Bài hát nghỉ hè bài 2

Cái ve kêu,
      Con cuốc gọi.
      Nồng nực thay,
      Mùa hạ tới,
Mùa hạ tới, ngọn gió Nam phong dìu dặt thổi.
      Dìu dặt gió Nam thổi,
      Tơi tả cánh sen bay,
      Mùa đổi thay,
      Cảnh đổi thay.
Cây cung giương mãi cũng chùng dây;
Người cố học lâu tâm trí mỏi.
      Nên có độ nghỉ hè,
      Như các mùa thay đổi,
Mùa thay đổi, kịp đến khi thu sang.
      Trăng thu dãi sáng,
      Lá thu bay vàng,
      Cảnh trời thanh tĩnh,
      Lòng người nhẹ nhàng.
Sẽ cùng theo đuổi nghiệp văn chương,
      Nghiệp văn chương,
      Núi sông trường!

*

Nghỉ Hè – Nhịp Điệu Tự Nhiên Của Cuộc Sống

Bài thơ Bài hát nghỉ hè bài 2 của Đông Hồ không chỉ là một khúc ca về mùa hè mà còn là một triết lý sâu sắc về nhịp điệu tự nhiên của cuộc sống. Từ hình ảnh mùa hè oi ả đến những ngày thu dịu dàng, tác giả gợi lên sự luân chuyển tất yếu của thời gian và sự cần thiết của những khoảng nghỉ ngơi trên hành trình học tập, rèn luyện trí tuệ.

Mở đầu bài thơ, tiếng ve và tiếng cuốc vang lên báo hiệu mùa hạ đến. “Cái ve kêu, con cuốc gọi. Nồng nực thay, mùa hạ tới”. Hình ảnh quen thuộc này không chỉ gợi lên cái nóng bức của ngày hè mà còn đánh thức ký ức của bao thế hệ học trò – những ngày cuối năm học với bao cảm xúc đan xen.

Giữa cái oi ả ấy, ngọn gió Nam phong thổi qua, mang theo những cánh sen bay, báo hiệu sự đổi thay của mùa màng: “Mùa đổi thay, cảnh đổi thay”. Đó cũng chính là quy luật tự nhiên mà con người cần thuận theo. Đông Hồ khéo léo ví việc học hành như cây cung căng mãi cũng phải có lúc chùng dây: “Người cố học lâu tâm trí mỏi”. Học tập là một hành trình dài, và nghỉ ngơi không phải là lười biếng mà là sự cần thiết để giữ gìn sức lực, tinh thần.

Vì thế, “nên có độ nghỉ hè, như các mùa thay đổi”. Tác giả nhấn mạnh sự hài hòa giữa lao động và thư giãn, cũng như sự vận động không ngừng của thiên nhiên. Và khi thu sang, trời đất trở nên thanh tĩnh, lòng người cũng nhẹ nhàng hơn, sẵn sàng cho những hành trình mới:

“Sẽ cùng theo đuổi nghiệp văn chương,
Nghiệp văn chương,
Núi sông trường!”

Đây không chỉ là lời nhắn nhủ cho học trò mà còn là một triết lý sống: nghỉ ngơi không phải để dừng lại mà để chuẩn bị cho những bước tiến xa hơn. Học hành cũng như cuộc đời, cần có những khoảng lặng để suy ngẫm, để rồi tiếp tục vươn lên, chinh phục những đỉnh cao tri thức, góp phần dựng xây non sông.

Bài thơ của Đông Hồ tuy giản dị nhưng thấm đượm ý nghĩa sâu sắc. Nó không chỉ là bài ca của mùa hè, mà còn là lời nhắn gửi về cách con người nên sống thuận theo tự nhiên, biết cân bằng giữa làm việc và nghỉ ngơi, để rồi khi mùa thu đến, ta lại tiếp tục hành trình với một tâm hồn mới, mạnh mẽ hơn, sáng trong hơn.

*

Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc

Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.

Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.

Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.

Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.

Viên Ngọc Quý