Chiều Bâng Khuâng
Thế Lữ
Làn gió bên sông lẹ cánh đưa
Nắng chiều tươi nhuộm cảnh trong mơ:
Bóng cây trên cỏ vươn mình ngả;
Tha thướt Nàng Xuân bước thẩn thơ;
Trời biếc, én nghe chèo vỗ nước;
Nhớ nhung, ai tiếc cánh buồm xa?
Cô hàng đâu biết ta buồn nhỉ,
Đon đả ra chào hỏi khách qua.
*
“Bâng Khuâng Chiều Tím – Cảm Xúc Chớm Nở Trong Nắng Xuân”
Bài thơ “Chiều Bâng Khuâng” của Thế Lữ là một bức tranh thiên nhiên thanh tĩnh nhưng thấm đẫm cảm xúc của một tâm hồn đa cảm. Chỉ với vài dòng ngắn ngủi, nhà thơ đã vẽ nên cảnh sắc chiều xuân đầy sức sống, đồng thời gửi gắm những nỗi niềm sâu kín qua cái nhìn của một trái tim thổn thức trước vẻ đẹp đời thường.
Thiên nhiên – Bức tranh thơ mộng của buổi chiều xuân
Mở đầu bài thơ là hình ảnh của gió, nắng và bóng cây được Thế Lữ khéo léo hòa quyện, tạo nên một khung cảnh vừa tươi sáng vừa mộng mơ:
“Làn gió bên sông lẹ cánh đưa,
Nắng chiều tươi nhuộm cảnh trong mơ.”
Gió sông ” lẹ cánh đưa” mang theo sự nhịp nhàng, sinh động của thiên nhiên, trong khi ánh nắng chiều như một lớp lụa mềm, phủ lên cảnh vật một vẻ đẹp huyền ảo, đầy chất thơ. Cảnh sắc không chỉ hiện lên qua thị giác, mà còn gợi lên cảm giác về một buổi chiều nhẹ nhàng, êm ả, nơi lòng người dễ dàng thả hồn vào những mơ mộng xa xăm.
Đặc biệt, sự xuất hiện của “Nàng Xuân” – nhân hóa mùa xuân thành một dáng hình tha thướt, bước đi thẩn thơ – đã làm cho cảnh sắc chiều thêm phần lãng mạn. Đây không còn là một bức tranh tĩnh lặng, mà là một khung cảnh sống động, nơi thiên nhiên như một nhân vật, hòa vào cảm xúc của con người.
Con người trong cảnh – Những nỗi niềm thầm kín
Bên cạnh thiên nhiên tươi đẹp, bài thơ cũng khẽ chạm vào nỗi lòng của con người qua hình ảnh cánh én và cánh buồm:
“Trời biếc, én nghe chèo vỗ nước;
Nhớ nhung, ai tiếc cánh buồm xa?”
Cánh én – biểu tượng của sự tự do và niềm vui – giờ đây trở nên trầm lặng, “nghe chèo vỗ nước,” như đang chia sẻ nỗi lòng của nhà thơ. Hình ảnh “cánh buồm xa” không chỉ gợi lên cảm giác tiếc nuối, mà còn là biểu tượng cho những gì đã khuất xa, những kỷ niệm hay mộng tưởng đẹp mà con người mong muốn níu giữ.
Nỗi buồn ấy không quá rõ ràng hay u uất, mà được thể hiện một cách nhẹ nhàng, như một làn sóng mơ hồ gợn lên trong tâm trí. Đó là nỗi bâng khuâng, nhớ nhung thoáng qua, đủ để làm xao động một buổi chiều yên ả.
Cuộc sống đời thường – Đối lập với cảm xúc lặng lẽ
Hình ảnh cô hàng xuất hiện ở cuối bài thơ tạo nên một sự đối lập thú vị:
“Cô hàng đâu biết ta buồn nhỉ,
Đon đả ra chào hỏi khách qua.”
Sự đon đả, vui tươi của cô hàng là nét chấm phá làm sáng lên bức tranh chiều, đồng thời làm nổi bật cảm xúc lặng lẽ, cô đơn của nhân vật trữ tình. Đối lập này không mang tính bi kịch, mà chỉ làm sâu thêm cái “bâng khuâng” của một tâm hồn nhạy cảm, người dường như không thể tìm thấy sự đồng cảm với những con người xung quanh.
Thông điệp và ý nghĩa
Bài thơ “Chiều Bâng Khuâng” không chỉ là một bức tranh thiên nhiên xuân sắc, mà còn là tiếng lòng của một tâm hồn yêu đời nhưng lại bị vướng bận bởi những nỗi buồn mơ hồ. Qua đó, Thế Lữ khéo léo nhắc nhở rằng vẻ đẹp thiên nhiên và những niềm vui đời thường đôi khi không đủ để khỏa lấp sự trống vắng trong tâm hồn con người.
Tuy nhiên, bài thơ cũng không hướng đến sự bi lụy. Trong cái buồn, cái nhớ ấy vẫn có sự nâng niu, trân trọng vẻ đẹp của cuộc sống và của những khoảnh khắc thoáng qua. Nỗi bâng khuâng vì thế trở thành một phần tất yếu, làm giàu thêm cảm xúc và suy tư của con người.
Kết luận
“Chiều Bâng Khuâng” là một bài thơ nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, nơi thiên nhiên, con người và cảm xúc hòa quyện để tạo nên một bức tranh tràn đầy sức sống và nỗi niềm. Qua bài thơ, Thế Lữ không chỉ bộc lộ tình yêu với cảnh sắc đời thường, mà còn khẳng định rằng cảm xúc – dù là những nỗi buồn mong manh – cũng là một phần không thể thiếu, giúp con người nhận ra giá trị của cuộc sống và những phút giây hiện tại.
*
Thế Lữ – Người nghệ sĩ đa tài của văn học Việt Nam hiện đại
Thế Lữ (1907–1989), tên thật là Nguyễn Thứ Lễ, là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới và nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Sinh ra tại Bắc Ninh, ông trưởng thành trong bối cảnh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX đầy biến động, khi tư tưởng phương Tây dần thâm nhập vào văn hóa truyền thống. Chính điều này đã tạo nên một Thế Lữ – nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch, và nhà hoạt động nghệ thuật đa tài, mang phong cách sáng tạo độc đáo và đậm dấu ấn cá nhân.
Người tiên phong của phong trào Thơ Mới
Thế Lữ là một trong những người đặt nền móng và dẫn dắt phong trào Thơ Mới – cuộc cách mạng thi ca lớn của Việt Nam vào những năm 1930. Thơ ông mang vẻ đẹp lãng mạn, trữ tình, nhưng cũng rất giàu chiều sâu triết lý. Tác phẩm tiêu biểu “Nhớ rừng” (1934) là bài thơ nổi bật nhất trong sự nghiệp của ông, khắc họa hình ảnh con hổ bị giam cầm trong cũi sắt, ẩn chứa khát vọng tự do mãnh liệt. Qua đó, Thế Lữ không chỉ nói lên nỗi niềm cá nhân mà còn phản ánh tinh thần yêu nước của dân tộc trong cảnh áp bức.
Ngoài “Nhớ rừng”, Thế Lữ còn sáng tác nhiều bài thơ khác với cảm hứng phong phú, từ tình yêu, thiên nhiên, đến những khát vọng siêu thoát khỏi thực tại. Ngôn ngữ thơ của ông giàu nhạc tính, hình ảnh thơ đẹp và gợi cảm, mở ra một không gian đầy mộng mơ nhưng không thiếu phần sâu sắc.
Một nghệ sĩ đa tài trong văn học và sân khấu
Không chỉ thành công trong thơ ca, Thế Lữ còn là một nhà văn truyện ngắn xuất sắc. Những tác phẩm như “Trại Bồ Tùng Linh” và “Lê Phong phóng viên” đã khẳng định tài năng của ông trong việc xây dựng cốt truyện hấp dẫn và tạo dựng nhân vật sống động. Ông cũng là người tiên phong trong thể loại truyện trinh thám và kỳ ảo tại Việt Nam, mở ra những cách kể chuyện mới mẻ và sáng tạo.
Ngoài văn học, Thế Lữ còn có đóng góp quan trọng cho lĩnh vực sân khấu. Ông là một trong những người đặt nền móng cho sự phát triển của sân khấu kịch nói Việt Nam hiện đại, với vai trò là nhà biên kịch, đạo diễn, và diễn viên. Ông đã chuyển thể nhiều tác phẩm văn học sang kịch bản sân khấu và góp phần xây dựng những đoàn kịch nổi tiếng thời bấy giờ.
Tinh thần nghệ thuật và dấu ấn vượt thời gian
Cuộc đời và sự nghiệp của Thế Lữ là biểu tượng của tinh thần nghệ thuật không ngừng sáng tạo. Dù hoạt động ở lĩnh vực nào, ông cũng để lại dấu ấn sâu đậm, trở thành người tiên phong, mở đường cho nhiều thế hệ nghệ sĩ sau này.
Nhà thơ Xuân Diệu từng nhận xét: “Không có Thế Lữ, khó có phong trào Thơ Mới”. Quả thật, Thế Lữ không chỉ là một nhà thơ tài năng mà còn là một nhà cách tân, người đã đem đến làn gió mới cho văn học nghệ thuật Việt Nam. Di sản mà ông để lại vẫn luôn sống mãi trong lòng bạn đọc và những người yêu nghệ thuật.
Viên Ngọc Quý.
