Chân quê
Nguyễn Bính
Hôm qua em đi tỉnh về
Đợi em ở mãi con đê đầu làng
Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng
Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!
Nào đâu cái yếm lụa sồi?
Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?
Nào đâu cái áo tứ thân?
Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?
Nói ra sợ mất lòng em
Van em em hãy giữ nguyên quê mùa
Như hôm em đi lễ chùa
Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh!
Hoa chanh nở giữa vườn chanh
Thầy u mình với chúng mình chân quê
Hôm qua em đi tỉnh về
Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều
1936
(Bài thơ này đã được nhạc sĩ Trung Đức phổ nhạc thành bài hát cùng tên, và nhạc sĩ Song Ngọc phổ nhạc thành bài hát Hương đồng gió nội.)
Nguồn:
1. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính – thơ và đời, NXB Văn học, 2003
2. Nguyễn Bính Hồng Cầu, Nguyễn Bính toàn tập (tập 1), NXB Hội Nhà văn, 2017
*
“Chân Quê” – Lời Thì Thầm Về Vẻ Đẹp Truyền Thống
Nguyễn Bính, nhà thơ của làng quê Việt Nam, qua bài thơ “Chân Quê”, đã khắc họa một bức tranh sống động về sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, đồng thời gửi gắm tình yêu tha thiết dành cho những giá trị mộc mạc, bình dị của quê hương. Bài thơ, với giọng điệu thủ thỉ, nhẹ nhàng mà sâu sắc, không chỉ là câu chuyện tình yêu đôi lứa mà còn là nỗi trăn trở về sự phai nhạt của hương đồng gió nội trong đời sống hiện đại.
Hình ảnh quê mùa – Dấu ấn của vẻ đẹp truyền thống
Trong bài thơ, hình ảnh người con gái làng quê với yếm lụa sồi, dây lưng đũi, khăn mỏ quạ, áo tứ thân hiện lên đầy chất thơ và đẹp như một biểu tượng văn hóa truyền thống:
“Nào đâu cái yếm lụa sồi?
Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?
Nào đâu cái áo tứ thân?
Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?”
Vẻ đẹp chân quê ấy giản dị nhưng đậm hồn quê, chứa đựng cả một bầu trời kỷ niệm và giá trị văn hóa. Qua lời thơ, Nguyễn Bính không chỉ miêu tả mà còn ngợi ca vẻ đẹp bình dị, tự nhiên của người con gái làng quê – một vẻ đẹp mộc mạc mà không kém phần duyên dáng, gợi cảm.
Sự thay đổi và nỗi lòng trăn trở
Sự chuyển biến trong cách ăn mặc của cô gái khi từ tỉnh về đã trở thành tâm điểm trăn trở của tác giả:
“Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng
Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!”
Chiếc khăn nhung, quần lĩnh – biểu tượng của đời sống hiện đại – xuất hiện như một điều gì đó xa lạ, làm lu mờ đi vẻ đẹp dung dị ngày nào. Tác giả bày tỏ sự tiếc nuối, nỗi buồn trước những đổi thay không thể tránh khỏi. Sự hiện đại hóa, dù mang đến sự mới mẻ, lại vô tình khiến “hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”. Đây không chỉ là nỗi lòng riêng của người đang yêu mà còn là tiếng nói chung của những ai trân quý nét đẹp truyền thống.
Tình yêu và mong ước chân thành
Tác giả không trách móc mà nhẹ nhàng “van em” hãy giữ lấy sự chân quê – thứ vẻ đẹp đã làm nên bản sắc và hồn cốt của làng quê Việt Nam:
“Nói ra sợ mất lòng em
Van em em hãy giữ nguyên quê mùa
Như hôm em đi lễ chùa
Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh!”
Những lời van xin ấy không chỉ thể hiện tình yêu chân thành của chàng trai dành cho cô gái mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc: hãy trân trọng và giữ gìn những giá trị truyền thống, những nét đẹp bình dị vốn có. Đó không chỉ là ý nguyện của riêng tác giả mà còn là nỗi lòng của biết bao người trước sự đổi thay của xã hội.
Thông điệp vượt thời gian
“Chân Quê” không chỉ là một bài thơ tình yêu mà còn mang giá trị văn hóa, nhân văn sâu sắc. Qua bài thơ, Nguyễn Bính nhắn nhủ rằng, dù cuộc sống có thay đổi thế nào, mỗi người hãy luôn biết gìn giữ những gì làm nên bản sắc riêng của quê hương, dân tộc. Hương đồng gió nội, vẻ đẹp chân quê không chỉ là những hình ảnh vật chất mà còn là biểu tượng cho tâm hồn mộc mạc, giản dị nhưng giàu tình cảm của con người Việt Nam.
Kết luận
Bài thơ “Chân Quê” như một lời nhắc nhở dịu dàng nhưng đầy sâu sắc về giá trị của vẻ đẹp truyền thống. Nguyễn Bính, với tài năng thơ ca thiên bẩm, đã để lại trong lòng độc giả những rung động mãnh liệt về quê hương, con người và tình yêu. Trong dòng chảy của thời gian và sự đổi thay không ngừng của xã hội, bài thơ vẫn giữ nguyên giá trị, tiếp tục là một tác phẩm sống mãi với văn học và tâm hồn người Việt.
*
Nguyễn Bính – Nhà Thơ Chân Quê Của Làng Văn Việt Nam
Tiểu Sử và Thân Thế
Nguyễn Bính, tên thật là Nguyễn Trọng Bính, sinh ngày 13 tháng 2 năm 1918 tại xóm Trạm, xã Đồng Đội, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Ông xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo nhưng giàu truyền thống văn hóa, điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy nghệ thuật của ông. Mẹ mất sớm khi Nguyễn Bính mới 3 tuổi, tuổi thơ của ông gắn liền với hình ảnh làng quê Bắc Bộ và những nỗi buồn của cuộc sống thiếu vắng tình mẫu tử.
Nguyễn Bính sớm bộc lộ năng khiếu thơ ca và đã sáng tác từ khi còn trẻ. Năm 13 tuổi, ông được giải thưởng văn chương đầu tiên từ một cuộc thi thơ tại địa phương, mở đầu cho sự nghiệp văn chương đầy thành tựu của mình.
Sự Nghiệp Văn Chương
Nguyễn Bính được biết đến là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới (1932–1945). Ông nổi tiếng với phong cách thơ mang đậm hồn quê, giản dị, mộc mạc nhưng đầy chất thơ. Tác phẩm của ông thường phản ánh hình ảnh làng quê Việt Nam với những nếp sống bình dị, cùng với đó là tâm tư, tình cảm của con người trong một xã hội nửa truyền thống, nửa hiện đại.
Nguyễn Bính không chạy theo những sáng tạo táo bạo hay hiện đại hóa như nhiều nhà thơ cùng thời. Thay vào đó, ông quay về với truyền thống, sử dụng thể thơ lục bát, song thất lục bát một cách nhuần nhuyễn để tạo nên một phong cách rất riêng, gần gũi và dễ chạm đến trái tim độc giả.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Nguyễn Bính để lại một kho tàng thơ ca phong phú, trong đó có nhiều tác phẩm tiêu biểu như:
“Chân quê”: Một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của ông, thể hiện nỗi trăn trở về sự thay đổi của làng quê dưới tác động của đời sống hiện đại.
“Lỡ bước sang ngang”: Một bài thơ dài mang đậm cảm xúc lãng mạn và buồn bã, nói về số phận của người con gái bị cuốn vào những biến cố cuộc đời.
“Tâm hồn tôi”: Bài thơ này khắc họa nội tâm nhạy cảm và những suy tư sâu sắc của nhà thơ.
“Gái quê” (tập thơ): Tập thơ đầu tay ra mắt năm 1941, được đánh giá là tác phẩm kinh điển của dòng thơ quê hương.
“Mây Tần”: Một tập thơ được yêu thích với những bài thơ lãng mạn nhưng vẫn mang đậm hơi thở của làng quê.
“Thơ Nụ cười xuân”: Một tập thơ chứa đựng những cảm xúc xuân sắc, niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống.
Đánh Giá Về Tác Giả và Phong Cách Sáng Tác
Nguyễn Bính được coi là nhà thơ của làng quê Việt Nam. Thơ ông mang đậm hơi thở dân dã, bình dị, nhưng cũng đầy những suy tư triết lý sâu sắc. Phong cách thơ của ông kết hợp giữa sự tinh tế trong việc sử dụng ngôn từ với lối kể chuyện giản dị, dễ hiểu, làm nổi bật những giá trị văn hóa truyền thống.
Thơ Nguyễn Bính gắn bó mật thiết với cuộc sống làng quê, từ những con đường làng, cánh đồng lúa, bến nước đến những con người thật thà, chất phác. Đồng thời, thơ ông còn phản ánh sự va chạm giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện đại, mang đến những trăn trở, day dứt về sự đổi thay của xã hội.
Vinh Danh và Di Sản
Nguyễn Bính được coi là một trong những nhà thơ lớn của Việt Nam. Tác phẩm của ông không chỉ ghi dấu ấn trong nền văn học nước nhà mà còn để lại ảnh hưởng sâu sắc đối với các thế hệ sau. Năm 2000, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật – một sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp của ông đối với văn hóa Việt Nam.
Các tác phẩm của Nguyễn Bính vẫn luôn được yêu thích và nằm trong chương trình giáo dục phổ thông tại Việt Nam. Nhiều bài thơ của ông đã được phổ nhạc, trở thành những ca khúc đi cùng năm tháng.
Kết Luận
Nguyễn Bính là một tài năng thơ ca đặc biệt của Việt Nam. Thơ ông không chỉ là tiếng lòng của người nghệ sĩ yêu quê hương, yêu cuộc sống mà còn là bức tranh sống động về đời sống tinh thần của người dân Việt Nam trong giai đoạn chuyển mình của lịch sử. Với sự nghiệp sáng tác phong phú và phong cách độc đáo, Nguyễn Bính xứng đáng là một biểu tượng tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
