Chân quê
Nguyễn Bính
Hôm qua em đi tỉnh về,
Đợi em ở mãi con đê đầu làng.
Khăn nhung, quần lĩnh rộn ràng.
Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!
Nào đâu cái yếm lụa sồi?
Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?
Nào đâu cái áo tứ thân?
Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?
Nói ra sợ mất lòng em,
Van em! Em hãy giữ nguyên quê mùa.
Như hôm em đi lễ chùa,
Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh.
Hoa chanh nở giữa vườn chanh,
Thầy u mình với chúng mình chân quê.
Hôm qua em đi tỉnh về,
Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều.
1936
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Trung Đức phổ nhạc thành bài hát cùng tên, và nhạc sĩ Song Ngọc phổ nhạc thành bài hát Hương đồng gió nội.
*
Cảm nhận về bài thơ “Chân quê” của Nguyễn Bính
Nguyễn Bính – nhà thơ của hồn quê, đã để lại trong lòng người đọc những vần thơ đầy mộc mạc và chân thành về tình yêu, cuộc sống và vẻ đẹp bình dị của làng quê Việt Nam. Bài thơ “Chân quê” là một trong những tác phẩm tiêu biểu, mang đậm dấu ấn phong cách của ông, vừa dịu dàng, vừa sâu lắng, như lời nhắc nhở thiết tha về giá trị của sự giản dị, mộc mạc trong tâm hồn và lối sống.
Mở đầu bài thơ, tác giả kể lại câu chuyện cô gái từ phố thị trở về. Hình ảnh cô hiện lên với “khăn nhung, quần lĩnh rộn ràng, áo cài khuy bấm” – biểu tượng của sự hiện đại, lạ lẫm. Đối lập với niềm háo hức chờ đợi ở “con đê đầu làng” là nỗi ngỡ ngàng xen lẫn hụt hẫng của chàng trai khi nhận ra cô đã thay đổi. Những vật phẩm bình dị gắn liền với hình ảnh thôn quê – “yếm lụa sồi,” “áo tứ thân,” “khăn mỏ quạ” – nay chỉ còn trong ký ức. Bằng cách sử dụng những hình ảnh quen thuộc, Nguyễn Bính đã khéo léo khơi gợi trong lòng người đọc sự đồng cảm với cảm giác tiếc nuối và mất mát ấy.
Phần tiếp theo của bài thơ là lời tâm tình mộc mạc nhưng đầy chân thành của chàng trai. Anh không trách móc mà nhẹ nhàng bày tỏ mong muốn: “Van em! Em hãy giữ nguyên quê mùa.” Ở đây, “quê mùa” không chỉ là lối sống, cách ăn mặc mà còn là một giá trị tinh thần, một bản sắc gắn liền với hương đồng gió nội. Anh yêu cô gái không chỉ bởi vẻ bề ngoài mà còn bởi sự mộc mạc, chân phương vốn có, như hoa chanh giản dị mà thơm ngát giữa “vườn chanh.”
Khổ thơ cuối, câu “Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều” là lời nhắc nhở đầy day dứt của tác giả. Nguyễn Bính không chỉ nói về một sự đổi thay nhỏ bé trong trang phục mà còn gửi gắm nỗi lo âu trước sự mai một của những giá trị truyền thống khi con người chạy theo cái mới, cái hiện đại. Đó là tiếng lòng của một tâm hồn tha thiết yêu quê hương, yêu những điều bình dị nhất.
Bài thơ “Chân quê” là một lời nhắn nhủ nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về việc trân trọng bản sắc và những giá trị truyền thống của quê hương. Qua từng câu thơ mộc mạc, Nguyễn Bính đã làm sống dậy trong lòng người đọc hình ảnh của một làng quê Việt Nam yên bình, đồng thời gợi lên niềm trân quý những nét đẹp giản dị nhưng đầy ý nghĩa trong cuộc sống.
*
Nguyễn Bính – Nhà thơ của hồn quê Việt Nam
Nguyễn Bính (1918 -1966) là một trong những nhà thơ nổi bật nhất của phong trào Thơ mới, được yêu mến bởi giọng thơ mộc mạc, chân chất, đậm đà hương vị làng quê Việt Nam. Ông sinh ra tại Nam Định, lớn lên trong một gia đình nho học, và từ sớm đã bộc lộ tài năng thơ ca thiên bẩm.
Thơ Nguyễn Bính mang vẻ đẹp dung dị của cuộc sống thôn quê, nhưng lại chan chứa tâm trạng, nỗi niềm của con người trước tình yêu, cuộc đời và thời cuộc. Ông thường sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ đi vào lòng người, kết hợp với cách gieo vần và hình ảnh đậm chất dân gian. Các tác phẩm tiêu biểu của ông như “Tâm hồn tôi,” “Lỡ bước sang ngang,” hay “Ghen” đã khẳng định vị trí đặc biệt của ông trong lòng độc giả.
Cuộc đời Nguyễn Bính là chuỗi ngày nhiều thăng trầm, gắn liền với những biến động lịch sử của đất nước. Dù cuộc sống gặp nhiều khó khăn, thơ ông vẫn luôn sáng ngời tình yêu thương và sự lạc quan. Với những đóng góp không thể thay thế, Nguyễn Bính mãi là nhà thơ của hồn quê Việt Nam, một tài năng thi ca độc đáo của dân tộc.
Viên Ngọc Quý.
