Tác giả: Trịnh Công Minh

Bài thơ không chỉ là một bức tranh sơn thủy hữu tình, mà còn là một lời mời gọi – mời gọi ta bước ra khỏi những toan tính nhỏ nhoi, để sống một đời thật sự tự do, nhẹ nhàng như gió, rộng lớn như biển, thảnh thơi như cánh buồm xuôi gió giữa đại dương vô tận.

Qua bài thơ, Tuệ Trung Thượng Sĩ gửi gắm một triết lý thiền sâu sắc: Hãy sống tự tại giữa muôn trùng sóng gió, không bám víu, không sợ hãi. Khi lòng không còn vướng mắc, thì dù sông dài, thuyền nhỏ vẫn cứ an nhiên, đời biến động mà tâm không động.

Lời thơ của Thượng Sĩ không phải để giảng giải, mà để phá tan chấp niệm. Đừng cố định tâm vào những điều đã biết, bởi tâm vốn vô tướng, vốn lặng lẽ như nước hồ thu. Nếu một ngày nào đó, ta bật cười giữa trưa nắng mà nhận ra màn đêm đang tỏa rạng trong chính mình, ấy là khi tâm vương đã hiển bày.

Bài thơ không chỉ là một lời than vãn về sự bạc bẽo của thế gian, mà còn là một lời nhắc nhở: không phải ai cũng có thể tiếp nhận chân lý, và không phải lúc nào chân lý cũng được đặt vào đúng chỗ. Nhưng dù vậy, người hiểu đạo không vì thế mà bi quan, mà phải biết giữ gìn chân lý, dành cho những người thực sự có duyên. Giữa nhân gian mờ mịt, chỉ cần một người tri âm, thì âm thanh của đạo vẫn vang vọng mãi.

Bài thơ của Tuệ Trung Thượng Sĩ vừa mang dáng dấp của một cuộc hành trình, vừa là một tiếng cười giữa dòng đời biến động. Không có sự chối bỏ, không có nỗi trăn trở bi thương, mà chỉ có một người bước vào bụi đời, rong chơi giữa mọi thịnh suy, và sau cùng, vẫn ung dung nhìn hoa nở trên đài xuân.

Bài thơ “Tự tại” không chỉ là một lời tự sự mà còn là một lời nhắc nhở: hạnh phúc không đến từ việc nắm giữ, mà từ sự buông bỏ. Khi tâm không còn phân biệt đúng sai, hơn thua, thì dù sống ở đâu, làm gì, cũng đều có thể an nhiên tự tại. Không cần tìm kiếm xa xôi, bởi bình yên thực sự nằm ngay trong chính tâm mình.

Bài thơ “Tự đề” không chỉ là một sự tự họa mà còn là lời nhắc nhở về con đường giác ngộ. Muốn hiểu được đạo, không thể chỉ dựa vào chữ nghĩa hay giáo lý mà phải tự mình thể nghiệm. Khi tâm đã thông suốt, thì dù nhìn ngọn núi, dòng sông hay cánh rừng tùng biếc cũng đều thấy được chân lý hiển hiện ngay trước mắt.

Một bài thơ nhẹ nhàng nhưng chứa đựng một sức mạnh tinh thần to lớn – sức mạnh của một tâm hồn đã vượt ra khỏi mọi chấp niệm, mọi danh lợi của đời thường, chỉ còn lại một tấm lòng sáng trong như ánh trăng cổ chiếu soi.

Một bài thơ nhẹ nhàng nhưng đầy triết lý, một bức tranh vừa tĩnh lặng mà vẫn rung động tận đáy tâm hồn.

Và khi đó, con người không cần phải giữ giới để làm điều đúng, không cần phải nhẫn nhục để tránh điều sai, bởi tâm vốn đã trong sáng như ánh trăng vằng vặc giữa trời cao.

Vậy, nếu một ngày nào đó, ta đứng trước sự chia ly, đứng trước mất mát, liệu ta có thể học được cách nhìn như Tuệ Trung Thượng Sĩ? Liệu ta có thể thấy rằng, người đi chỉ là tạm khuất bóng, còn sự hiện diện của họ vẫn còn mãi giữa cõi vô cùng?