Giá từng thước đất
Chính Hữu
Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,
Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.
Đồng đội ta
là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa
Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa
Chia khắp anh em một mẩu tin nhà
Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp
Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.
Bạn ta đó
Ngã trên dây thép ba tầng
Một bàn tay chưa rời báng súng,
Chân lưng chừng nửa bước xung phong.
Ôi những con người mỗi khi nằm xuống
Vẫn nằm trong tư thế tiến công!
Bên trái: Lò Văn Sự
Bên phải: Nguyễn Đình Ba,
Những đêm tiến công, những ngày phòng ngự,
Có phải các anh vẫn còn đủ cả
Trong đội hình đại đội chúng ta ?
Khi bạn ta
lấy thân mình
đo bước
Chiến hào đi,
Ta mới hiểu
giá từng thước đất,
Các anh ở đây
Trận địa là đây,
Trận địa sẽ không lùi nửa thước,
Không bao giờ, không bao giờ để mất
Mảnh đất
Các anh nằm.
1954-1961
*
Giá Từng Thước Đất – Khúc Ca Bi Tráng Về Tình Đồng Đội Và Lòng Yêu Nước
Bài thơ “Giá Từng Thước Đất” của Chính Hữu là một bản hùng ca bi tráng, khắc họa sâu sắc sự hy sinh, lòng kiên cường và tình đồng đội thiêng liêng trong những ngày tháng chiến đấu ác liệt. Qua từng câu thơ, người đọc cảm nhận được giá trị của tự do, độc lập được đổi bằng máu và xương của những người lính trên chiến trường. Đây không chỉ là một bài thơ mà còn là một lời nhắc nhở về ý nghĩa thiêng liêng của từng tấc đất quê hương.
Đồng đội – tình cảm lớn lao trong chiến tranh
Chính Hữu mở đầu bài thơ bằng những hình ảnh mộc mạc, giản dị nhưng đầy tình nghĩa về đồng đội:
“Đồng đội ta
Là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa…”
Tình đồng đội không chỉ là sự chia sẻ vật chất trong những hoàn cảnh khắc nghiệt mà còn là sự đồng lòng, sát cánh trong từng giây phút sống chết. Đó là những giọt nước ít ỏi, những nắm cơm sẻ chia trong gian khổ, là những mẩu tin nhà truyền tay nhau như nguồn động viên vô giá. Đồng đội không chỉ là người bạn chiến đấu mà còn là người gánh vác cùng ta mọi hy sinh, gian khó, cùng sống, cùng chết.
Hình ảnh bi tráng của người lính
Bài thơ đặc biệt gây ấn tượng mạnh với hình ảnh bi tráng về sự hy sinh của những người lính:
“Bạn ta đó
Ngã trên dây thép ba tầng
Một bàn tay chưa rời báng súng,
Chân lưng chừng nửa bước xung phong.”
Những người lính ngã xuống vẫn giữ tư thế chiến đấu, dường như cái chết không thể làm phai nhạt ý chí tiến công. Đây là biểu tượng cao cả của lòng dũng cảm và sự hy sinh quên mình vì Tổ quốc. Hình ảnh người lính nằm xuống nhưng vẫn như đang tiến công là lời khẳng định mạnh mẽ về tinh thần bất khuất, không lùi bước trước kẻ thù.
Giá trị của từng tấc đất quê hương
“Khi bạn ta
Lấy thân mình
Đo bước
Chiến hào đi,
Ta mới hiểu
Giá từng thước đất.”
Những câu thơ này khắc họa sự hy sinh lớn lao của những người lính, những người đã dùng máu xương để giữ từng thước đất cho Tổ quốc. Từng tấc đất không chỉ là lãnh thổ mà còn là nơi thấm đẫm máu của đồng đội, là giá trị thiêng liêng mà những người còn sống phải giữ gìn bằng mọi giá.
Trận địa – nơi ghi dấu sự trường tồn
“Các anh ở đây
Trận địa là đây,
Trận địa sẽ không lùi nửa thước.”
Chính Hữu khẳng định tinh thần quyết tâm bảo vệ đất nước, dù phải trả giá bằng tính mạng. Trận địa không chỉ là nơi chiến đấu mà còn là nơi lưu giữ linh hồn của những người đã ngã xuống, là minh chứng cho lòng trung thành và ý chí không khuất phục của dân tộc Việt Nam.
Thông điệp sâu sắc – Tổ quốc là máu xương của bao thế hệ
Bài thơ không chỉ là lời tri ân đến những người lính đã hy sinh mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của độc lập, tự do. Mỗi tấc đất quê hương đều được gìn giữ bằng máu và xương của cha ông. Những hy sinh ấy chính là động lực để thế hệ sau trân trọng và bảo vệ đất nước.
Nghệ thuật biểu đạt – giản dị mà sâu lắng
Chính Hữu sử dụng ngôn từ mộc mạc, hình ảnh chân thực nhưng giàu sức gợi. Hình ảnh người lính, tình đồng đội, sự hy sinh và lòng yêu nước được khắc họa rõ nét, lay động trái tim người đọc. Nhịp điệu chậm rãi nhưng đầy sức nặng, như những nhịp trống vang lên trong lòng mỗi người.
Kết luận
“Giá Từng Thước Đất” là một bài thơ giàu cảm xúc, là khúc ca bi tráng về những người lính và tình yêu đất nước. Chính Hữu không chỉ ca ngợi sự hy sinh mà còn nhắc nhở mỗi chúng ta về trách nhiệm gìn giữ những giá trị thiêng liêng mà cha ông đã để lại.
Bài thơ như một ngọn lửa, truyền cảm hứng và lòng tự hào dân tộc cho mọi thế hệ, để mỗi người hiểu rằng, tự do và hòa bình không phải là điều hiển nhiên, mà là thành quả của sự đánh đổi lớn lao từ những con người vĩ đại.
*
Chính Hữu – Nhà thơ của lòng yêu nước và tình đồng đội sâu sắc
Trong dòng chảy thơ ca Việt Nam hiện đại, Chính Hữu (1926-2007) là một tên tuổi nổi bật với những tác phẩm phản ánh chân thực và sâu sắc tinh thần yêu nước, tình đồng đội và tình người trong chiến tranh. Ông không chỉ là một nhà thơ mà còn là một chiến sĩ – người đã dùng ngòi bút của mình để khắc họa những khoảnh khắc đời thường đầy ý nghĩa của người lính Việt Nam trong những năm tháng kháng chiến gian khổ.
Chính Hữu – Cuộc đời và hành trình thơ ca
Chính Hữu, tên thật là Trần Đình Đắc, sinh ra tại xã Phù Lưu, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh – mảnh đất giàu truyền thống cách mạng. Cuộc đời ông gắn liền với những biến động lớn lao của dân tộc trong thế kỷ XX, đặc biệt là hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Ngay từ khi còn trẻ, Chính Hữu đã tham gia cách mạng và trở thành người lính thực thụ. Ông gia nhập quân đội vào năm 1946 và gắn bó suốt cuộc đời với con đường cách mạng. Chính cuộc đời người lính đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận trong thơ ca của ông.
Thơ Chính Hữu thường không nhiều chữ, không phô trương hình thức, nhưng mỗi câu thơ đều được viết ra từ trái tim, với sự trầm lặng và cảm xúc mãnh liệt. Tác phẩm của ông như một bức tranh sống động về đời lính, về tình đồng đội, và về tình yêu quê hương đất nước – tất cả đều được khắc họa bằng sự giản dị nhưng đầy ám ảnh.
Tác phẩm tiêu biểu và phong cách nghệ thuật
Những sáng tác của Chính Hữu tiêu biểu cho dòng thơ cách mạng Việt Nam, đặc biệt nổi bật với các tác phẩm như:
- “Ngọn đèn đứng gác” (1948): Bài thơ nổi tiếng ca ngợi những người lính canh giữ tổ quốc trong đêm khuya, với hình ảnh ngọn đèn dầu như biểu tượng của sự kiên cường và bền bỉ.
- “Đồng chí” (1948): Một trong những bài thơ tiêu biểu nhất về tình đồng đội, được ví như “bản tuyên ngôn” của người lính cách mạng, khắc họa tình cảm chân thành và gắn bó giữa những người lính.
- “Giá từng thước đất” (1954): Một bài thơ sâu sắc về sự hy sinh của những người lính trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Thơ của Chính Hữu thường mang phong cách hiện thực kết hợp với cảm xúc trữ tình. Những hình ảnh trong thơ ông giản dị, chân thực, nhưng đậm chất biểu tượng và có sức gợi lớn. Ông sử dụng từ ngữ mộc mạc, gần gũi, gắn liền với đời sống người lính, nhưng vẫn toát lên chất thơ sâu lắng.
Tình đồng đội – Hồn thơ của Chính Hữu
Một trong những giá trị lớn nhất trong thơ Chính Hữu chính là tình đồng đội. Ông khắc họa tình cảm thiêng liêng này bằng sự chân thành và sâu sắc, phản ánh mối quan hệ gắn bó như máu thịt giữa những người lính trong chiến tranh.
Trong bài thơ “Đồng chí”, Chính Hữu viết:
“Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.”
Hai câu thơ giản dị, mộc mạc nhưng chất chứa sự đồng cảm và thấu hiểu sâu sắc giữa những con người cùng chung lý tưởng, cùng chịu đựng gian khổ để bảo vệ quê hương.
Tình đồng đội trong thơ Chính Hữu không chỉ là sự chia sẻ về vật chất, mà còn là sự sẻ chia tâm hồn, là ý chí đồng lòng vượt qua khó khăn, là lòng quyết tâm chiến đấu vì độc lập tự do.
Thơ Chính Hữu – Tiếng nói của lòng yêu nước
Bên cạnh tình đồng đội, thơ Chính Hữu cũng là bản hùng ca ca ngợi tình yêu quê hương đất nước. Ông không viết về những điều lớn lao, mà thường tập trung vào những chi tiết nhỏ nhặt, bình dị, nhưng lại gợi lên tinh thần yêu nước mãnh liệt.
Hình ảnh trong thơ ông, như “ngọn đèn đứng gác”, “trận địa Hà Nội” hay “những bước đi đầu tiên của cháu nội”, đều mang ý nghĩa biểu tượng cho tình yêu và trách nhiệm đối với quê hương. Ông không chỉ viết về những người lính, mà còn khắc họa sự đóng góp thầm lặng của những người dân, hậu phương trong cuộc kháng chiến.
Di sản để lại và tầm ảnh hưởng
Chính Hữu không sáng tác nhiều, nhưng mỗi bài thơ của ông đều chứa đựng chiều sâu tư tưởng và cảm xúc mạnh mẽ. Tác phẩm của ông đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền văn học kháng chiến Việt Nam.
Với những đóng góp xuất sắc, ông đã được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (năm 2000), ghi nhận những cống hiến to lớn của ông cho văn học và cách mạng.
Kết luận
Chính Hữu là một nhà thơ đặc biệt trong nền văn học Việt Nam. Thơ ông không chỉ ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong lịch sử dân tộc mà còn là lời tri ân, lời ngợi ca chân thành dành cho những con người bình dị nhưng vĩ đại.
Đọc thơ Chính Hữu, người ta không chỉ cảm nhận được sự gian khổ của chiến tranh, mà còn thấy được sức mạnh của tình yêu, tình người, và ý chí không khuất phục. Tác phẩm của ông sẽ mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau, nhắc nhở chúng ta về những giá trị cao quý của cuộc sống, tình đồng đội và tình yêu quê hương đất nước.
Viên Ngọc Quý.
