Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng là một bức tranh hùng tráng mà lãng mạn về người lính Tây Tiến và cảnh sắc núi rừng Tây Bắc. Qua từng câu thơ, Quang Dũng khắc họa rõ nét vẻ đẹp vừa bi tráng, vừa trữ tình của một thế hệ thanh niên sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng cao cả, đồng thời bày tỏ tình yêu sâu đậm với thiên nhiên và con người nơi biên giới xa xôi.
Bài thơ “Tiễn Bạn” của Lưu Quang Vũ là một khúc ca mang đậm nỗi buồn, sự chia ly và sự hoài nghi về con đường mà những con người trẻ tuổi phải bước qua trong một thời đại đầy sóng gió. Những câu chữ, những hình ảnh trong bài thơ đều phản ánh một giai đoạn lịch sử đầy bi thương, nơi mà chiến tranh và những mất mát chia lìa là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi con người.
Bài thơ “Than già” của Nguyễn Khuyến là một bức tranh tự họa đầy xúc cảm, ghi lại những suy tư sâu sắc của một người già đang đối diện với sự tàn phai của thời gian và sức khỏe. Dưới những vần thơ giản dị nhưng tinh tế, Tam Nguyên Yên Đổ không chỉ than thở cho chính mình mà còn phác họa một hiện thực chung của kiếp người. Qua đó, ông gửi gắm thông điệp về sự chấp nhận và thấu hiểu vòng tuần hoàn tự nhiên của đời sống.
Hồ Xuân Hương, người phụ nữ tài ba với bút danh nổi danh trong văn học Nôm, luôn mang đến cho người đọc những tác phẩm vừa sắc sảo, vừa đậm đà tính nhân văn. Đặc biệt trong bài thơ “Dữ Phạm Tế Tửu Xướng Họa Kỳ 2”, bà không chỉ thể hiện tài năng về ngôn ngữ mà còn làm nổi bật lên những vấn đề sâu sắc về bản chất con người và những mâu thuẫn nội tại trong lòng mỗi người. Bài thơ là một bức tranh sống động về sự mâu thuẫn giữa lý trí và cảm xúc, giữa tỉnh táo và say mê.
Trong kho tàng thơ ca của Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, bài thơ “Hội Tây” là một tác phẩm trào phúng sắc sảo, vừa mỉa mai vừa đượm buồn, phản ánh một cách sâu sắc về xã hội phong kiến đương thời với những hình thức lễ hội vô nghĩa, những trò chơi trống rỗng và những giá trị xơ cứng. Với những vần thơ tưởng như hài hước, vui tươi, nhưng đằng sau đó là những tầng lớp ý nghĩa đầy sâu sắc mà tác giả muốn gửi gắm.
Trong bài thơ Chiêm Bao, Tú Xương đã mang đến một góc nhìn sâu lắng về ranh giới giữa mộng và thực, giữa những khát khao của tâm hồn và hiện thực khắc nghiệt. Dù chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ, tác phẩm gợi lên bao nỗi niềm, như một dòng cảm xúc chảy xuyên suốt, đánh thức những tâm tư trầm mặc trong lòng người đọc.
Bài thơ “Cành Mai Trắng Mộng” của nhà thơ Vũ Hoàng Chương không chỉ là một tác phẩm thể hiện sự giao thoa giữa thời gian và không gian, mà còn là một hành trình sâu sắc vào lòng người, với những cảm xúc thăng trầm, những hồi tưởng, và những khát khao chưa thể lấp đầy. Dưới vẻ đẹp huyền ảo của mùa xuân, của cảnh vật Hà Nội, là một tâm hồn đang tìm kiếm sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa thực và mơ, giữa cái tôi cá nhân và những giá trị chung của cuộc sống. Cành mai trắng trong bài thơ, với hình ảnh tinh khôi, mang trong mình những nỗi niềm không thể diễn tả hết, chính là biểu tượng cho những gì đã qua và những gì đang chờ đợi.
Bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu là một bản hùng ca giản dị mà thấm đượm tình đồng đội, tình người trong những năm tháng kháng chiến gian khổ. Qua từng câu thơ mộc mạc, nhà thơ không chỉ khắc họa hình ảnh những người lính Cách mạng mà còn làm sáng lên vẻ đẹp của tình cảm gắn bó keo sơn giữa họ – một tình cảm vượt lên mọi khó khăn, gian khổ để trở thành biểu tượng của sự đoàn kết và nhân văn.
“Sơn xuyên dị vực, phong nguyệt đồng thiên,
Ký chư Phật tử, cộng kết lai duyên”
(Sông núi cách trở, trăng gió chung trời,
Gửi đến các Phật tử, nguyện kết mối duyên lành).
Bài thơ “Nếu anh còn trẻ” của Hoàng Cầm là một bản hòa tấu buồn, nơi những hoài niệm, nuối tiếc và thực tại khắc nghiệt đan xen, tạo nên giai điệu day dứt về tình yêu dang dở và nỗi cô đơn trong dòng chảy vô tình của thời gian. Chỉ với ba khổ thơ ngắn gọn, tác giả đã khắc họa trọn vẹn những cung bậc cảm xúc sâu lắng nhất của con người trước tình yêu, tuổi trẻ và sự trôi qua không thể níu giữ.
Trong bài thơ Phố Ta, Lưu Quang Vũ đã khắc họa một bức tranh phố xá giản dị, đầy ắp những chi tiết bình thường của cuộc sống đời thường. Qua đó, ông không chỉ phản ánh sự tĩnh lặng, vẻ đẹp của một miền quê nghèo khó mà còn truyền tải một thông điệp về sự lạc quan, tình người và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Phố của tác giả không chỉ là nơi để sống, mà là một không gian chứa đựng biết bao câu chuyện, cảm xúc và ước mơ.
Trong kho tàng thơ văn của Nguyễn Khuyến, bài “Thơ khuyên học” không chỉ là một lời dạy bảo con cháu mà còn là tiếng lòng của một người cha, một nhà nho đầy tâm huyết về giá trị của việc học. Bài thơ, với những câu từ mộc mạc, giàu hình ảnh, chứa đựng triết lý sâu sắc về sự học, đã truyền tải thông điệp trường tồn về ý nghĩa của tri thức đối với đời người.
Hồ Xuân Hương, người phụ nữ tài hoa trong thơ Nôm, không chỉ chinh phục người đọc bởi vẻ đẹp trong từng câu chữ mà còn bởi cái nhìn sắc sảo, sâu sắc về những mảng tối trong xã hội. Bài thơ “Hang cắc cớ” là một trong những tác phẩm mà bà sử dụng hình ảnh đầy ẩn dụ để gửi gắm thông điệp về sự giả tạo, mưu mô, cũng như cảnh tỉnh về những hành động không minh bạch trong cuộc sống.
Nguyễn Khuyến, với tài năng thi ca bậc thầy và sự thấu hiểu sâu sắc lòng người, đã gửi gắm triết lý sống sâu sắc qua bài thơ “Anh Giả Điếc.” Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện hài hước về nhân vật “giả điếc,” mà còn là lời nhắc nhở đầy ý nhị về cách ứng xử khôn ngoan trước những thị phi và hỗn loạn của đời sống.
Bài thơ “Khóc Em Gái” của Tú Xương là một khúc ca đầy cảm xúc, khắc sâu nỗi đau mất mát và tình cảm chân thành mà tác giả dành cho người em gái đã qua đời. Từng dòng thơ vang lên như tiếng lòng thổn thức, vừa xót xa, vừa gợi lên sự thương tiếc khôn nguôi trước sự ngắn ngủi của kiếp người.
Bài thơ “Phương xa” của Vũ Hoàng Chương như một bài ca tâm trạng về những con người đang mải miết tìm kiếm một nơi chốn, một lý tưởng giữa cuộc đời đầy xáo động và bất định. Từng câu thơ là một nỗi niềm mênh mang, như tiếng thở dài của những tâm hồn cô đơn, bị bỏ lại phía sau trong cuộc hành trình của thời gian và vận mệnh.
Câu nói nổi tiếng của Khổng Tử trong sách Luận Ngữ: “Tam quân khả đoạt sư dã, thất phu bất khả đoạt chí dã” không chỉ là một bài học đạo đức mà còn chứa đựng một triết lý sâu sắc về sức mạnh tinh thần của con người. Tạm dịch, ba quân có thể mất chủ soái, nhưng một người thường cũng không thể mất ý chí. Lời dạy này nhấn mạnh ý chí là yếu tố cốt lõi, định hình giá trị và sức mạnh nội tại của mỗi con người, bất kể họ là ai, ở vị trí nào.
Trong khi chia sẻ những cảm xúc của chuyến về quê, chú đã viết ra mấy chữ: “Sơn xuyên dị vực, phong nguyệt đồng thiên”(Núi sông khác bờ cõi, trăng gió cùng trời).
Tú Xương, nhà thơ trào phúng tài hoa của văn học Việt Nam, qua bài thơ “Xuân Nhật Ngẫu Hứng” đã để lại một bức tranh mùa xuân đậm chất hiện thực và suy tư. Không chỉ là những hình ảnh vui tươi quen thuộc của ngày Tết, bài thơ còn chất chứa nỗi lòng của một người trí thức nặng lòng với vận mệnh dân tộc.
Bài thơ “Khúc hát ru những em bé trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là một bài thơ về tình mẫu tử mà còn là bản anh hùng ca về lòng yêu nước, sự hy sinh và những khát vọng lớn lao trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Qua lời ru dịu dàng mà đong đầy ý nghĩa, nhà thơ đã khắc họa hình ảnh người mẹ Tà-ôi – hiện thân của tình yêu, của sức mạnh và niềm tin bất diệt vào tương lai tươi sáng.
Hoàng Cầm, bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh và đầy chất suy tưởng, đã mang đến bài thơ “Cỏ Bồng Thi”, một bức tranh ẩn dụ về tuổi trẻ, sự ngây thơ, và những khám phá đầu đời. Đó không chỉ là câu chuyện của một nhân vật thơ, mà còn là hành trình nội tâm, nơi những cảm xúc chênh vênh giữa khát vọng và sự bất định được khắc họa một cách tinh tế.
