Tưới tẩm hạt giống tốt
Con có cha, có mẹ
Cha mẹ có trong con
Nhìn mẹ cha, con thấy
Có con trong cha mẹ.
Con có Bụt, có Tổ
Bụt, Tổ có trong con
Nhìn Bụt Tổ, con thấy
Có con trong Bụt, Tổ.
Con là sự tiếp nối
Của cha mẹ tổ tiên
Con xin nguyền gìn giữ
Và tiếp tục nuôi dưỡng
Những hạt giống an lành
Tài năng và hạnh phúc
Mà con đã tiếp nhận
Từ cha mẹ tổ tiên
Con cũng xin nhận diện
Những hạt giống tiêu cực
Sợ hãi và khổ đau
Ðể dần dần chuyển hoá.
Con là sự tiếp nối
Của Bụt và Tổ Sư
Những hạt giống Từ Bi
Hiểu Biết và Thảnh Thơi
Ðã trao truyền cho con
Con xin nguyền gìn giữ
Tưới tẩm và nuôi lớn.
Con xin nguyền tiếp nối
Sự nghiệp Bụt và Tổ
Và cố công thực hiện
Những gì Bụt và Tổ
Ðang trông đợi nơi con.
Trong cuộc sống hàng ngày
Con xin nguyền gieo rắc
Hạt giống của từ bi
Trong chính bản thân con
Và trong lòng kẻ khác
Con nguyện không tưới tẩm
Những hạt giống thèm khát
Bạo động và hận thù
Nơi con và nơi người.
Con biết nếu thực tập
Ðúng theo pháp môn này
Trong vòng bảy hôm thôi
Là con đã có thể
Thay đổi được tình trạng
Tái lập được truyền thông
Làm nở được nụ cười
Chuyển hoá được niềm đau
Làm lớn lên hạnh phúc.
Con xin đức Thế Tôn
Chứng minh cho lòng con
Hợp nhất cả thân tâm
Con cúi đầu kính lạy.
(Sám Nguyện gồm sám hối và phát nguyện. Sám là bắt đầu trở lại, sẽ không gây ra thêm những lỡ lầm và vụng dại như đã gây ra trong quá khứ. Nguyện là quyết tâm không làm những điều đã từng gây ra đổ vỡ, quyết tâm làm những điều có thể đưa tới sự an lạc cho ta và cho người. Sám nguyện của Thiền sư Nhất Hạnh gồm tuyển tập 20 bài thi ca với nội dung như: tán thán ca ngợi chư Phật, phản quang tự kỷ, những lời ích kỷ lợi tha…)
*
“Giữ Lửa Từ Mạch Nguồn – Lời Nguyện Tưới Tẩm Hạt Giống Tốt”
Trong sự tĩnh lặng của thiền đường, khi từng hơi thở trở về chạm đất, bài sám “Tưới tẩm hạt giống tốt” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh cất lên như một lời nguyện thầm nhưng vang vọng tới tận cội nguồn tổ tiên. Không phải một tiếng kêu lớn giữa trời, mà là tiếng thì thầm của một người con ý thức được sự sống của mình là sự tiếp nối của bao nhiêu thế hệ – từ cha mẹ, tổ tiên cho đến Bụt và chư Tổ.
“Con có cha, có mẹ
Cha mẹ có trong con
Nhìn mẹ cha, con thấy
Có con trong cha mẹ.”
Lời mở đầu giản dị mà thiêng liêng. Không có chi là cao siêu, mà chính trong cái gần gũi, Thiền sư đã đưa ta trở về với căn nguyên của sự sống. Cha mẹ không chỉ là những người đã sinh ta, mà còn đang sống trong từng tế bào, hơi thở, ánh mắt, suy nghĩ của ta. Nhìn sâu, ta thấy nơi mẹ là hình bóng của chính mình. Nhìn vào chính mình, ta chạm được cha mẹ trong từng đường gân thớ thịt.
Và không chỉ là huyết thống – ta còn là tiếp nối tâm linh của Bụt và Tổ.
“Con là sự tiếp nối
Của Bụt và Tổ Sư”
Không cần phải là một người đắc đạo, không cần là một vị xuất gia – chỉ cần ta chạm được tâm Bụt trong chính mình, thực tập hơi thở chánh niệm, bước đi với ý thức, mở lòng yêu thương, thì ta đã là một cành tiếp nối rực sáng của Tăng thân, của đạo Bụt sống.
Trong bài sám, Thiền sư không chỉ dạy ta nhận diện gốc rễ, mà còn dạy cách sống với hạt giống – những mầm thiện lành và cả những bóng tối trong ta.
“Con cũng xin nhận diện
Những hạt giống tiêu cực
Sợ hãi và khổ đau
Ðể dần dần chuyển hoá.”
Không có ai hoàn toàn thuần thiện hay thuần ác. Trong ai cũng có những hạt giống khổ đau, sân hận, nghi ngờ – được tưới tẩm qua nhiều đời. Nhưng nếu ta biết nhìn sâu, ôm lấy những hạt giống ấy bằng chánh niệm, ta có thể chuyển hóa chúng thành từ bi, hiểu biết. Điều này không phải chỉ là lý thuyết – mà là sự thực tập hàng ngày, trong từng hơi thở, bước chân, cái nhìn, nụ cười.
Một điều đặc biệt trong bài sám là Thiền sư không đặt hạnh phúc ở một kiếp sau xa vời. Trái lại, ngài khẳng định một cách đầy lòng tin và từ bi:
“Con biết nếu thực tập
Ðúng theo pháp môn này
Trong vòng bảy hôm thôi
Là con đã có thể
Thay đổi được tình trạng
Tái lập được truyền thông
Làm nở được nụ cười
Chuyển hoá được niềm đau
Làm lớn lên hạnh phúc.”
Chỉ bảy ngày. Không phải là một con số kỳ ảo, mà là sự khích lệ thâm trầm rằng: Chúng ta hoàn toàn có thể chuyển mình nếu có quyết tâm và tránh niệm. Một nụ cười, một câu nói nhẹ nhàng, một phút ngồi yên – những điều tưởng như nhỏ bé ấy – chính là phép lạ.
Thông điệp sâu sắc nhất trong bài sám “Tưới tẩm hạt giống tốt” chính là: Ta không đơn độc.
Ta có gốc rễ. Ta có những hạt giống quý. Và ta có quyền chọn tưới tẩm điều gì trong mình.
“Con nguyện không tưới tẩm
Những hạt giống thèm khát
Bạo động và hận thù
Nơi con và nơi người.”
Giữa một thế giới đầy ồn ào và xung đột, Thiền sư nhắc nhở ta: hãy là người tưới mát. Dù chỉ bằng một hơi thở yên, một bước chân nhẹ, một cái ôm lặng lẽ. Đó là cách ta “tiếp nối Bụt và Tổ”. Đó là cách ta gìn giữ mẹ cha trong ta. Đó là cách ta làm mới sự sống mỗi ngày.
Cuối cùng, lời nguyện ấy kết thúc bằng một cử chỉ cúi đầu – không phải là sự khuất phục, mà là hành động hợp nhất:
“Con xin đức Thế Tôn
Chứng minh cho lòng con
Hợp nhất cả thân tâm
Con cúi đầu kính lạy.”
Đó là lúc thân và tâm trở về một mối, không còn chia rẽ giữa lý tưởng và đời thường, giữa lý trí và trái tim. Cúi đầu ở đây không để xin gì, mà để nhận lại chính mình – với tất cả gốc rễ, thương yêu và chí nguyện lớn.
Bài sám “Tưới tẩm hạt giống tốt” là một bài học sống. Nó không cần được tụng chỉ trong thiền đường, mà cần được sống bằng mỗi giây phút hằng ngày. Khi ta biết chọn tưới mát một hạt lành thay vì một hạt sân, khi ta biết cười thay vì trách móc, khi ta dừng lại để thở thay vì chạy theo cơn giận – là ta đang viết tiếp lời sám ấy, bằng chính cuộc đời mình.
Và như thế, ta đang thực sự là một sự tiếp nối đẹp – của mẹ, cha, Tổ, Bụt – và của chính mình.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
