Em đừng ghen với quá khứ
Bằng Việt
Em đừng ghen với những thoáng say mê
Trong giấc mơ hoa niên, chỉ bay mà chẳng đứng!
Cơn gió nhỏ giữa chiều thu lơ lửng
Búp lá bên đường cũng thức dậy tình yêu!
Và mùa hè đầy ắp tiếng ve kêu
Hoa sen thắm đưa hương mười sáu tuổi,
Và những cái nhìn rất vội
Suốt cả mùa trăng, mùa trăng, mùa trăng…
Em đừng ghen với quá khứ trong anh
Những khuôn mặt đi qua, nụ cười và nước mắt,
Tuổi trẻ rì rầm những đêm không tắt
Thuở tình yêu như cánh gió không bờ!
Nhưng chỉ tới hôm nay, lắng hơn hết bao giờ
Khi chỉ có em thôi, mới thành đời sống thật,
Em ghen chi những điều đã mất
Như ánh sáng cầu vồng, bong bóng những cơn mưa!
*
Em từng khêu bấc dầu, những năm tháng gay go
Không phải để đọc thơ, mà để ngồi vá áo,
Em từng xách ba lô vẹo người trong mưa bão
Cho kịp chuyến xe tàu đi công tác nửa đêm…
Khi chia tay, em chỉ biết lặng nhìn
Chân trời đỏ, ánh đèn pha dữ dội…
Đôi mắt thẳm sâu, không còn có tuổi
Vừa gan góc lạ lùng, vừa yếu đuối, ngây thơ…
Thiêng liêng sao những phút ấy bây giờ!
Quá khứ đâu làm bận bịu hai ta,
Mà chỉ có hôm nay, những ngày đang sống thật,
Khi ta chỉ là ta, sau nhiều phen đánh vật
Cuộc đời càng khó khăn, càng phải biết thương đời!
Quá khứ đã thành xa xỉ lâu rồi
Tất cả tâm hồn anh có dừng đâu ở đó!
Chỉ tụ lại trong em mọi vui buồn sướng khổ…
Em đừng ghen với quá khứ trong anh!
1971
(Nguồn: Bằng Việt, Tác phẩm chọn lọc, NXB Hội Nhà văn, 2010)
*
“Em Đừng Ghen Với Quá Khứ – Lời Yêu Từ Hiện Tại”
Trong bài thơ “Em đừng ghen với quá khứ” của Bằng Việt, người đọc như bước vào một dòng cảm xúc sâu lắng, nơi ký ức và hiện tại giao hòa để tôn vinh tình yêu đích thực. Đây không chỉ là một bài thơ tình mà còn là lời tự sự chân thành, khẳng định giá trị của hiện tại và sự trưởng thành trong tình yêu.
Những thoáng tình say mê của quá khứ
Khổ thơ đầu tiên gợi mở về những kỷ niệm tuổi trẻ:
“Em đừng ghen với những thoáng say mê
Trong giấc mơ hoa niên, chỉ bay mà chẳng đứng!”
Bằng Việt không né tránh khi nhắc đến quá khứ – những cơn say mê thoáng qua, những cảm xúc chớm nở khi còn trẻ. Hình ảnh “cơn gió nhỏ giữa chiều thu lơ lửng” hay “búp lá bên đường thức dậy tình yêu” mang đến vẻ đẹp tinh khôi, nhẹ nhàng của tình yêu thuở đầu. Đó là thời thanh xuân rực rỡ, nơi mọi cảm xúc đều tràn đầy và chưa có điểm dừng.
Tuy nhiên, nhà thơ không dừng lại ở việc ngợi ca quá khứ. Ông nhắc nhở rằng những điều đó chỉ là những kỷ niệm thoáng qua, như “ánh sáng cầu vồng” hay “bong bóng những cơn mưa” – đẹp đẽ nhưng không bền vững.
Hiện tại – tình yêu chân thực và sâu sắc
Khi so sánh với quá khứ, tình yêu hiện tại được tác giả khẳng định như một giá trị đích thực:
“Nhưng chỉ tới hôm nay, lắng hơn hết bao giờ
Khi chỉ có em thôi, mới thành đời sống thật.”
Bằng Việt vẽ nên hình ảnh người phụ nữ hiện tại – không phải là một “thoáng say mê” mà là người đã cùng ông trải qua những khó khăn của cuộc sống. Đó là người “khêu bấc dầu những năm tháng gay go,” “vá áo” hay xách ba lô đi công tác giữa đêm mưa bão. Qua những hình ảnh giản dị mà chân thực, người phụ nữ hiện lên như một biểu tượng của sự hy sinh, kiên cường và tình yêu bền bỉ.
Chính sự đồng hành, sẻ chia ấy đã làm nên ý nghĩa của hiện tại, nơi “chỉ có em thôi, mới thành đời sống thật.” Đây là tình yêu trưởng thành, không chỉ dựa trên cảm xúc mà còn là sự gắn bó sâu sắc từ trái tim và trí tuệ.
Thông điệp về quá khứ và hiện tại trong tình yêu
Bài thơ là lời nhắn nhủ chân thành rằng quá khứ không phải là điều để ghen tuông hay oán trách. Những ký ức, dẫu đẹp hay buồn, đều là một phần của hành trình mà mỗi con người đi qua. Nhưng tình yêu thật sự chỉ có ý nghĩa khi nó sống trong hiện tại.
“Quá khứ đâu làm bận bịu hai ta,
Mà chỉ có hôm nay, những ngày đang sống thật.”
Bằng Việt không phủ nhận giá trị của quá khứ, nhưng ông khẳng định rằng hiện tại – nơi cả hai cùng đối diện và vượt qua khó khăn – mới là điều đáng trân trọng nhất. Tình yêu không phải là sự hoài niệm, mà là sự hiện hữu trong từng khoảnh khắc đang sống.
Lời kết
Bài thơ “Em đừng ghen với quá khứ” không chỉ là lời an ủi người yêu mà còn là một bài học lớn về tình yêu. Bằng Việt cho thấy rằng, trong tình yêu, không cần phải ghen tuông với những gì đã qua. Điều quan trọng nhất là sự sẻ chia, đồng hành và trân trọng hiện tại.
Với ngôn từ giản dị nhưng đầy sức gợi, bài thơ không chỉ chạm đến trái tim người đọc mà còn khiến ta suy ngẫm về cách yêu, cách sống và cách nhìn nhận những giá trị trong cuộc đời. Quá khứ có thể là một phần ký ức đẹp, nhưng hiện tại mới là nền tảng để xây dựng một tình yêu trọn vẹn và bền vững.
*
Về nhà thơ Bằng Việt
Bằng Việt – Người nghệ sĩ lặng lẽ gieo mầm cho những giá trị đời thường
Trong bầu trời thi ca Việt Nam hiện đại, Bằng Việt là một trong những nhà thơ để lại dấu ấn sâu sắc với lối viết giàu cảm xúc, tràn đầy những suy tư về con người và cuộc sống. Ông không chỉ là người kể chuyện của thế hệ đi trước mà còn là cầu nối cảm xúc, mang những giá trị trường tồn vượt qua thời gian, đến với trái tim độc giả hôm nay.
Bằng Việt – Hành trình từ tuổi trẻ đến nghệ thuật
Bằng Việt, tên thật là Nguyễn Việt Bằng, sinh ngày 15 tháng 6 năm 1941 tại Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Thời thanh xuân của ông trải dài trong những năm tháng đất nước còn chia cắt, chiến tranh và gian khổ. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, ông du học ngành luật tại Liên Xô, nhưng chính tình yêu đối với văn chương đã dẫn lối ông đến với thi ca.
Thời kỳ đầu sáng tác, ông gắn bó với những nhà thơ cùng thế hệ như Lưu Quang Vũ, Nguyễn Duy… Thơ Bằng Việt thời kỳ này tràn đầy nhiệt huyết tuổi trẻ, đậm chất lý tưởng và khát vọng cống hiến cho quê hương.
Không chỉ thành công trên con đường thi ca, Bằng Việt còn là một nhà quản lý văn hóa và hoạt động tích cực trong lĩnh vực văn học nghệ thuật. Ông từng đảm nhiệm các vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội và Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.
Đặc điểm nổi bật trong phong cách thơ Bằng Việt
Sự dung dị và tinh tế trong cảm xúc
Thơ của Bằng Việt thường gợi lên những cảm xúc nhẹ nhàng, dung dị mà sâu sắc. Ông có khả năng biến những điều bình thường trong cuộc sống thành thơ, khiến người đọc thấy mình trong từng câu chữ. Dù viết về thiên nhiên, tình yêu hay những ký ức xa xưa, thơ ông luôn ẩn chứa sự lắng đọng, suy ngẫm.
Ví dụ, trong bài thơ “Bếp lửa” – tác phẩm nổi tiếng được đưa vào giảng dạy trong chương trình phổ thông, Bằng Việt đã tái hiện hình ảnh bếp lửa thân thương của bà, gắn với tuổi thơ gian khó nhưng đầy tình yêu thương. Hình ảnh bếp lửa không chỉ là biểu tượng của tình bà cháu mà còn là ngọn lửa của lòng yêu thương và ý chí vượt lên mọi khó khăn.
Chất tự sự trữ tình
Thơ Bằng Việt mang tính tự sự cao, như những lời tâm tình từ chính tâm hồn ông, nhưng đồng thời cũng là tiếng nói chung của thế hệ. Từ những câu chuyện cá nhân, thơ ông mở ra những chiều sâu triết lý về cuộc đời, con người, và giá trị sống.
Bài thơ “Em đừng ghen với quá khứ” là một ví dụ điển hình. Trong đó, ông viết về tình yêu, quá khứ, và những nỗi niềm sâu kín của con người một cách tinh tế. Những câu thơ như lời an ủi dịu dàng, để lại sự lắng đọng trong lòng người đọc.
Hướng đến những giá trị nhân văn và tình yêu quê hương đất nước
Bằng Việt luôn tìm cách khắc họa những giá trị nhân văn trong thơ mình. Ông không ngần ngại nói về gian khó, mất mát, nhưng điều nổi bật nhất trong thơ ông chính là niềm tin mãnh liệt vào tình yêu thương, sự sống và ý nghĩa của sự đoàn kết.
Trong các bài thơ viết về quê hương, ông không chỉ vẽ nên những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn nhấn mạnh tình yêu và trách nhiệm với mảnh đất đã nuôi dưỡng mình. Điều này khiến thơ ông không chỉ là nghệ thuật mà còn là lời kêu gọi sâu sắc hướng tới độc giả.
Di sản thơ ca và ảnh hưởng lâu dài
Bằng Việt để lại nhiều tác phẩm xuất sắc, có giá trị nghệ thuật và tư tưởng lớn. Các tập thơ tiêu biểu của ông bao gồm: Hương cây – Bếp lửa (1968, cùng Lưu Quang Vũ); Đất sau mưa; Khoảng cách giữa lời; Nơi cuối trời mây trắng còn bay. Thơ Bằng Việt không chỉ được yêu thích ở Việt Nam mà còn được dịch ra nhiều ngôn ngữ khác, mang văn hóa và tâm hồn Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.
Ý nghĩa của thơ Bằng Việt trong lòng độc giả hôm nay
Thơ Bằng Việt không khoa trương, cầu kỳ mà lặng lẽ như dòng suối chảy, âm thầm thấm vào tâm hồn độc giả. Nó là những hồi ức đẹp đẽ, là bài học giản dị về lòng yêu thương, là lời nhắc nhở về những giá trị đời thường mà chúng ta thường quên lãng.
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với thi ca, Bằng Việt không chỉ để lại những vần thơ mà còn là tấm gương về sự tận tụy, trách nhiệm của người nghệ sĩ với xã hội. Ông nhắc nhở mỗi chúng ta rằng, giữa những biến động của thời gian, điều đẹp đẽ nhất chính là sự gắn bó, lòng trắc ẩn, và niềm tin vào cuộc sống.
Lời kết
Bằng Việt – người nghệ sĩ thầm lặng nhưng vững vàng trong hành trình gieo những mầm thơ nhân văn, sẽ mãi là một ngọn lửa sáng trong văn học Việt Nam. Những câu thơ của ông, như những mảnh ghép của ký ức, sẽ còn mãi trong lòng những ai từng chạm đến, truyền cảm hứng và nhắc nhở chúng ta yêu hơn những giá trị giản dị nhưng bền vững của cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
