Bảo tích
Tìm ra được lối cũ
Trong rừng thiêng vắng người
Dẫn về kho Bảo Tích
Thỏa tình ta rong chơi.
(Bài thơ nằm trong tuyển tập “Nến ngọc”)
*
“Lối cũ về kho báu: Hành trình trở lại chính mình”
Giữa cuộc đời ồn ào và vô thường, con người vẫn không ngừng rong ruổi để tìm kiếm một điều gì đó quý giá – như kẻ mộng du đi hoài trong sa mạc với khát vọng được uống một ngụm nước tinh khiết của hạnh phúc chân thật. Thế nhưng, như Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã khẽ nói trong bài thơ “Bảo tích” – điều quý giá nhất, viên ngọc thật sự, không ở đâu xa. Nó nằm nơi “lối cũ”, trong “rừng thiêng”, ở ngay nơi chính ta đã từng bước qua mà không hề hay biết.
Tìm ra được lối cũ
Trong rừng thiêng vắng người
Dẫn về kho Bảo Tích
Thỏa tình ta rong chơi.
Chỉ bốn câu thơ, nhưng mở ra một cánh cửa sâu thẳm của thiền quán. “Lối cũ” là gì, nếu không phải là con đường trở về với chính mình – con đường xưa ta từng biết nhưng đã quên lãng trong bụi mù của những lo toan, toan tính, tranh đấu? Lối ấy không còn ai đi, bởi số đông luôn đổ về nơi ồn ào, nơi danh vọng. Nhưng rừng vắng ấy – chính là nội tâm – vẫn chờ ta trở lại.
“Kho Bảo Tích” không phải là một nơi trong không gian, mà là kho báu trong tâm thức. Theo kinh điển Phật giáo, “Bảo Tích” là hình ảnh tượng trưng cho vô số công đức, là châu báu chất đầy trong lòng mỗi người. Ta không cần tìm kiếm ở đâu xa. Tất cả đều đã có – như viên ngọc cất trong tay áo, mà vì quên mất, ta cứ đi xin ăn từng hạt hạnh phúc rơi rớt từ bên ngoài.
Điều kỳ diệu là: khi ta tìm được “lối cũ”, khi ta trở về kho báu ấy, thì không cần phải tranh đấu hay tích lũy thêm gì nữa. Ta có thể “thỏa tình rong chơi” – sống đời sống tự do, vô úy, thảnh thơi. Không phải rong chơi vì thờ ơ, mà rong chơi vì đã hiểu sâu sắc rằng không còn gì cần phải đạt tới nữa. Đó là cái rong chơi của một người đã thấy được sự viên mãn trong từng hơi thở.
Bài thơ “Bảo tích” như một bản đồ huyền nhiệm vẽ bằng ánh sáng. Nó chỉ đường nhưng không ép buộc. Nó gọi mời nhưng không hối thúc. Nó không hứa hẹn một kho báu xa xôi, mà chỉ nhẹ nhàng nhắc ta: hãy dừng lại. Hãy thở. Hãy nhớ rằng có một lối cũ đang chờ ta quay về. Một kho báu thiêng liêng đang lặng lẽ sáng lên trong vùng rừng sâu tĩnh lặng của chính nội tâm mình.
Và khi ta đã trở về được nơi ấy – thì từng bước chân trên mặt đất cũng là bước trong thiên đường. Từng khoảnh khắc cũng là một đóa hoa nở từ lòng đất tỉnh thức. Vì khi ấy, không còn “tìm” nữa. Chỉ còn sống – trọn vẹn và tự do.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
