…Và ông già trẻ
Tú Mỡ
Ngược đời có lắm cụ già nua
Nhí nhảnh làm ra bộ tuổi thơ
Đầu tóc nhuộm đen hòng trẻ lại
Râu ria cạo trụi rõ…trai lơ
Đua chơi ra phết ông còn khoẻ
Làm việc lơ mơ, cụ kiếu già
Thấy gái y như mèo thấy mỡ
Năm thê bảy thiếp cũng không vừa.
*
“Ông Già và Tuổi Trẻ – Một Bài Học Đời Từ Tú Mỡ”
Bằng sự hài hước và tinh tế quen thuộc, nhà thơ Tú Mỡ qua bài thơ “…Và ông già trẻ” đã phác họa một hình ảnh đầy thú vị: những người “già nhưng không chịu già,” với cách sống ngược đời vừa đáng cười vừa đáng suy ngẫm.
Sự ngược đời của những “ông già trẻ”
Bài thơ mở ra hình ảnh những người lớn tuổi cố níu giữ tuổi thanh xuân một cách lạ lẫm: tóc nhuộm đen, râu ria cạo trụi, dáng vẻ nhí nhảnh như tuổi trẻ vừa qua chưa từng rời xa họ. Những hành động “trẻ hóa” này, dù mang chút hài hước, lại ẩn chứa nỗi ám ảnh về thời gian, về sự lão hóa không thể tránh khỏi.
Họ cố gắng chứng minh sự “khỏe khoắn” qua việc đua chơi, nhưng lại tìm cách “trốn trách nhiệm” khi làm việc, lấy cớ “cụ kiếu già.” Một sự mâu thuẫn thú vị hiện lên: muốn sống như trẻ nhưng lại né tránh những thử thách, trách nhiệm của người trưởng thành.
Cái nhìn phê phán nhẹ nhàng
Tú Mỡ không chỉ cười mà còn ẩn ý phê phán một cách duyên dáng. Câu thơ “Thấy gái y như mèo thấy mỡ” hay “Năm thê bảy thiếp cũng không vừa” là lời nhắc khéo về sự mê đắm và tham lam khó kiềm chế của một số người, dù tuổi tác không còn cho phép. Đây không chỉ là câu chuyện của một vài cá nhân mà còn là bức tranh về sự phù phiếm, cái “tôi” quá đà trong lòng một số người.
Thông điệp sâu sắc từ bài thơ
Bài thơ nhẹ nhàng nhắn nhủ rằng, tuổi tác là một phần tự nhiên của đời người, không thể níu kéo hay trốn tránh. Sự trẻ trung không nằm ở vẻ bề ngoài hay cách cư xử cố gắng giống tuổi trẻ, mà ở tâm hồn, ở thái độ sống.
Những ông già trong bài thơ có thể khiến ta bật cười, nhưng đồng thời cũng khiến ta tự hỏi: Làm sao để sống hòa hợp với thời gian, để già mà không ngượng, để mỗi giai đoạn của cuộc đời đều trở thành một chương đáng tự hào?
Bài học cho mọi thế hệ
Tuổi trẻ là quãng thời gian đáng quý, nhưng tuổi già cũng vậy, với sự từng trải, sự điềm đạm và một tâm hồn phong phú từ những trải nghiệm sống. Thay vì chạy trốn tuổi tác, hãy để mỗi giai đoạn của cuộc đời trở thành một phần đẹp đẽ trong bức tranh lớn của cuộc sống.
“…Và ông già trẻ” không chỉ mang lại tiếng cười mà còn truyền tải một thông điệp ý nghĩa: Hãy sống đúng với tuổi, với sự thấu hiểu và hài lòng, bởi chính sự chân thực đó mới là cách giữ được sự trẻ trung lâu bền nhất.
*
Giới thiệu về nhà thơ Tú Mỡ
Tú Mỡ, tên thật là Hồ Trọng Hiếu (1900–1976), là một trong những nhà thơ trào phúng nổi bật nhất của Việt Nam. Với gần nửa thế kỷ cầm bút, ông đã có những đóng góp quan trọng đối với thơ ca Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực thơ trào phúng. Tú Mỡ được xem như bậc thầy của thể loại này qua nhiều giai đoạn lịch sử, từ thời kỳ thuộc địa đến cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước.
Cuộc đời và sự nghiệp
Tú Mỡ sinh ngày 14 tháng 3 năm 1900 tại Hà Nội trong một gia đình lao động nghèo. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ niềm đam mê với văn chương. Sau khi học chữ Hán và chữ Quốc ngữ, ông tiếp tục theo học tại trường Bưởi, nơi ông làm quen với nhiều văn nhân nổi tiếng như Hoàng Ngọc Phách.
Năm 16 tuổi, ông bắt đầu sáng tác thơ, chịu ảnh hưởng từ các nhà thơ lớn như Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, và Tú Xương. Năm 1932, sau khi gặp Nhất Linh, ông gia nhập Tự Lực văn đoàn và phụ trách mục Giòng nước ngược trên báo Phong Hóa. Đây là thời kỳ ông khẳng định tài năng của mình qua những tác phẩm trào phúng sắc sảo và giàu tính thời sự.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, ông dùng ngòi bút làm vũ khí để lên án thực dân, ca ngợi tinh thần đấu tranh của nhân dân. Ông ký bút danh Bút Chiến Đấu, với quan niệm rằng sáng tác cũng là một hình thức chiến đấu nghiêm túc.
Sau năm 1954, Tú Mỡ tiếp tục sáng tác phục vụ cuộc đấu tranh chống Mỹ và xây dựng xã hội chủ nghĩa. Ông còn tham gia tích cực vào các tổ chức văn học nghệ thuật, từng là Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam và Ủy viên thường vụ Hội Nhà văn Việt Nam.
Tác phẩm tiêu biểu
Tú Mỡ để lại một gia tài thơ ca phong phú với nhiều tác phẩm nổi bật như: Giòng nước ngược (gồm 3 tập, xuất bản từ 1934–1945); Nụ cười kháng chiến (1952); Anh hùng vô tận (1952); Nụ cười chính nghĩa (1958); Đòn bút (1962). Ngoài thơ trào phúng, ông còn sáng tác nhiều vở chèo, tuồng và diễn ca, góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân gian.
Phong cách sáng tác
Thơ của Tú Mỡ mang đậm chất dân gian, dễ hiểu, gần gũi với quần chúng. Ông kết hợp hài hước, châm biếm với tinh thần nhân văn sâu sắc. Nụ cười trong thơ ông không chỉ để mua vui mà còn để phê phán những bất công xã hội, cổ vũ lẽ phải và tinh thần lạc quan.
Như Vũ Ngọc Phan từng nhận xét, thơ Tú Mỡ là sự kế thừa xuất sắc các bậc tiền nhân như Hồ Xuân Hương, Trần Tế Xương, nhưng đồng thời cũng mang đậm dấu ấn riêng, với ngôn ngữ dí dỏm và cách gieo vần tài tình.
Di sản và vinh danh
Với những đóng góp lớn lao, Tú Mỡ đã nhận được nhiều giải thưởng quan trọng: Giải nhất về thơ ca của Hội Văn nghệ Việt Nam (1951); Giải nhì về thơ ca (1955); Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật (truy tặng năm 2000). Tên của ông hiện được đặt cho nhiều con đường ở Hà Nội và các tỉnh thành khác, ghi dấu ấn về một nhà thơ suốt đời cống hiến cho sự nghiệp văn học và đất nước.
Viên Ngọc Quý.
