Thơ
Đặng Hiển
Em xin anh đừng đọc thơ
Trăng thì trong thế, gió như tơ,
Hương sen ngào ngạt trong hơi thở,
Những cánh môi hoa chỉ khép hờ.
Em van anh đấy đừng đọc thơ.
8-1999
*
Cảm Nhận về Bài Thơ “Thơ” của Đặng Hiển: Sự Dịu Dàng trong Lời Van Cầu
Bài thơ “Thơ” của Đặng Hiển tựa như một khúc ngân nga dịu dàng, đong đầy cảm xúc và khơi gợi sự rung động từ sâu thẳm tâm hồn người đọc. Dưới vầng trăng trong trẻo, trong hơi thở ngào ngạt hương sen, bài thơ vẽ nên một không gian nên thơ và đầy chất mộng mơ. Nhưng ẩn sau khung cảnh ấy là một lời van cầu khẩn thiết: “Em xin anh đừng đọc thơ”.
Những dòng thơ nhẹ nhàng như gió thoảng, mang đậm vẻ đẹp của sự tinh tế và cảm nhận sâu sắc về tình yêu, cuộc sống. Lời “xin anh” hay “van anh” không chỉ là lời nói đơn thuần, mà còn là sự bày tỏ một khát khao, một nỗi lòng mong muốn giữ gìn khoảnh khắc tĩnh lặng đẹp đẽ, không bị phá vỡ bởi bất kỳ điều gì, dù đó có là những lời thơ.
Cảnh sắc trong bài thơ là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ: ánh trăng trong, gió nhẹ như tơ, hương sen lan tỏa, và những “cánh môi hoa” khẽ khép. Tất cả hòa quyện, tạo nên một cảm giác yên bình và đầy sức sống. Tuy nhiên, lời van cầu xuất hiện như một nghịch lý, bởi thơ vốn là sự thăng hoa của cảm xúc, là cái đẹp trong cái đẹp. Tại sao nhân vật trữ tình lại muốn người thương đừng đọc thơ trong một bối cảnh thi vị như thế?
Có lẽ, trong khoảnh khắc ấy, nhân vật trữ tình muốn lưu giữ trọn vẹn những xúc cảm chân thật và nguyên sơ của hiện thực, mà không bị bất kỳ điều gì làm mờ nhạt đi. Thơ, dù đẹp, cũng là sự tái hiện và phản chiếu của cuộc sống. Nhưng đôi khi, thực tại tự nó đã đủ nên thơ, đủ hoàn hảo để không cần thêm bất cứ ngôn từ nào tô điểm.
Lời thơ của Đặng Hiển không phô trương, không cầu kỳ, nhưng lại đọng lại trong lòng người đọc một thông điệp mạnh mẽ: hãy trân trọng những khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống, để chúng được tồn tại nguyên vẹn, không bị phá vỡ bởi bất kỳ sự can thiệp nào, dù đó có là nghệ thuật.
Bài thơ “Thơ” nhắc nhở chúng ta rằng đôi khi, sự im lặng, sự dừng lại, chính là cách thể hiện trọn vẹn nhất tình yêu và sự cảm nhận cái đẹp. Một lời không nói, nhưng lại chứa đựng vạn lời. Và phải chăng, chính khoảnh khắc ấy đã là một bài thơ không lời, đẹp hơn cả những vần thơ có thể viết nên?
*
Nhà Thơ Đặng Hiển – Một Đời Gieo Hạt Giống Đẹp Cho Văn Học và Cuộc Đời
Tiểu Sử
Nhà thơ Đặng Hiển (1939–2020), tên thật là Đặng Đức Hiển, sinh ngày 9/5/1939 tại xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cuộc đời ông gắn liền với hình ảnh một nhà giáo ưu tú, một người nghệ sĩ đầy sáng tạo và tận tụy.
Đặng Hiển theo học tiểu học và trung học tại Nam Định, rồi tiếp tục bậc PTTH ở Hà Nội. Từ năm 1956–1959, ông học Đại học Văn tại Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông dành trọn 40 năm (1959–1999) giảng dạy ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Không chỉ là nhà giáo xuất sắc, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động văn học nghệ thuật, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây (1998–2002) và làm biên tập viên cho tạp chí Tản Viên Sơn từ 2002 đến khi qua đời ngày 14/3/2020.
Sự Nghiệp và Tác Phẩm
Đặng Hiển đã để lại một gia tài đồ sộ với 17 tập thơ, 4 tập truyện ký, 6 tập kịch và 11 tập lý luận phê bình văn học. Một số tác phẩm tiêu biểu: Thơ: Trường ca đôi cánh; Hồ trong mây; Thời gian xanh; Bài thơ trên đá; Con chúng ta; Lời chào mùa thu. Kịch: Con chúng ta; Nỗi đau trồng người; Điểm hẹn của lịch sử; Mỹ nhân nơi đồng cỏ. Lý luận phê bình: Cảm nhận và suy nghĩ; Bình luận văn học; Văn học dưới góc nhìn địa văn hóa; Thơ hay và lời bình (2 tập).
Các tác phẩm của ông không chỉ được xuất bản rộng rãi mà còn xuất hiện trong các tuyển tập văn học tiêu biểu, khẳng định giá trị và tầm ảnh hưởng của ông trong nền văn học nước nhà.
Phong Cách Sáng Tác
Là một nhà giáo yêu nghề và một nhà thơ yêu đời, Đặng Hiển luôn nhìn cuộc sống qua lăng kính lạc quan và nhân văn. Thơ ông mang ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh và cảm xúc, phản ánh những suy tư chân thành về tình yêu, quê hương, nghề giáo và những giá trị nhân bản.
Thơ Đặng Hiển không chỉ nói về cái đẹp mà còn khơi dậy sự trân trọng với những điều bình dị, gần gũi. Ông viết về cuộc sống với niềm tin rằng ánh sáng và tình yêu thương luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường.
Giải Thưởng và Vinh Danh
Trong suốt sự nghiệp, Đặng Hiển đã nhận nhiều giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi (1991–1995; 1996–2000).
- Giải C sáng tác văn học nghệ thuật về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” năm 2015 với tập thơ Dâng Bác.
- Giải Ba Cuộc vận động viết về thương binh – liệt sĩ năm 2017 với tập thơ Đất thiêng.
- Giải thưởng thơ Hà Nội năm 1956–1957, cùng nhiều giải thưởng khác từ các tổ chức văn học nghệ thuật trong và ngoài nước.
Nhận Định và Bình Luận
Nhà thơ Đỗ Anh Vũ – học trò của ông, từng viết: “Cả một đời vừa dạy học vừa làm thơ, thầy Đặng Hiển là người kỹ sư tâm hồn đã gieo bao hạt giống đẹp cho đời.”
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Tình thầy trò trong thơ Đặng Hiển là một không gian giáo dục trong trẻo, nơi thầy và trò cùng nhau khám phá vẻ đẹp của nhân cách và thi ca.”
Kết Luận
Nhà thơ Đặng Hiển không chỉ là một nhà giáo tận tụy mà còn là một nghệ sĩ tài hoa. Thơ ông mang đến những bài học sâu sắc về tình yêu, cuộc sống và con người. Hành trình sáng tạo của ông là minh chứng cho một cuộc đời sống trọn vẹn với lý tưởng giáo dục và nghệ thuật.
Với gia tài văn học đồ sộ và tâm hồn cao đẹp, Đặng Hiển sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thơ ca và trân trọng giá trị chân – thiện – mỹ trong cuộc đời.
Viên Ngọc Quý.
