Lời nói dối, mâu thuẫn tất sẽ lộ sơ hở. Anh bán hàng chỉ chăm khoe khoang để bán được cả mộc lẫn giáo, nhưng không nghĩ đến việc lời mình tự mâu thuẫn. Người khôn ngoan phải biết cân nhắc trước sau, tránh nói điều bất nhất. Trong cuộc sống, nếu chỉ lo khoác lác mà không dựa vào sự thật, sớm muộn cũng sẽ bị vạch trần.
Hai vị vua Ngô và Việt đều ôm mối thù sâu nặng, nhưng cách báo thù lại khác nhau. Phù Sai nóng vội, chỉ chú trọng vào phục thù mà quên đi nền tảng lâu dài của đất nước, nên dù thắng trước nhưng cuối cùng lại bại. Câu Tiễn nhẫn nhịn, chịu khổ, âm thầm chuẩn bị trong nhiều năm, nhờ vậy mà không chỉ rửa hận mà còn xây dựng được thế mạnh lâu dài. Báo thù không chỉ cần ý chí, mà còn cần sự nhẫn nại, biết nhìn xa trông rộng, biết chờ thời mới có thể giành thắng lợi bền vững.
Lòng người đen trắng, việc đời đảo điên lắm nỗi trái ngang tai, trái mắt làm cho người ta không muốn trông, không muốn nghe, thậm chí đến không muốn biết đến, chỉ muốn quên sạch. Bởi thế Liệt Tử thành ra chán đời, mới đặt ra câu chuyện này để tỏ hết cái nỗi bực tức đau thương trong lòng.
Trong tập Bạch Vân gia huấn, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ là một bậc thầy của tri thức mà còn là một người thầy lớn của đạo lý làm người. Bài thơ “Lập Thân” (Chương mười chín) của ông là một bản trường ca về việc xây dựng bản thân, về những phẩm hạnh cần có để trở thành một con người có đạo đức, có trách nhiệm và có tầm nhìn xa. Đối với Trạng Trình, “lập thân” không chỉ là việc tạo dựng sự nghiệp, mà còn là việc xây dựng nhân cách, rèn giũa trí tuệ và giữ vững những giá trị cốt lõi trong cuộc đời.
Tên của quẻ, “Vô Vọng” (无妄), có nghĩa là “không có sự vọng tưởng”, tức là không hành động một cách bất chính, không chạy theo những thứ viển vông mà phải sống chân thành, thuận theo lẽ trời. Quẻ này khuyên con người nên tránh những tham vọng quá mức, sống ngay thẳng và hành động đúng đắn thì mới có thể đạt được thành công bền vững.
Nguyễn Công Trứ, thi sĩ tài hoa của nền văn học Việt Nam, luôn để lại trong lòng người đọc những cảm xúc mãnh liệt qua từng vần thơ. Bài thơ “Bỡn cô đào già” không chỉ là lời bông đùa nhẹ nhàng, mà còn là một bức tranh sâu sắc về sự giao thoa giữa tuổi tác và vẻ đẹp, giữa thời gian và tình cảm. Qua đó, Nguyễn Công Trứ gửi gắm những triết lý nhân sinh đậm chất nhân văn.
Xuân Diệu, nhà thơ của tình yêu và sự sống, luôn biết cách biến những khoảnh khắc bình dị của thiên nhiên thành thơ ca rực rỡ, đầy cảm xúc. Trong bài thơ “Nụ cười xuân” ông đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân ngập tràn ánh sáng, hương sắc và tình yêu, nơi những cảm xúc tinh khôi của con người hòa quyện với vẻ đẹp của thiên nhiên.
Trong dòng chảy của thi ca Việt Nam, Nguyễn Đình Chiểu luôn được nhớ đến như một nhà thơ của nhân dân, một ngòi bút đau đáu với nỗi thống khổ của quê hương. Không chỉ sáng tác những bài thơ bi tráng ca ngợi nghĩa sĩ hy sinh vì nước, ông còn ghi lại những cảnh đời lầm than với nỗi xót xa thấm đẫm từng câu chữ. “Nước lụt” là một trong những bài thơ như thế—một tiếng than, một lời oán trách, và cũng là một sự kêu gọi lương tri trước cảnh thiên tai dồn dân vào bước đường cùng.
Người học đạo cũng như rèn kiếm chỉ lửa nóng và búa tạ mới tạo nên lưỡi kiếm sắc bén.
Chỉ những ai dám đối diện với khắc nghiệt và kỷ luật mới có thể trưởng thành thực sự.
Tosui dạy rằng tự do thực sự không đến từ giáo điều hay mong cầu một thế giới bên ngoài, mà từ việc sống trọn vẹn với thực tại, dù đơn sơ hay khắc khổ. Một người đã an trú trong tâm mình thì dù ở đâu cũng là cõi cực lạc.
Shoichi cho thấy rằng Thiền không nằm trong lời nói hay nghi thức, mà trong sự an trú tuyệt đối của tâm. Khi một bậc thầy thực sự ra đi, không cần ai báo tin – chỉ cần một sự thay đổi nhỏ trong không gian cũng đủ để thế gian nhận ra.
Trên con đường giác ngộ, điều quan trọng không phải là tài năng hay kiến thức, mà là sự tự do khỏi những vướng mắc dù đó là thú vui, quyền năng hay tài năng xuất chúng.
Một giọt nước cũng mang giá trị, đừng lãng phí dù là điều nhỏ nhất.
Trân trọng từng điều nhỏ bé trong cuộc sống chính là con đường dẫn đến giác ngộ.
Cuộc đối thoại giữa Gasan và thầy Tekisui tưởng chừng đơn giản, nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc về sự vô thường và tinh thần buông bỏ trong Thiền.
Đức Phật nhìn thế gian với con mắt của sự giác ngộ, thấy rõ bản chất vô thường của tất cả mọi hiện tượng. Ngài không bị ràng buộc bởi danh lợi, vàng ngọc, giáo điều hay thậm chí cả Niết bàn. Đó là Thiền của Phật một sự buông bỏ tuyệt đối, một cái nhìn thấu suốt mọi biến đổi mà không còn bám chấp.
Hiểu Thiền không nằm ở lời nói hay tò mò lý thuyết, mà ở sự trực nhận ngay trong khoảnh khắc.
Thiền không phải để bàn luận mà để trải nghiệm. Người thực sự thấu hiểu không cần nhiều lời, mà hành động chính là câu trả lời.
Những câu đối thoại tưởng như sắc sảo đôi khi chỉ là sự vòng vo không cần thiết.
Trí tuệ không nằm ở lời nói hoa mỹ, mà ở sự giản đơn và chân thực.
Tình bạn chân thành là sự đồng điệu, nơi người nói và người nghe hòa làm một. Khi tri âm mất đi, tiếng đàn cũng trở nên vô nghĩa.
Dạy dỗ không phải là trừng phạt, mà là dẫn dắt bằng sự bao dung và thấu hiểu.
Một tấm lòng rộng lượng có thể cảm hóa con người hơn cả lời răn đe.
Thịnh vượng thật không phải là giàu có hay danh vọng, mà là trật tự tự nhiên của cuộc sống. Một gia đình hạnh phúc là khi các thế hệ nối tiếp nhau một cách tự nhiên, không bị chia cắt bởi những mất mát đau thương. Sengai đã chỉ ra một chân lý giản đơn nhưng sâu sắc: không có gì quý giá hơn một cuộc đời trọn vẹn, nơi cha mẹ tiễn con khôn lớn, và con cái trưởng thành rồi tiễn cha mẹ về cõi vĩnh hằng. Điều bình dị ấy chính là phúc lành lớn nhất.
Không phải mọi lý thuyết cao siêu đều áp dụng được vào thực tế. Nếu cứ bám vào khái niệm “tất cả đều là tâm” một cách cứng nhắc, ta sẽ tự trói buộc mình trong suy nghĩ mà quên mất sự đơn giản, tự nhiên của cuộc sống. Thiền không phải là lý luận suông, mà là sự trực nhận chân thật ngay trong hiện tại.
