Hoa gạo
Đặng Hiển
Lẽ nào tôi có thể dửng dưng:
Hoa gạo trên non sắp nở bừng.
Nhớ những tháng ba ngày dạy học,
Mùa thi hoa gạo cháy sau lưng.
2-2000
*
Cảm Nhận về Bài Thơ “Hoa Gạo” của Đặng Hiển: Ký Ức và Tình Yêu dành cho Tháng Ba
Bài thơ “Hoa Gạo” của Đặng Hiển tuy ngắn gọn nhưng lại chứa đựng một chiều sâu cảm xúc đặc biệt. Chỉ với bốn câu thơ, tác giả đã khéo léo gợi lên những ký ức, tình yêu, và nỗi lòng gắn bó với một thời thanh xuân rực rỡ, nơi hình ảnh hoa gạo trở thành biểu tượng cho mùa tháng ba và những cảm xúc khó quên.
Hoa gạo – ngọn lửa ký ức không tàn
Mở đầu bài thơ, tác giả đặt ra một câu hỏi đầy cảm xúc:
“Lẽ nào tôi có thể dửng dưng:
Hoa gạo trên non sắp nở bừng.”
Câu hỏi này không chỉ là lời tự vấn mà còn là lời khẳng định tình cảm gắn bó sâu sắc của tác giả dành cho hoa gạo – loài hoa vốn gắn liền với miền quê và mùa tháng ba. Hình ảnh hoa gạo “sắp nở bừng” trên non gợi lên vẻ đẹp rực rỡ, sống động, như những ngọn lửa cháy sáng giữa không gian tĩnh lặng. Trước vẻ đẹp ấy, làm sao con người có thể thờ ơ? Câu thơ như một lời nhắc nhở rằng, có những vẻ đẹp và giá trị trong cuộc sống mà ta không thể bỏ qua, dù chỉ thoáng qua trong khoảnh khắc.
Hoa gạo – người bạn đồng hành của những ngày dạy học
Hai câu thơ tiếp theo chuyển mạch cảm xúc, đưa người đọc vào không gian ký ức:
“Nhớ những tháng ba ngày dạy học,
Mùa thi hoa gạo cháy sau lưng.”
Hình ảnh “tháng ba ngày dạy học” và “mùa thi” hiện lên như một thước phim quay chậm, gợi nhớ về những ngày tháng gắn bó với nghề giáo. Đằng sau lưng người thầy, hoa gạo đỏ rực, như một nhân chứng thầm lặng, chứng kiến bao vất vả, bao hy vọng mà người thầy đặt vào học trò trong mùa thi.
Hoa gạo “cháy sau lưng” không chỉ là một hình ảnh thực, mà còn là biểu tượng cho sự nhiệt huyết, tận tụy của người làm nghề giáo, cũng như khát vọng cháy bỏng của những cô cậu học trò đang nỗ lực vượt qua các kỳ thi. Từ đây, hoa gạo trở thành một phần không thể tách rời của ký ức – vừa là nét đẹp thiên nhiên vừa là biểu tượng của thời thanh xuân và những năm tháng cống hiến hết mình.
Thông điệp về sự gắn bó và trân trọng
Qua bài thơ, Đặng Hiển đã khéo léo gửi gắm một thông điệp sâu sắc: trong mỗi chúng ta, có những ký ức và giá trị mà thời gian không thể làm phai nhạt. Những hình ảnh như hoa gạo, tháng ba, hay mùa thi không chỉ là những dấu mốc thời gian mà còn là biểu tượng cho một giai đoạn đáng nhớ trong cuộc đời.
Bên cạnh đó, bài thơ cũng gợi lên tình yêu và sự gắn bó với nghề giáo – một nghề không chỉ đòi hỏi tri thức mà còn cần đến sự tận tâm và nhiệt huyết. Hình ảnh hoa gạo cháy đỏ sau lưng người thầy là biểu tượng đẹp cho sự hi sinh thầm lặng, cho ánh sáng mà người thầy mang đến cho học trò.
Kết luận
Bài thơ “Hoa Gạo” ngắn gọn mà súc tích, nhẹ nhàng mà sâu lắng. Tác giả không cần nhiều lời, chỉ bằng những hình ảnh tinh tế và cảm xúc chân thành, đã chạm đến trái tim người đọc, khiến mỗi chúng ta bồi hồi nhớ lại những mùa hoa gạo, những ngày tháng ba đã qua trong cuộc đời mình. Đây không chỉ là bài thơ về hoa, mà còn là bài thơ về ký ức, tình yêu, và sự cống hiến – những điều mà mỗi người, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, cũng đều có thể tìm thấy sự đồng cảm sâu sắc.
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
