Anh chủ nhiệm
Hoàng Trung Thông
Nắng chiều thấp thoáng ngọn cây tre
Sóng lúa mênh mông cuộn đổ về
Anh cùng tôi bước trên đê nhỏ
Áo nâu bạc màu bay với gió
Anh giơ tay vẽ giữa đồng xanh
Vẽ cả ngày mai thành bức tranh
Kìa dòng mương chảy cầu đương bắc
Lò gạch xây cao, đường thẳng tắp
Nơi đây kho thóc nhà chăn nuôi
Tiền đã lo xong đất cắm rồi
Chân vẫn bước đều miệng vẫn nói
Phơi phới lòng anh như gió thổi
Anh làm chủ nhiệm đã ba năm
Ba năm vật lộn cùng khó khăn
Có mùa mạ cháy đồng khô cạn
Mười bậc nước leo lên ruộng hạn
Có mùa lúa chín lụt tràn qua
Lại phải nghiêng đồng hắt nước ra
Người nhiều, ruộng ít trâu bò ít
Chạy ngược chạy xuôi lo rối rít
Ngoài ba mươi tuổi máu đương sôi
Không chịu khoanh tay đứng ngó trời
Xoay mùa, chuyển vụ, tăng năng suất
Thiếu đất lên rừng tay vỡ đất
Còn nhiều nếp cũ thói riêng tây
Trăm miệng, trăm người, trăm cái gay
Hõm mắt thâu đêm lo việc xã
Gió rét đường trơn, chân bấm đá
Hết làng, hết ruộng thôi đi về
Miệng nói, tay làm, tai lắng nghe
Cùng bao đồng chí, anh đi trước
Đứng mũi chịu sào đầu gió ngược
Có đêm nằm nghĩ cảnh gieo neo
Vợ yếu, con đông, chưa hết nghèo
Nhưng rồi thấy rõ đường đi tới
Nước nổi lo chi bèo chẳng nổi
Lại lao vào việc lòng say sưa
Hết sớm thôi chiều nắng lại mưa
“Ơi anh củ nhiệm! Anh chủ nhiệm”
Bao tiếng thân thương, lời cảm mến
Tay anh nắm chặt tay xã viên
Xốc cả phong trào vững tiến lên
Anh cùng tôi bước trên đê nhỏ
Áo nâu bạc màu bay với gió
Mắt tôi ôm hết cả đồng xanh
Cả dáng hình anh thành bức tranh
4-1962
Người Vẽ Nên Những Bức Tranh Tươi Sáng – Cảm Nhận Về Bài Thơ “Anh Chủ Nhiệm” Của Hoàng Trung Thông
Bài thơ “Anh chủ nhiệm” của Hoàng Trung Thông là một bức tranh tràn đầy sức sống và nhiệt huyết về hình tượng người cán bộ nông thôn trong công cuộc xây dựng quê hương đất nước. Qua từng dòng thơ, hình ảnh anh chủ nhiệm hiện lên vừa giản dị, gần gũi, vừa lớn lao, đáng kính.
Tình Yêu Và Khát Vọng Trong Từng Bước Chân
Bài thơ mở ra với cảnh tượng thân thuộc của làng quê Việt Nam: nắng chiều phủ trên ngọn tre, sóng lúa mênh mông trải dài. Trên con đê nhỏ, người chủ nhiệm đồng hành cùng tác giả, vừa bước đi vừa vẽ nên những bức tranh tương lai giữa đồng xanh. Đó không chỉ là những nét phác họa đơn thuần mà còn là giấc mơ, là khát vọng của anh – một người sống hết mình vì sự đổi mới và phát triển.
Câu thơ:
“Anh giơ tay vẽ giữa đồng xanh
Vẽ cả ngày mai thành bức tranh”
như một lời khẳng định đầy cảm hứng. Anh chủ nhiệm không chỉ thấy trước mắt mình ruộng đồng, mương nước, mà còn hình dung rõ ràng tương lai của quê hương với lò gạch cao, kho thóc đầy, những con đường thẳng tắp. Hình ảnh ấy khắc sâu trong lòng người đọc về một con người lạc quan, luôn hướng tới ngày mai tươi sáng.
Nhiệt Huyết Và Ý Chí Trong Gian Nan
Hoàng Trung Thông không tô hồng hiện thực mà khắc họa chân thực những khó khăn mà anh chủ nhiệm phải đối mặt. Ba năm làm chủ nhiệm là ba năm vật lộn với những mùa màng thất bát, thiên tai khắc nghiệt, thiếu thốn đủ bề. Tuy nhiên, thay vì gục ngã, anh lại chọn cách “xoay mùa, chuyển vụ, tăng năng suất”.
Câu thơ:
“Ngoài ba mươi tuổi máu đương sôi
Không chịu khoanh tay đứng ngó trời”
như ngọn lửa bùng cháy, thể hiện tinh thần mạnh mẽ, ý chí không ngừng nghỉ của anh. Những đêm thức trắng lo việc xã, những ngày bước chân mòn cả đồng làng, tất cả đều vì một mục tiêu: làm cho cuộc sống của bà con được cải thiện, phong trào sản xuất đi lên.
Người Thuyền Trưởng Đứng Mũi Chịu Sào
Hình ảnh anh chủ nhiệm không chỉ là người lao động hăng say, mà còn là người lãnh đạo tận tâm. Anh luôn đi trước, “đứng mũi chịu sào đầu gió ngược”, dám đương đầu với mọi khó khăn, thử thách.
Dù bản thân vẫn còn nhiều khó khăn – vợ yếu, con đông, chưa hết nghèo – anh không hề nản lòng. Niềm tin vững chắc vào tương lai, vào sự nghiệp chung đã tiếp thêm sức mạnh để anh tiếp tục cống hiến:
“Nước nổi lo chi bèo chẳng nổi
Lại lao vào việc lòng say sưa”
Hình Tượng Người Chủ Nhiệm – Biểu Tượng Của Niềm Tin Và Hy Vọng
Kết thúc bài thơ, hình ảnh anh chủ nhiệm hiện lên như một bức tượng đài giữa đồng xanh:
“Mắt tôi ôm hết cả đồng xanh
Cả dáng hình anh thành bức tranh”
Đối với tác giả, anh chủ nhiệm không chỉ là một người bạn đồng hành mà còn là biểu tượng của sự cống hiến, hy sinh và lòng yêu nước. Bức tranh ấy không chỉ là hình ảnh người chủ nhiệm áo nâu bạc màu bay với gió, mà còn là tinh thần bất khuất, khát vọng dựng xây quê hương từ bàn tay, khối óc và trái tim.
Thông Điệp Sâu Sắc Về Lòng Cống Hiến
Bài thơ không chỉ ca ngợi một cá nhân mà còn gửi gắm thông điệp mạnh mẽ về sự dấn thân và lòng cống hiến. Những con người như anh chủ nhiệm chính là “ngọn đuốc sống” dẫn lối cho cả tập thể vượt qua khó khăn. Qua đó, Hoàng Trung Thông muốn nhắn nhủ rằng, chỉ cần lòng nhiệt huyết và sự kiên trì, bất cứ nghịch cảnh nào cũng có thể hóa giải, tương lai tươi sáng nhất định sẽ được vẽ nên từ chính bàn tay và ý chí con người.
“Anh chủ nhiệm” của Hoàng Trung Thông không chỉ là bài thơ mà còn là một bài ca tràn đầy cảm hứng về sự hy sinh thầm lặng và niềm tin vào những điều tốt đẹp. Đọc bài thơ, mỗi chúng ta đều cảm thấy thôi thúc phải sống có trách nhiệm hơn với bản thân, với cộng đồng và quê hương.
*
Hoàng Trung Thông – Nhà Thơ Tiêu Biểu của Nền Thơ Cách Mạng Việt Nam
Hoàng Trung Thông (1925–1993) là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ cách mạng Việt Nam, người đã để lại dấu ấn sâu sắc trong thi ca, lý luận phê bình văn học, và hoạt động văn nghệ. Cuộc đời ông là một minh chứng sống động cho sự gắn bó với cách mạng, lòng yêu nước nồng nàn, và niềm đam mê sáng tạo nghệ thuật.
Cuộc đời thanh bạch và đầy cống hiến
Sinh ngày 5 tháng 5 năm 1925 tại xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, Hoàng Trung Thông sớm bộc lộ tài năng thiên bẩm với tư chất thần đồng. Sau khi theo học tại trường Quốc Học Vinh, ông tham gia phong trào cách mạng Việt Minh và nhanh chóng đảm nhiệm những vai trò quan trọng trong các tổ chức văn nghệ kháng chiến.
Trong suốt sự nghiệp, Hoàng Trung Thông không chỉ là nhà thơ, mà còn là một nhà lãnh đạo văn nghệ xuất sắc. Ông từng giữ nhiều cương vị quan trọng như Tổng biên tập Báo Văn nghệ, Giám đốc Nhà xuất bản Văn học, Viện trưởng Viện Văn học (1976–1985), và nhiều vị trí khác. Dù đảm nhiệm nhiều chức vụ cao nhưng ông luôn sống một cuộc đời thanh bạch, giản dị, thậm chí nghèo khó. Cuối đời, ông thường trò chuyện với tượng các văn hào như Lý Bạch, Lỗ Tấn, Pushkin, để giải tỏa nỗi lòng.
Ông qua đời vào ngày 4 tháng 1 năm 1993 tại Hà Nội, để lại một sự nghiệp văn học phong phú và đầy ý nghĩa.
Thơ Hoàng Trung Thông – Tiếng nói của những con người nhỏ bé
Thơ Hoàng Trung Thông là lời ca ngợi những giá trị nhân văn sâu sắc, hướng con người đến lý tưởng sống cao đẹp. Ông thường viết về những con người bình dị, những “người nhỏ bé” trong cuộc sống – đúng như nhận định của GS. Phan Ngọc: “Trong thâm tâm, anh là con người nhỏ bé, của những con người nhỏ bé. Trong thơ, anh chỉ là nhà thơ của những người nhỏ bé.”
Những tập thơ như “Quê hương chiến đấu” (1955), “Đường chúng ta đi” (1960), “Những cánh buồm” (1964), “Tiếng thơ không dứt” (1989) không chỉ làm lay động trái tim nhiều thế hệ, mà còn khơi gợi tinh thần yêu nước, khát vọng hòa bình, và niềm tin vào tương lai.
Một nhà văn hóa uyên bác
Không chỉ là một nhà thơ xuất sắc, Hoàng Trung Thông còn là một nhà lý luận phê bình có tầm ảnh hưởng lớn. Ông đã viết nhiều tiểu luận như “Chặng đường mới của văn học chúng ta” (1961), “Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống” (1979), góp phần định hướng văn học Việt Nam trong những giai đoạn quan trọng.
Với vốn hiểu biết sâu rộng, ông thông thạo ba ngoại ngữ (Trung, Pháp, Anh) và dịch nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng. Ông cũng được biết đến như một nhà thư họa tài hoa, giao lưu thân thiết với các họa sĩ lớn như Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng, Mai Văn Hiến…
Vinh danh và di sản
Những đóng góp lớn lao của Hoàng Trung Thông đã được Nhà nước ghi nhận qua các giải thưởng danh giá, bao gồm: Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2001) với các tập thơ tiêu biểu. Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (2022), tôn vinh các tập thơ như “Đường chúng ta đi,” “Những cánh buồm,” “Đầu sóng,” “Tiếng thơ không dứt.”
Tên ông đã được đặt cho nhiều con đường tại các thành phố lớn như Vinh, Đà Nẵng, và Vũng Tàu.
Những giai thoại thú vị
Hoàng Trung Thông không chỉ nổi tiếng bởi tài năng mà còn bởi tính cách phóng khoáng, hóm hỉnh. Nhà thơ Chế Lan Viên, người bạn thân thiết, từng viết tặng ông bài thơ:
“Ông thì hay say
Tôi thì quá tỉnh
Mà ông đằm tính
Tôi thì hay gây…
Ngay cả bản thân Hoàng Trung Thông cũng không ngần ngại mổ xẻ mình với sự khiêm tốn và hài hước. Ông từng nói: “Tôi cố uống rượu để cho say mà thơ tôi vẫn tỉnh như mọi người đều nói.”
Kết luận
Hoàng Trung Thông là một nhà thơ cách mạng tiêu biểu, người đã dùng ngòi bút để truyền cảm hứng cho bao thế hệ. Ông là hiện thân của sự kết hợp giữa tài năng, đức độ, và lòng yêu nước sâu sắc. Dù cuộc đời ông khép lại, nhưng thơ ca và tư tưởng của Hoàng Trung Thông vẫn mãi là ánh sáng dẫn đường trong nền văn học Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
