Thị xã trong mưa
Đặng Hiển
Thị xã cũ bị rêu mờ che phủ
Che đi cả vẻ đẹp tự xa xưa
Thị xã mới hiện dần trong nắng loá,
Khói bụi nhoà lầu gác chẳng nguy nga.
Nhưng hôm nay nhìn thị xã trong mưa,
Tôi bỗng thấy như một nàng dâu mới,
Áo voan trắng phập phồng hơi thở
đợi,
Nét dịu dàng pha lẫn chút kiêu xa.
Tôi biết mình yêu thị xã sâu xa.
1999
*
Cảm Nhận về Bài Thơ “Thị Xã Trong Mưa” của Đặng Hiển: Tình Yêu Lặng Lẽ dành cho Quê Hương Đổi Thay
Bài thơ “Thị Xã Trong Mưa” của Đặng Hiển mang đến một bức tranh vừa hiện thực vừa lãng mạn về sự đổi thay của một thị xã qua thời gian. Hình ảnh thị xã cũ kỹ, thị xã mới và thị xã trong mưa không chỉ là những khía cạnh của cảnh vật mà còn là biểu tượng cho dòng chảy của ký ức, hiện tại và cảm xúc sâu sắc của tác giả dành cho mảnh đất quen thuộc.
Mở đầu bài thơ, tác giả phác họa hình ảnh thị xã cũ bị “rêu mờ che phủ”:
“Thị xã cũ bị rêu mờ che phủ
Che đi cả vẻ đẹp tự xa xưa.”
Hai câu thơ này gợi lên một cảm giác nuối tiếc, hoài niệm. Rêu phong không chỉ che phủ những công trình vật chất mà còn che lấp cả vẻ đẹp vốn dĩ từng thuộc về ký ức xưa cũ. Hình ảnh này như một lời nhắc nhở về sự tàn phai của thời gian, về những điều đẹp đẽ từng gắn bó với con người nhưng nay đã mờ nhạt, chìm lẫn vào quá khứ.
Đối lập với thị xã cũ, hình ảnh thị xã mới hiện lên trong khổ tiếp theo lại mang sắc thái hiện thực khắc nghiệt:
“Thị xã mới hiện dần trong nắng loá,
Khói bụi nhoà lầu gác chẳng nguy nga.”
Ánh “nắng loá” và “khói bụi” của thị xã mới làm mờ đi vẻ đẹp mà người ta mong đợi từ sự phát triển. Thay vì nguy nga, lộng lẫy, thị xã mới hiện lên với những nét phai nhạt và nhọc nhằn. Qua đó, tác giả khắc họa rõ ràng sự giằng xé giữa kỳ vọng và thực tế, giữa những giá trị cũ và mới, đồng thời phản ánh những khó khăn mà sự thay đổi mang lại.
Nhưng đến khổ thơ cuối, cảm xúc của tác giả bỗng chốc chuyển mình khi nhìn thấy thị xã trong cơn mưa:
“Nhưng hôm nay nhìn thị xã trong mưa,
Tôi bỗng thấy như một nàng dâu mới,
Áo voan trắng phập phồng hơi thở đợi,
Nét dịu dàng pha lẫn chút kiêu xa.
Tôi biết mình yêu thị xã sâu xa.”
Cơn mưa, với sự dịu mát và trong trẻo, đã làm sống lại vẻ đẹp của thị xã. Tác giả ví thị xã như “một nàng dâu mới” – hình ảnh mang đậm chất thơ, biểu tượng cho sự e ấp, duyên dáng nhưng cũng đầy kiêu hãnh. “Áo voan trắng” phập phồng hơi thở gợi lên nét thanh khiết, nhẹ nhàng, đồng thời chất chứa một chút bí ẩn, cuốn hút. Dưới mưa, thị xã không còn là nơi bị thời gian làm hao mòn hay thực tế làm lu mờ, mà trở nên sống động, đầy sức sống và quyến rũ hơn bao giờ hết.
Kết thúc bài thơ, câu khẳng định “Tôi biết mình yêu thị xã sâu xa” như một lời tỏ tình chân thành mà giản dị. Tình yêu ấy không chỉ dành cho vẻ đẹp bề ngoài của thị xã, mà còn dành cho cả những gì ẩn sâu bên trong – sự dịu dàng, kiêu sa, và cả những đổi thay không hoàn hảo nhưng chân thật.
Bài thơ mang thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương. Dù quê hương có đổi thay, dù ký ức cũ kỹ hay hiện thực khắc nghiệt, trong mắt người yêu nó, mọi thứ vẫn đẹp theo cách rất riêng. Cơn mưa trong bài thơ không chỉ là hiện tượng thiên nhiên mà còn là chất xúc tác để con người tìm thấy vẻ đẹp ẩn giấu, là biểu tượng của sự gột rửa, tái sinh và làm mới.
Với “Thị Xã Trong Mưa,” Đặng Hiển đã khéo léo kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn để vẽ nên bức tranh về quê hương đổi thay. Những câu thơ nhẹ nhàng, hình ảnh tinh tế và cảm xúc sâu lắng đã chạm đến trái tim người đọc, khiến mỗi chúng ta thêm trân trọng mảnh đất nơi mình thuộc về, dù nó có đổi thay theo thời gian.
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
