Cái võng
Định Hải
Đều đều võng đưa
Giữa trưa êm ả
Ru bé ngủ say
Sân tròn bóng lá
Bé ngủ ngon quá
Đẫy cả giấc trưa
Bé ơi! Cái võng
Thức hoài đưa đưa…
Sách Tập đọc lớp 1 giai đoạn 1980-1989 và Tiếng Việt 1 giai đoạn 1990-2003 từng sử dụng bài thơ này, nhưng câu 3 của đoạn 2 sửa thành “Cái võng thương bé”.
*
“Cái Võng – Khúc Ru Êm Đềm Của Tình Yêu Thương”
Bài thơ “Cái võng” của nhà thơ Định Hải tựa như một khúc nhạc nhẹ nhàng, gợi lên hình ảnh thân thuộc và đầy yên bình trong cuộc sống thường nhật. Từng dòng thơ ngắn gọn, lời lẽ giản dị nhưng chan chứa tình cảm, bài thơ mở ra một thế giới nhỏ bé mà sâu sắc, nơi tình yêu thương và sự bình yên hòa quyện trong từng nhịp võng đưa.
Khung cảnh êm đềm và giấc ngủ trưa bình yên
Ngay từ những dòng thơ đầu, hình ảnh cái võng đưa đều trong một buổi trưa êm ả đã mang đến cảm giác yên bình:
“Đều đều võng đưa
Giữa trưa êm ả
Ru bé ngủ say
Sân tròn bóng lá.”
Hình ảnh cái võng không chỉ là một vật dụng quen thuộc mà còn là biểu tượng của sự chở che, ân cần. Trong cái nắng nhẹ nhàng, bóng lá đan vào nhau tạo nên một khung cảnh thanh bình, tiếng võng kẽo kẹt hòa cùng tiếng ru như vỗ về bé vào giấc ngủ say. Cảnh vật trở nên sống động qua sự lặng lẽ đầy chất thơ, nơi mọi thứ dường như dừng lại để nhường chỗ cho giấc ngủ yên lành của em bé.
Tình yêu thương qua nhịp đưa của cái võng
Từng nhịp võng đưa đều đều không chỉ là chuyển động cơ học, mà còn là nhịp đập của tình yêu thương. Tác giả khéo léo nhân hóa cái võng, khiến nó như một người bạn đồng hành, luôn thức để canh chừng giấc ngủ của bé:
“Bé ngủ ngon quá
Đẫy cả giấc trưa
Bé ơi! Cái võng
Thức hoài đưa đưa…”
Hình ảnh cái võng “thức hoài” là sự ẩn dụ cho sự hy sinh thầm lặng, giống như tình thương vô bờ của người mẹ hay người ruột thịt. Chính cái võng là nhịp cầu nối giữa thiên nhiên êm đềm và vòng tay yêu thương của con người, làm nền tảng cho sự bình yên trong giấc ngủ của bé.
Thông điệp từ bài thơ
Qua hình ảnh cái võng, nhà thơ Định Hải muốn gửi gắm thông điệp về tình yêu thương, sự chở che và sự hy sinh âm thầm trong những điều giản dị nhất của cuộc sống. Đó là tình cảm gia đình, sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên, và niềm hạnh phúc giản đơn khi nhìn thấy một sinh linh bé nhỏ được yên giấc trong vòng tay bảo bọc.
Hơn thế nữa, bài thơ còn nhắc nhở chúng ta hãy trân trọng những khoảnh khắc bình yên trong cuộc sống – nơi tình yêu thương không cần lời nói, mà được thể hiện qua những hành động nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.
Cảm nhận và bài học từ bài thơ
“Cái võng” không chỉ là một bài thơ miêu tả cảnh vật hay giấc ngủ của em bé, mà còn là một bức tranh giàu cảm xúc về cuộc sống. Nó khơi gợi trong lòng người đọc sự trân quý những điều giản dị, những khoảnh khắc yên bình mà đôi khi ta dễ dàng bỏ qua giữa nhịp sống hối hả.
Bài thơ nhắc nhở chúng ta rằng, trong thế giới đầy biến động, chính những điều bình dị và tình yêu thương chân thành mới là nền tảng để tạo nên sự an yên cho tâm hồn. Hãy sống chậm lại, để cảm nhận và để yêu thương, như cách mà cái võng thức hoài để ru bé ngủ.
Kết luận
Bài thơ “Cái võng” của Định Hải là một tác phẩm giản dị mà sâu sắc, vẽ nên một khung cảnh tràn đầy tình yêu thương và sự bình yên. Qua bài thơ, chúng ta không chỉ được trở về với ký ức tuổi thơ trong nhịp võng đưa, mà còn nhận ra giá trị của sự quan tâm và hy sinh thầm lặng trong cuộc sống. Một bài thơ ngắn nhưng chứa đựng một thông điệp lớn lao về tình yêu và sự bình yên trong từng nhịp sống đời thường.
*
Nhà Thơ Định Hải – Người Gieo Hạt Văn Học Thiếu Nhi Việt Nam
Tiểu Sử Và Hành Trình Nghệ Thuật
Nhà thơ Định Hải, tên khai sinh là Nguyễn Biểu, sinh ngày 6 tháng 6 năm 1937 tại xã Định Hải, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ tình yêu với văn học và sự say mê sáng tác. Sau khi hoàn thành chương trình phổ thông tại Thanh Hóa, ông tiếp tục học khoa Ngữ văn tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội từ năm 1956 đến 1959.
Sau khi tốt nghiệp, Định Hải công tác tại Bộ Giáo dục và có thời gian đứng lớp giảng dạy. Tuy nhiên, từ năm 1962, ông chuyển hướng về sáng tác và biên tập tại Nhà xuất bản Kim Đồng, nơi ông gắn bó suốt nhiều năm. Định Hải cũng góp phần sáng lập tạp chí Văn nghệ thiếu nhi và làm Tổng biên tập tạp chí Tuổi xanh. Ông giữ vai trò Trưởng ban văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn học dành cho trẻ em.
Hiện nay, Định Hải sống tại Hà Nội, tiếp tục dành tâm huyết cho thơ ca và văn học thiếu nhi.
Sự Nghiệp Và Thành Tựu Văn Học
Định Hải bắt đầu sáng tác từ những năm trung học với tên khai sinh Nguyễn Biểu. Tác phẩm đầu tay của ông được đăng báo từ năm 1954 và sớm được công chúng biết đến qua các bài thơ như Quê ta một dải Bắc – Nam hay Trồng cây xanh.
Từ năm 1962, Định Hải tập trung vào sáng tác cho thiếu nhi với nhiều thể loại: thơ, truyện ngắn, truyện thơ, hoạt cảnh, và lời kịch. Trong đó, thơ là mảng thành công nhất của ông, ghi dấu ấn qua những bài thơ bình dị, chân thành, và gần gũi với trẻ thơ.
Tác phẩm nổi bật nhất của ông, Bài ca trái đất, đã được nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ nhạc, trở thành một trong 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20. Ngoài ra, các tác phẩm của ông còn được đưa vào sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 5, góp phần bồi đắp tâm hồn trẻ thơ Việt Nam.
Phong Cách Sáng Tác
Định Hải quan niệm rằng thơ thiếu nhi không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn là một tấm gương để người lớn soi mình, thấu hiểu thế giới trẻ thơ. Ông từng chia sẻ: “Một bài thơ viết cho thiếu nhi hay cũng chính là một bài thơ mà mọi lứa tuổi đều cảm nhận thấy hay, đều yêu thích.”
Thơ ông mang phong cách giản dị nhưng sâu sắc, giàu hình ảnh và âm điệu, dễ dàng đi vào trái tim độc giả mọi lứa tuổi.
Những Dấu Ấn Khác Biệt
Trong sự nghiệp, Định Hải đã xuất bản hơn 50 tập sách, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu như:
- Nắng xuân trên rẻo cao
- Chồng nụ chồng hoa
- Hươu cao cổ
- Bài ca trái đất
- Bao điều kỳ lạ
Ông cũng là người phát hiện và bồi dưỡng nhiều cây bút trẻ như Trần Đăng Khoa, Khánh Chi, Cẩm Thơ, và Cao Xuân Sơn.
Vinh Danh Và Đóng Góp
Với những cống hiến lớn lao, Định Hải đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ Hội Nhà văn Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, cùng nhiều tổ chức khác.
Đặc biệt, năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật với các tập thơ Bài ca trái đất, Bao nhiêu điều lạ, và hoạt cảnh thơ Những câu tục ngữ gặp nhau.
Kết Luận
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với văn học thiếu nhi, nhà thơ Định Hải đã trở thành biểu tượng không thể thiếu của nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm của ông không chỉ làm giàu thêm tâm hồn trẻ thơ mà còn là món quà tinh thần quý giá cho mọi thế hệ độc giả.
Như chính ông từng nói, phần thưởng lớn nhất trong sự nghiệp là được nghe trẻ thơ Việt Nam rộn ràng cất cao tiếng hát: “Trái đất này là của chúng mình!”
Viên Ngọc Quý.
