Vẽ quê hương
Định Hải
Bút chì xanh đỏ
Em gọt hai đầu
Em thử hai màu
Xanh tươi, đỏ thắm.
Em vẽ làng xóm
Tre xanh, lúa xanh
Sông máng lượn quanh
Một dòng xanh mát
Trời mây bát ngát
Xanh ngắt mùa thu
Xanh màu ước mơ…
Em quay đầu đỏ
Vẽ nhà em ở
Ngói mới đỏ tươi
Trường học trên đồi
Em tô đỏ thắm
Cây gạo đầu xóm
Hoa nở chói ngời
A, nắng lên rồi!
Mặt trời đỏ chót
Lá cờ Tổ quốc
Bay giữa trời xanh…
Chị ơi bức tranh
Quê ta đẹp quá!
*
“Bức Tranh Tuổi Thơ Trong Bài Thơ ‘Vẽ Quê Hương'”
Bài thơ “Vẽ Quê Hương” của nhà thơ Định Hải là một tác phẩm giàu hình ảnh và cảm xúc, khơi dậy trong lòng người đọc tình yêu quê hương sâu sắc. Từng câu thơ như những nét vẽ ngây thơ của một đứa trẻ, nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao, gợi nhớ về vẻ đẹp giản dị mà thiêng liêng của đất nước.
Tuổi thơ với những sắc màu hồn nhiên
Ngay từ những câu thơ đầu, hình ảnh em bé chuẩn bị cho bức tranh bằng hai cây bút chì xanh và đỏ đã khơi gợi sự tò mò và thân thuộc:
“Bút chì xanh đỏ
Em gọt hai đầu
Em thử hai màu
Xanh tươi, đỏ thắm.”
Sự hồn nhiên, tỉ mỉ và niềm vui của em khi chuẩn bị dụng cụ vẽ như mở ra một thế giới tuổi thơ trong sáng. Đó là khoảnh khắc mà ai cũng từng trải qua – khi những ước mơ, tưởng tượng và tình cảm được bộc lộ qua từng nét vẽ.
Quê hương qua đôi mắt trẻ thơ
Qua những nét bút, hình ảnh quê hương hiện lên thật sống động và thân thuộc. Sắc xanh bao trùm bức tranh, tượng trưng cho sự yên bình, tươi mát của làng quê:
“Em vẽ làng xóm
Tre xanh, lúa xanh
Sông máng lượn quanh
Một dòng xanh mát.”
Không gian làng quê được miêu tả giản dị mà nên thơ, từ lũy tre, cánh đồng lúa đến dòng sông mát lành. Đặc biệt, bầu trời thu xanh ngắt gợi lên cảm giác rộng lớn và thanh bình, như chính những giấc mơ tuổi thơ trong sáng.
Bên cạnh sắc xanh, màu đỏ được thêm vào, mang ý nghĩa sâu sắc hơn:
“Em quay đầu đỏ
Vẽ nhà em ở
Ngói mới đỏ tươi
Trường học trên đồi.”
Màu đỏ của mái ngói, hoa gạo và lá cờ Tổ quốc mang đến sự ấm áp, rạng rỡ và niềm tự hào về quê hương. Lá cờ bay giữa bầu trời xanh là biểu tượng đẹp nhất, thể hiện tình yêu nước và niềm tin vào tương lai tươi sáng.
Thông điệp sâu sắc từ bức tranh quê hương
Tuy bức tranh là của một em nhỏ, nhưng thông điệp mà bài thơ gửi gắm lại lớn lao và sâu sắc. Quê hương không chỉ là nơi có tre xanh, lúa vàng, hay những ngôi nhà ngói đỏ – mà còn là cội nguồn, nơi chắp cánh cho những giấc mơ và nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc.
Tác giả đã khéo léo lồng ghép ý nghĩa về sự hòa quyện giữa cái đẹp tự nhiên và cái đẹp thiêng liêng, giữa cảnh vật và biểu tượng của đất nước. Lá cờ Tổ quốc tung bay trong bức tranh là lời nhắc nhở về trách nhiệm giữ gìn và xây dựng quê hương.
Cảm xúc khi đọc bài thơ
Bài thơ mang lại cho người đọc cảm giác gần gũi, ấm áp như đang nhìn lại những ký ức tuổi thơ. Từng nét vẽ của em nhỏ là từng mảnh ghép tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh, vừa ngây ngô lại vừa sâu sắc. Hình ảnh quê hương qua đôi mắt trẻ thơ khiến ta thêm yêu và tự hào về mảnh đất nơi mình sinh ra.
Kết luận
“Vẽ Quê Hương” không chỉ là một bài thơ về tuổi thơ mà còn là lời tri ân dành cho quê hương, đất nước. Tác phẩm như nhắc nhở mỗi người hãy giữ gìn tình yêu và niềm tự hào ấy, để quê hương luôn là bức tranh đẹp nhất trong tâm hồn mỗi chúng ta. Và trong mỗi bức tranh, sẽ mãi có màu xanh của hy vọng và màu đỏ của nhiệt huyết, yêu thương.
*
Nhà Thơ Định Hải – Người Gieo Hạt Văn Học Thiếu Nhi Việt Nam
Tiểu Sử Và Hành Trình Nghệ Thuật
Nhà thơ Định Hải, tên khai sinh là Nguyễn Biểu, sinh ngày 6 tháng 6 năm 1937 tại xã Định Hải, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ tình yêu với văn học và sự say mê sáng tác. Sau khi hoàn thành chương trình phổ thông tại Thanh Hóa, ông tiếp tục học khoa Ngữ văn tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội từ năm 1956 đến 1959.
Sau khi tốt nghiệp, Định Hải công tác tại Bộ Giáo dục và có thời gian đứng lớp giảng dạy. Tuy nhiên, từ năm 1962, ông chuyển hướng về sáng tác và biên tập tại Nhà xuất bản Kim Đồng, nơi ông gắn bó suốt nhiều năm. Định Hải cũng góp phần sáng lập tạp chí Văn nghệ thiếu nhi và làm Tổng biên tập tạp chí Tuổi xanh. Ông giữ vai trò Trưởng ban văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn học dành cho trẻ em.
Hiện nay, Định Hải sống tại Hà Nội, tiếp tục dành tâm huyết cho thơ ca và văn học thiếu nhi.
Sự Nghiệp Và Thành Tựu Văn Học
Định Hải bắt đầu sáng tác từ những năm trung học với tên khai sinh Nguyễn Biểu. Tác phẩm đầu tay của ông được đăng báo từ năm 1954 và sớm được công chúng biết đến qua các bài thơ như Quê ta một dải Bắc – Nam hay Trồng cây xanh.
Từ năm 1962, Định Hải tập trung vào sáng tác cho thiếu nhi với nhiều thể loại: thơ, truyện ngắn, truyện thơ, hoạt cảnh, và lời kịch. Trong đó, thơ là mảng thành công nhất của ông, ghi dấu ấn qua những bài thơ bình dị, chân thành, và gần gũi với trẻ thơ.
Tác phẩm nổi bật nhất của ông, Bài ca trái đất, đã được nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ nhạc, trở thành một trong 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20. Ngoài ra, các tác phẩm của ông còn được đưa vào sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 5, góp phần bồi đắp tâm hồn trẻ thơ Việt Nam.
Phong Cách Sáng Tác
Định Hải quan niệm rằng thơ thiếu nhi không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn là một tấm gương để người lớn soi mình, thấu hiểu thế giới trẻ thơ. Ông từng chia sẻ: “Một bài thơ viết cho thiếu nhi hay cũng chính là một bài thơ mà mọi lứa tuổi đều cảm nhận thấy hay, đều yêu thích.”
Thơ ông mang phong cách giản dị nhưng sâu sắc, giàu hình ảnh và âm điệu, dễ dàng đi vào trái tim độc giả mọi lứa tuổi.
Những Dấu Ấn Khác Biệt
Trong sự nghiệp, Định Hải đã xuất bản hơn 50 tập sách, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu như:
- Nắng xuân trên rẻo cao
- Chồng nụ chồng hoa
- Hươu cao cổ
- Bài ca trái đất
- Bao điều kỳ lạ
Ông cũng là người phát hiện và bồi dưỡng nhiều cây bút trẻ như Trần Đăng Khoa, Khánh Chi, Cẩm Thơ, và Cao Xuân Sơn.
Vinh Danh Và Đóng Góp
Với những cống hiến lớn lao, Định Hải đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ Hội Nhà văn Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, cùng nhiều tổ chức khác.
Đặc biệt, năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật với các tập thơ Bài ca trái đất, Bao nhiêu điều lạ, và hoạt cảnh thơ Những câu tục ngữ gặp nhau.
Kết Luận
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với văn học thiếu nhi, nhà thơ Định Hải đã trở thành biểu tượng không thể thiếu của nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm của ông không chỉ làm giàu thêm tâm hồn trẻ thơ mà còn là món quà tinh thần quý giá cho mọi thế hệ độc giả.
Như chính ông từng nói, phần thưởng lớn nhất trong sự nghiệp là được nghe trẻ thơ Việt Nam rộn ràng cất cao tiếng hát: “Trái đất này là của chúng mình!”
Viên Ngọc Quý.
