Ngôi nhà
Tô Hà
Em yêu nhà em
Hàng xoan trước ngõ
Hoa xao xuyến nở
Như mây từng chùm.
Em yêu tiếng chim
Đầu hồi lảnh lót
Mái vàng thơm phức
Rạ đầy sân phơi.
Em yêu ngôi nhà
Gỗ, tre mộc mạc
Như yêu đất nước
Bốn mùa chim ca.
(Tô Hà, Tiếng Việt lớp 2, tập 1)
*
Cảm nhận về bài thơ Ngôi nhà của Tô Hà
Bài thơ Ngôi nhà của nhà thơ Tô Hà là một khúc ca ngọt ngào, dung dị nhưng sâu sắc về tình yêu quê hương, gia đình. Với ngôn từ mộc mạc, hình ảnh gần gũi, bài thơ không chỉ tái hiện vẻ đẹp của một mái nhà thân thương mà còn gợi lên tình cảm yêu quý, trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, hình ảnh mái nhà thân thương hiện lên thật bình dị mà đầy sức sống:
“Em yêu nhà em / Hàng xoan trước ngõ / Hoa xao xuyến nở / Như mây từng chùm.”
Khung cảnh trước ngôi nhà được miêu tả bằng những hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt Nam: hàng xoan với những chùm hoa trắng tím xao xuyến trong gió. Hình ảnh “như mây từng chùm” không chỉ gợi lên vẻ đẹp trong trẻo, mềm mại mà còn mang nét thanh bình, êm ả của cuộc sống thôn quê. Tình yêu của nhân vật trữ tình dành cho ngôi nhà cũng vì thế mà trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng.
Tình yêu ấy không chỉ dừng lại ở cảnh vật mà còn lan tỏa qua âm thanh của sự sống:
“Em yêu tiếng chim / Đầu hồi lảnh lót.”
Tiếng chim đầu hồi như tiếng nhạc du dương, hòa quyện cùng cảnh sắc yên bình, làm nên một bức tranh quê sinh động, tràn đầy niềm vui. Hơn thế, mái nhà quê với mùi thơm phức của rạ khô, sân phơi đầy ắp mùa màng đã khắc họa rõ nét sự ấm no, yên ả. Những hình ảnh này vừa cụ thể, gần gũi, vừa gợi lên sự giản dị và bền vững của cuộc sống nông thôn.
Điểm nhấn trong bài thơ là tình cảm chân thành mà tác giả dành cho ngôi nhà, nơi chứa đựng không chỉ những giá trị vật chất mà còn là tình yêu, ký ức và cội nguồn:
“Em yêu ngôi nhà / Gỗ, tre mộc mạc.”
Ngôi nhà với chất liệu “gỗ, tre mộc mạc” không chỉ là nơi trú ngụ mà còn tượng trưng cho sự gắn bó bền chặt giữa con người và thiên nhiên. Qua hình ảnh ngôi nhà, tác giả khéo léo gợi nhắc về những giá trị truyền thống bền vững, về nét đẹp văn hóa đặc trưng của làng quê Việt Nam.
Đặc biệt, câu thơ cuối cùng:
“Như yêu đất nước / Bốn mùa chim ca.”
đưa bài thơ lên một tầm cao mới về ý nghĩa. Tình yêu dành cho ngôi nhà mộc mạc được nâng lên thành tình yêu dành cho quê hương, đất nước. Ngôi nhà nhỏ bé không còn đơn thuần là nơi trú ngụ, mà là biểu tượng của Tổ quốc với những giá trị văn hóa, tinh thần quý giá. Từ đó, bài thơ khơi dậy trong lòng người đọc niềm tự hào, trân trọng và trách nhiệm gìn giữ những giá trị ấy.
Bằng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, bài thơ Ngôi nhà đã tái hiện một cách chân thực và giàu cảm xúc vẻ đẹp của ngôi nhà quê Việt Nam. Tình yêu của nhân vật trữ tình dành cho ngôi nhà chính là tình cảm sâu sắc, gắn bó với quê hương, đất nước. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được sự ấm áp, bình yên mà còn thêm yêu và tự hào về những giá trị bền vững của cuộc sống quê hương.
“Ngôi nhà” là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa, rằng trong cuộc sống hiện đại, mỗi chúng ta cần giữ gìn và trân quý những giá trị truyền thống, những gì thân thuộc, bình dị nhất. Đó chính là cội nguồn của tình yêu quê hương, đất nước – tình yêu bắt đầu từ những điều giản dị, gần gũi xung quanh ta.
*
Nhà thơ Tô Hà
Tô Hà (1939–1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, quê ở Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là một nhà thơ giàu tài năng và tâm huyết. Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và từng giữ chức Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Tô Hà đã để lại dấu ấn qua những tập thơ giàu cảm xúc và hình ảnh như Hương cỏ mặt trời (1978), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), và Sóng giữa lòng tay (1990). Thơ ông mang phong cách dung dị, chân thực, nhưng cũng tràn đầy sức sống, phản ánh sâu sắc vẻ đẹp của con người và cuộc sống.
Tô Hà đã dành cả cuộc đời để cống hiến cho văn chương và báo chí, ghi dấu ấn đặc biệt trong lòng độc giả yêu thơ.
Viên Ngọc Quý.
