Bài thơ “Thơ tình cuối mùa thu” của Xuân Quỳnh mang đậm nét trữ tình và lắng đọng, là sự hòa quyện giữa khung cảnh thiên nhiên và cảm xúc con người. Tác phẩm khắc họa vẻ đẹp của tình yêu trưởng thành – bền bỉ, sâu sắc, và lặng lẽ vượt qua những biến thiên của thời gian.
Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhà thơ yêu nước, một người chiến sĩ trên mặt trận văn chương, mà còn là người có tấm lòng trân quý những bậc trung thần, nghĩa sĩ. Bài thơ “Điếu Đông Các Đại Học Sĩ Phan Công Thanh Giản” của ông là lời ai điếu đầy bi tráng dành cho một con người suốt đời tận trung, giữ trọn đạo làm quan nhưng cuối cùng lại rơi vào bi kịch của thời cuộc.
Anh hàng thịt nói: “Mọi thứ đều nhất.” Câu này gợi lên tư tưởng rằng không có sự phân biệt giữa “tốt nhất” và “kém hơn” – tất cả mọi thứ đều hoàn hảo trong chính nó. Khi Banzan nghe câu này, ông ngay lập tức giác ngộ, bởi vì nhận ra rằng sự phân biệt chỉ là do tâm trí con người tạo ra.
Ni cô Chiyono đã cố gắng thiền định trong một thời gian dài nhưng không đạt được kết quả gì. Cho đến một đêm, khi đáy gàu vỡ, nước chảy đi, và hình ảnh mặt trăng phản chiếu trong nước cũng biến mất, cô bỗng nhiên giác ngộ.Ni cô Chiyono đã cố gắng thiền định trong một thời gian dài nhưng không đạt được kết quả gì. Cho đến một đêm, khi đáy gàu vỡ, nước chảy đi, và hình ảnh mặt trăng phản chiếu trong nước cũng biến mất, cô bỗng nhiên giác ngộ.
Câu chuyện nhắc nhở rằng sự giác ngộ không phải là thứ ta cần tìm kiếm bên ngoài, mà nó đã sẵn có trong mỗi người. Chúng ta thường bị cuốn vào việc chạy theo những điều xa vời mà quên rằng trí tuệ, hạnh phúc và chân lý đã nằm trong chính tâm mình. Chỉ khi nhận ra điều đó, ta mới có thể thực sự mở kho tàng bên trong và sống một cách trọn vẹn.
Câu chuyện này thể hiện một phẩm chất quan trọng của thiền sư Bankei: sự chân thành tuyệt đối. Người mù không thể nhìn thấy nét mặt hay cử chỉ của người khác, nhưng nhờ sự nhạy bén trong thính giác, ông có thể cảm nhận được những sắc thái ẩn giấu trong giọng nói – những cảm xúc thật sự đằng sau lời nói của con người.
Vị sư hành hương nghĩ rằng mình đang tham gia một cuộc tranh luận sâu sắc về Phật, Pháp và Tăng, nhưng thực tế, sư em chỉ phản ứng theo cảm xúc và hiểu theo cách hoàn toàn khác. Sự nhầm lẫn này lại vô tình khiến sư em “thắng” cuộc tranh luận.
Những quy tắc sống của thiền sư Soyen Shaku là sự kết hợp giữa kỷ luật, chánh niệm và lòng từ bi. Câu nói “Tim tôi cháy như lửa nhưng mắt tôi lạnh như tro chết” thể hiện tinh thần thiền: một trái tim nhiệt huyết, nhưng không để cảm xúc lấn át lý trí.
Câu chuyện này chính là một công án thiền nổi tiếng, thách thức tư duy logic thông thường. Ban đầu, Toyo cố gắng tìm một âm thanh cụ thể để trả lời câu hỏi của thầy. Nhưng mọi âm thanh mà cậu nghĩ ra – tiếng nhạc, nước nhỏ giọt, gió thổi, chim kêu đều bị bác bỏ.
Bức thư của mẹ Jiun thật thâm sâu. Bà nhắc nhở con trai mình rằng Phật pháp không phải chỉ là kiến thức hay danh vọng mà cốt lõi là sự giác ngộ thực sự.
Khi ta quá cố gắng và để tâm trí vướng bận vào kết quả, ta thường bị giới hạn bởi chính sự mong cầu của mình. Nhưng khi ta buông bỏ áp lực, hành động một cách tự nhiên và thuần khiết, những điều tốt đẹp nhất có thể xuất hiện.
Lúc đầu, Kusuda mong đợi một phương pháp đặc biệt để giúp anh ta hết sợ chết. Nhưng Nan-in chỉ bảo anh ta hãy tập trung vào việc chữa bệnh với lòng nhân ái. Kusuda không nhận ra rằng chính sự tận tâm với công việc, sự buông bỏ bản thân để giúp đỡ người khác, đã dần dần dẫn anh ta đến sự an nhiên trước sinh tử.
Thay vì phản bác hay phán xét, ông lắng nghe với tâm không thành kiến và nhận ra sự tương đồng giữa những lời dạy trong Thánh Kinh và tư tưởng của Thiền. Khi nghe về việc sống an nhiên, không lo lắng về ngày mai, Gasan nhận ra đây cũng chính là tinh thần buông bỏ và chấp nhận hiện tại mà Thiền luôn nhấn mạnh.
Thiền sư Hoshin không chỉ báo trước thời khắc ra đi mà còn biến khoảnh khắc ấy thành một bài học sâu sắc. Ngài dùng chính cái chết để thể hiện tinh thần vô úy (không sợ hãi) và tự do trước quy luật sinh tử.
Câu chuyện “Không trộm được mặt trăng” thể hiện tinh thần vô chấp và lòng từ bi sâu sắc của thiền sư Ryokan. Ngài không xem tên trộm là kẻ thù, cũng không tiếc nuối bất cứ thứ gì thuộc về mình. Trái lại, ngài sẵn sàng tặng cả quần áo – thứ cuối cùng mình sở hữu – như một biểu hiện của lòng rộng lượng.
Câu chuyện “Không có từ tâm” nhấn mạnh rằng tu hành không chỉ là giữ gìn sự thanh tịnh cá nhân mà còn phải có lòng từ bi và thấu hiểu con người. Vị sư, dù đã thiền định suốt 20 năm, nhưng câu trả lời của ông lại lạnh lùng như “cây mọc trên tảng đá mùa đông” – không chút hơi ấm.
Câu chuyện “Nếu yêu, hãy yêu công khai” nhấn mạnh sự thẳng thắn và chân thật trong cảm xúc. Tình yêu, cũng như bất kỳ điều gì khác trong cuộc sống, không nên giấu giếm hay che đậy. Nếu một người thực sự yêu thương, họ sẽ dám đối diện với cảm xúc của mình và bày tỏ nó một cách chân thành, thay vì lén lút hay sợ hãi.
Câu chuyện này nhấn mạnh sức mạnh của lòng từ bi và sự giác ngộ. Thay vì lên án hay trách móc người chồng mê cờ bạc, Thiền sư Gudo đã dùng lòng từ bi để thức tỉnh anh ta. Chính sự bao dung và trí tuệ của ngài đã biến một kẻ lầm đường thành một người học đạo chân chính.
Bài thơ “Học Vấn” trong tập Bạch Vân gia huấn của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm là một minh chứng rõ ràng cho triết lý sống đầy sâu sắc và tinh tế mà ông muốn truyền đạt cho thế hệ sau. Từ những lời thơ giản dị mà chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc về học vấn, đạo đức, và sự sống, Trạng Trình khẳng định rằng, học vấn không chỉ là con đường dẫn đến sự thành công trong cuộc sống, mà còn là nền tảng để xây dựng một con người có đạo đức, một xã hội hài hòa và bền vững.
“Phệ Hạp” nghĩa là “cắn và hợp”, tượng trưng cho quá trình loại bỏ những trở ngại để đạt được sự thông suốt. Quẻ này nhấn mạnh rằng khi gặp khó khăn, thay vì né tránh, chúng ta cần đối diện và giải quyết dứt khoát. Trong cuộc sống, đây là bài học về sự xử lý những mâu thuẫn, phá vỡ những rào cản để đạt được sự hài hòa và tiến bộ.
Kinh Dịch, một hệ thống triết lý cổ đại của phương Đông, bao gồm 64 quẻ tượng trưng cho các quy luật vận hành của vũ trụ và xã hội. Trong đó, Quẻ Phong Địa Quan (風地觀) là quẻ số 20, mang ý nghĩa của sự quan sát, chiêm nghiệm và học hỏi. Quẻ này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhìn nhận thế giới một cách sâu sắc, thấu hiểu bản chất của sự vật để đưa ra những quyết định đúng đắn.
