Bên nhà lưu niệm Nguyễn Bính
Đặng Hiển
Đâu rồi cái dậu mùng tơi
Đâu rồi con bướm sang chơi nhà nàng
Đá xanh đã dệt đường làng
Sao tôi còn đứng giữa đàng rưng rưng?
Vì tôi yêu mới nửa chừng
Hay vì em cứ dửng dưng chẳng mời
Hay vì vách cũ rêu phơi,
Các con đi, mẹ vẫn ngồi tựa trông.
Nhà thơ nằm dưới gạch hồng
Không còn viết nữa những dòng mộng mơ.
Tiếng em học giữa nắng trưa
Đưa tôi về lại bến bờ ngày mai.
1997
*
Cảm Nhận về Bài Thơ “Bên Nhà Lưu Niệm Nguyễn Bính” của Đặng Hiển: Hoài Niệm và Lời Tri Ân đến Người Nghệ Sĩ Tài Hoa
Bài thơ “Bên Nhà Lưu Niệm Nguyễn Bính” của Đặng Hiển là một lời tri ân xúc động dành cho nhà thơ Nguyễn Bính – người nghệ sĩ tài hoa đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc bằng những vần thơ mộc mạc, đậm chất thôn quê Việt Nam. Với những hình ảnh vừa thân quen vừa lắng đọng, bài thơ không chỉ khắc họa ký ức về một làng quê xưa mà còn gửi gắm nỗi niềm hoài niệm và sự trân trọng đối với di sản văn hóa mà Nguyễn Bính để lại.
Hoài niệm về những điều giản dị đã qua
Mở đầu bài thơ, tác giả đặt ra câu hỏi như một nỗi bâng khuâng, tiếc nuối:
“Đâu rồi cái dậu mùng tơi
Đâu rồi con bướm sang chơi nhà nàng.”
Những hình ảnh “dậu mùng tơi,” “con bướm” gợi lên một không gian thôn quê bình dị, nơi những ký ức tuổi thơ, tình yêu và cuộc sống thường nhật từng thấm đẫm trong các vần thơ của Nguyễn Bính. Nhưng giờ đây, tất cả dường như đã trở thành dĩ vãng. Những gì từng quen thuộc, thân thương đã không còn, để lại trong lòng tác giả một nỗi trống trải khó nguôi.
Hình ảnh “đá xanh đã dệt đường làng” mang ý nghĩa của sự thay đổi, hiện đại hóa. Làng quê nay đã khoác lên mình một diện mạo mới, nhưng dường như điều đó không thể khỏa lấp được cảm giác rưng rưng khi tác giả đứng giữa “đường làng” – nơi từng là chứng nhân của bao kỷ niệm.
Nỗi niềm của sự cách biệt và tiếc nuối
Ở khổ thơ tiếp theo, nỗi buồn của tác giả được cụ thể hóa qua những câu hỏi đầy tâm trạng:
“Vì tôi yêu mới nửa chừng
Hay vì em cứ dửng dưng chẳng mời.”
Câu hỏi không chỉ gợi lên nỗi niềm dang dở của một mối tình, mà còn ám chỉ sự cách biệt giữa con người hiện đại với những giá trị truyền thống, những rung động tinh tế mà thơ Nguyễn Bính từng khơi gợi. “Vách cũ rêu phơi” không chỉ là hình ảnh vật chất mà còn tượng trưng cho sự phôi pha của ký ức, của những điều xưa cũ mà thời gian đã phủ lấp.
Hình ảnh “mẹ vẫn ngồi tựa trông” là điểm nhấn đầy cảm xúc, tượng trưng cho sự chờ đợi bền bỉ, hy vọng lặng thầm giữa dòng đời đổi thay.
Sự kính ngưỡng và lời tri ân dành cho Nguyễn Bính
Khổ thơ cuối là lời tri ân sâu sắc của Đặng Hiển dành cho Nguyễn Bính:
“Nhà thơ nằm dưới gạch hồng
Không còn viết nữa những dòng mộng mơ.”
Người nghệ sĩ tài hoa nay đã yên nghỉ, nhưng di sản mà ông để lại – những vần thơ “mộng mơ” – vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc. Hình ảnh “tiếng em học giữa nắng trưa” gợi lên sự tiếp nối, niềm hy vọng rằng thế hệ sau sẽ tiếp tục giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa mà Nguyễn Bính đã trao gửi.
Dòng kết:
“Đưa tôi về lại bến bờ ngày mai.”
Tác giả không chỉ hoài niệm về quá khứ mà còn hướng đến tương lai, nơi những giá trị truyền thống, tình yêu quê hương và di sản văn hóa sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng, là ánh sáng dẫn đường.
Thông điệp từ bài thơ
Bài thơ “Bên Nhà Lưu Niệm Nguyễn Bính” không chỉ là lời tưởng nhớ dành cho một nhà thơ lớn mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống. Qua hình ảnh làng quê, những ký ức giản dị và tình yêu dành cho thơ ca, Đặng Hiển đã khéo léo kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, để lại trong lòng người đọc một nỗi xúc động sâu sắc.
Bài thơ gợi nhắc chúng ta rằng, dù thời gian có trôi qua, dù cuộc sống có thay đổi, những giá trị đẹp đẽ mà nghệ thuật và văn hóa mang lại vẫn mãi trường tồn, như một phần không thể thiếu trong tâm hồn con người.
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
