Khế
Phạm Hổ
Hoa từ cành cao
Rủ nhau xuống giếng
Tắm xong hoa tím
Theo gầu nước lên.
Ai nặn nên hình?
Khế chia năm cánh,
Khế chín đầy cây,
Vàng treo lóng lánh.
Con cua, con hến
Giữa ruộng, ven sông,
Nấu chung sao khế
Cơm canh ngọt lòng…
(Phạm Hổ)
*
Cảm nhận về bài thơ Khế của Phạm Hổ
Bài thơ Khế của nhà thơ Phạm Hổ là một tác phẩm đầy tinh tế, gợi lên tình yêu thiên nhiên và những giá trị bình dị trong đời sống làng quê Việt Nam. Qua hình ảnh cây khế với những bông hoa tím nhỏ bé, những trái khế vàng lấp lánh và hương vị đặc trưng trong bữa cơm gia đình, bài thơ gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, về vẻ đẹp giản dị nhưng quý giá của cuộc sống thường nhật.
Mở đầu bài thơ, Phạm Hổ khéo léo vẽ nên hình ảnh hoa khế mộc mạc nhưng sống động:
“Hoa từ cành cao
Rủ nhau xuống giếng
Tắm xong hoa tím
Theo gầu nước lên.”
Hình ảnh những bông hoa tím từ trên cành rơi xuống giếng nước được nhân hóa đầy duyên dáng, như những cô gái nhỏ tinh nghịch “tắm” rồi “theo gầu nước lên”. Cách miêu tả này không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của hoa khế mà còn gợi lên không khí trong trẻo, yên bình của làng quê Việt Nam, nơi mỗi sự vật đều mang một linh hồn, gắn bó mật thiết với cuộc sống con người.
Ở những câu thơ tiếp theo, nhà thơ chuyển sang miêu tả hình dáng và sắc vàng rực rỡ của trái khế:
“Ai nặn nên hình?
Khế chia năm cánh,
Khế chín đầy cây,
Vàng treo lóng lánh.”
Câu hỏi “Ai nặn nên hình?” thể hiện sự ngỡ ngàng và trân trọng trước vẻ đẹp hoàn mỹ của tự nhiên. Trái khế chín vàng, với hình dáng đặc trưng năm cánh, được ví như những ngọn đèn lấp lánh treo trên cây. Hình ảnh ấy không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của trái khế mà còn gợi lên sự giàu có của làng quê, nơi thiên nhiên ban tặng cho con người những món quà ngọt ngào và ý nghĩa.
Tuy nhiên, vẻ đẹp của trái khế không chỉ dừng lại ở hình dáng hay màu sắc mà còn nằm ở hương vị đặc trưng trong bữa cơm gia đình:
“Con cua, con hến
Giữa ruộng, ven sông,
Nấu chung sao khế
Cơm canh ngọt lòng…”
Câu thơ gợi lên một khung cảnh đậm chất dân dã, nơi những nguyên liệu từ thiên nhiên như cua, hến và khế hòa quyện tạo nên những món ăn vừa giản dị, vừa ngon miệng. Hương vị chua dịu của khế không chỉ làm cho món ăn thêm đậm đà mà còn là biểu tượng của sự gắn bó, hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
Ý nghĩa và thông điệp của bài thơ Khế
Bài thơ Khế không chỉ là bức tranh sinh động về một loài cây quen thuộc mà còn gửi gắm những thông điệp ý nghĩa về sự hòa hợp với thiên nhiên. Qua những hình ảnh giản dị nhưng đầy sức gợi, Phạm Hổ nhắc nhở chúng ta biết trân trọng những món quà quý giá từ thiên nhiên, những giá trị bình dị nhưng bền vững trong cuộc sống.
Cây khế trong bài thơ không chỉ là một loài cây quen thuộc mà còn là biểu tượng của sự hào phóng, gần gũi của thiên nhiên với con người. Hoa khế, trái khế, và hương vị của khế trong bữa cơm gia đình gợi lên một cuộc sống yên bình, đong đầy yêu thương và sự gắn kết.
Kết luận
Với giọng thơ trong trẻo, hình ảnh giàu sức gợi, bài thơ “Khế” như một khúc ca ngợi thiên nhiên và tình yêu cuộc sống giản dị. Phạm Hổ đã thành công trong việc khơi dậy tình yêu thiên nhiên và lòng biết ơn những giá trị bình dị trong tâm hồn người đọc, đặc biệt là các em nhỏ. Qua đó, bài thơ nhắc nhở chúng ta hãy biết trân trọng và giữ gìn sự gắn bó hài hòa giữa con người và thiên nhiên, để cuộc sống luôn ngọt ngào và ý nghĩa như vị khế chua trong từng bữa ăn.
*
Giới thiệu về nhà thơ Phạm Hổ
Nhà thơ Phạm Hổ (1926–2007), bút danh Hồ Huy, sinh tại xã Nhơn An, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định, là một tác giả tiêu biểu của văn học Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực sáng tác cho thiếu nhi. Ông vừa viết văn, làm thơ, viết kịch, vẽ tranh và tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông làm công tác tuyên truyền, tham gia sáng lập Hội Nhà văn miền Bắc (1957) và Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản tác phẩm dành cho trẻ em. Ông cũng là một trong những thành viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam.
Phạm Hổ nổi bật với những sáng tác giàu ý nghĩa, nhiều tác phẩm được đưa vào giảng dạy trong trường học. Một số tác phẩm tiêu biểu như “Chú bò tìm bạn”, “Chuyện hoa chuyện quả” đã giành được giải thưởng cao quý. Năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Phạm Hổ không chỉ để lại dấu ấn qua tác phẩm mà còn qua những đóng góp bền bỉ cho nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
