Ánh sáng

Ánh sáng có màu gì.
Đố anh yêu biết được.
Đợi chờ có nghĩa chi.
Anh mới không thèm đến.

Đợi anh từ hôm qua.
Khi mình chia tay ấy.
Đợi chờ lâu biết mấy.
Thế mà anh cứ đi.

Anh cứ đi nữa đi.
Chẳng cần anh đến nữa.
Thế nhưng anh thất hứa.
Em bỗng thấy bâng khuâng.

*

Ánh Sáng – Màu Của Nỗi Chờ Mong

Có những điều ta tưởng rằng đã buông bỏ, nhưng chỉ một khoảnh khắc bất chợt, ta lại nhận ra nó vẫn lặng lẽ tồn tại trong tim. “Ánh sáng” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ ngắn nhưng chan chứa những xúc cảm mâu thuẫn của một trái tim yêu thương từ giận hờn, trách móc đến bâng khuâng, tiếc nuối.

Ánh sáng có màu gì? – Câu hỏi của lòng người

“Ánh sáng có màu gì.
Đố anh yêu biết được.”

Câu hỏi mở đầu tưởng chừng như một lời thách đố đơn giản, nhưng thực chất lại mang ý nghĩa sâu xa. Ánh sáng vốn không có màu, nhưng khi đi qua lăng kính, nó tán sắc thành muôn màu rực rỡ. Cũng giống như tình yêu khi chưa được chiếu rọi qua cảm xúc và sự thấu hiểu, nó chỉ là một khái niệm mơ hồ.

Câu hỏi ấy như muốn thử lòng người, muốn biết liệu “anh” có thực sự hiểu được màu sắc của ánh sáng cũng như hiểu được tình yêu, sự chờ đợi và nỗi buồn của “em” hay không.

Giận hờn hay tổn thương?

“Đợi chờ có nghĩa chi.
Anh mới không thèm đến.”

Có những nỗi buồn không nói ra thành lời, chỉ thể hiện qua sự trách móc hờn dỗi. Khi tình yêu bị bỏ rơi trong sự chờ đợi vô vọng, người ta thường tự trấn an mình bằng những lời mạnh mẽ, như thể sự thờ ơ của đối phương chẳng còn quan trọng. Nhưng thực ra, ẩn sau câu nói đó là nỗi tổn thương sâu sắc bởi nếu không đau, tại sao lại phải nhắc đến?

Nỗi cô đơn trong sự chờ đợi

“Đợi anh từ hôm qua.
Khi mình chia tay ấy.
Đợi chờ lâu biết mấy.
Thế mà anh cứ đi.”

Từ “hôm qua” ở đây không chỉ đơn thuần là một ngày trước đó, mà còn là một dấu mốc ngày chia tay. Kể từ hôm ấy, người con gái đã chờ, chờ một lời quay lại, một sự hối lỗi, một chút quan tâm, nhưng tất cả chỉ là khoảng không vô tận.

“Thế mà anh cứ đi.” Một câu nói nhẹ nhàng nhưng chất chứa sự hụt hẫng. Anh không quay đầu lại, anh không nhìn thấy nỗi mong chờ ấy. Và chính sự im lặng của anh khiến nỗi cô đơn trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Dằn lòng từ bỏ, nhưng…

“Anh cứ đi nữa đi.
Chẳng cần anh đến nữa.”

Một lần nữa, sự mạnh mẽ giả tạo được đẩy lên cao hơn. “Em” bảo rằng không cần anh đến nữa, nhưng trong câu nói ấy, liệu có phải là sự buông bỏ thật sự? Hay đó chỉ là một lớp vỏ bọc cho nỗi đau?

Thật ra, con người không dễ dàng từ bỏ những gì đã từng quan trọng. Người ta có thể nói không cần, có thể tỏ ra dửng dưng, nhưng cảm xúc thì không thể nói dối.

Thất hứa – Lời hẹn không nói thành lời

“Thế nhưng anh thất hứa.
Em bỗng thấy bâng khuâng.”

Câu kết của bài thơ như một nốt trầm nhẹ, không còn giận hờn gay gắt, chỉ còn lại sự bâng khuâng. Điều đặc biệt ở đây là “anh” chưa từng hứa hẹn điều gì, nhưng “em” vẫn cho rằng anh thất hứa. Bởi lẽ, tình yêu đôi khi không cần lời hứa chỉ cần một ánh mắt, một hành động, một sự hiện diện cũng đã là một lời cam kết.

Vậy mà anh không đến, dù chỉ một lần. Và chính sự vắng mặt ấy đã trở thành lời thất hứa đau lòng nhất.

Thông điệp của bài thơ

“Ánh sáng” không chỉ là một bài thơ tình buồn mà còn phản chiếu tâm trạng của biết bao con người khi yêu sự giận hờn, mong đợi, và cả những tiếc nuối. Tình yêu không phải lúc nào cũng là những khoảnh khắc ngọt ngào; đôi khi, nó là một sự chờ đợi mỏi mòn, một câu hỏi không có lời đáp, một niềm hy vọng dù nhỏ nhoi nhưng vẫn không thể dập tắt.

Nguyễn Khoa Điềm không viết về một cuộc tình tan vỡ bằng những lời oán trách nặng nề, mà bằng những dòng thơ nhẹ nhàng, thấm đẫm cảm xúc. Bởi lẽ, tình yêu thật sự, dù đau, vẫn không mang theo hận thù chỉ còn lại một chút bâng khuâng khi nhớ về nhau.

*

Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam

Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.

Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.

Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.

Viên Ngọc Quý.