho ra?
Đây đàn thơ từ điệu, sắp ngân nga
Cho vàng ngọc của hồn va sảng sốt…
Hồn tôi rúng đến muôn giây thần cốt,
Phép làm sao! Như chân lí ra đời;
Như nơi đây linh diệu của muôn trời
Vừa hớn hở qui hàng bên Sắc Đẹp.
Chao ôi trời! Làm sao nàng cảm biết
Nàng ở đây hay nàng bước qua đây
Cả anh hoa là sắc tướng thơ ngây
Chưa run chạm những tơ hồng ảo não?
Men vật chất sặc lên mùi cám dỗ
Hồn nàng sao khỏi lạc giữa yên ba?
Chao ôi trời! Thế giới ánh bao la
Màu truỵ lạc vờn trong không khí mộ!

Người nghệ sĩ lòng buồn hơn cổ độ
Khóc ngây thơ, mà tóc bạc không hay…
Lòng chết đi, nhưng màu vẫn cuồng say
Nhịp cung cầm cho vang lên tiếng nhạc
Cho ngất lịm những nguồn thơm khoái lạc
Đương tượng hình một trinh nữ trong mơ…
Đây du dương vừa ngợp cả trăng sao
Hồn bay qua muôn luồng không khí nhẹ
No ứ quá, nhưng không thôi quạnh quẽ
Không thôi trào máu lệ giữa con ngươi.

*

Cô gái ngây thơ – Nét đẹp trong veo giữa dòng đời phù phiếm

Thơ Bích Khê luôn mang một vẻ đẹp khác lạ, vừa rực rỡ mà cũng đầy u uẩn. Cô gái ngây thơ là một bài thơ như thế, nơi vẻ đẹp của người thiếu nữ vừa được ngợi ca trong sự tinh khôi thuần khiết, vừa bị bao phủ bởi nỗi lo âu của thời gian, của cám dỗ, của những đợt sóng trụy lạc vây quanh. Bích Khê không chỉ chiêm ngưỡng mà còn trăn trở, không chỉ ngợi ca mà còn đau đớn trước sự mong manh của nét đẹp này giữa dòng đời rộng lớn.

Vẻ đẹp thuần khiết – một phút giây vĩnh cửu

“Sóng thu ba vừa dâng lên khoé mắt,
Ôi thôi rồi! Chết sững cả con ngươi…”

Đôi mắt thiếu nữ xuất hiện như một dòng nước mùa thu, trong trẻo và lung linh đến mức làm thi nhân “chết sững”, như thể chạm phải một thứ ánh sáng diệu kỳ chưa từng thấy.

Nhưng không chỉ có đôi mắt, mà cả gương mặt, nụ cười, đôi môi cũng đều mang một vẻ đẹp quyến rũ đến nao lòng:

“Màn hoa trăng trang điểm cặp môi cười
Thêm ý nhị như ân tình háo hức;”

Cô gái ấy mang trong mình tất cả sự duyên dáng, sự trong sáng nhưng cũng phảng phất nét e thẹn của một tâm hồn mới bước vào độ thanh xuân.

Sự giằng xé giữa thanh khiết và cám dỗ

Nhưng rồi, từ sự ngây thơ ấy, Bích Khê nhận ra một nghịch lý – liệu nét đẹp này có thể giữ mãi sự thuần khiết giữa đời trần tục?

“Men vật chất sặc lên mùi cám dỗ
Hồn nàng sao khỏi lạc giữa yên ba?”

Cám dỗ len lỏi trong không khí, sẵn sàng cuốn đi mọi thứ. Cô gái vẫn còn trong sáng, vẫn chưa vướng “những tơ hồng ảo não”, nhưng liệu thời gian có giữ được nàng mãi như thế?

Thi nhân đứng giữa hai thái cực – vừa ngây ngất trước cái đẹp, vừa đau đớn khi nghĩ đến những điều không thể tránh khỏi của cuộc đời.

Người nghệ sĩ và nỗi đau muôn thuở

Giữa dòng đời ấy, người nghệ sĩ chỉ có thể đứng nhìn, ngợi ca và đau đớn:

“Người nghệ sĩ lòng buồn hơn cổ độ
Khóc ngây thơ, mà tóc bạc không hay…”

Cái đẹp khiến thi nhân xúc động đến tận cùng, nhưng cũng chính cái đẹp ấy khiến ông xót xa, bởi nó mong manh như ánh trăng, có thể tan biến bất cứ lúc nào.

Và dù “lòng chết đi”, dù “tóc bạc không hay”, ông vẫn ngân vang khúc nhạc, vẫn dùng thơ ca để giữ lấy nét đẹp ấy dù chỉ trong giây phút:

“Nhịp cung cầm cho vang lên tiếng nhạc
Cho ngất lịm những nguồn thơm khoái lạc
Đương tượng hình một trinh nữ trong mơ…”

Lời kết

Cô gái ngây thơ không chỉ là một bài thơ tả sắc đẹp mà còn là một tiếng lòng trăn trở về thời gian, về cái mong manh của sự thuần khiết giữa dòng đời đầy cám dỗ. Bích Khê vừa tôn thờ cái đẹp, vừa đau đớn khi nhận ra rằng chẳng có gì là vĩnh cửu.

Nhưng rồi, dù cái đẹp có thoáng qua, dù nó có bị cuốn trôi bởi thời gian, thì chính thơ ca đã kịp giữ lại một khoảnh khắc, một nét trong veo mà thi nhân đã thấy, đã yêu, đã đau – để rồi nó sẽ còn mãi trong từng vần thơ bay bổng của ông.

*

Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam

Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.

Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.

Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý