Biểu tình mưa
(19 tháng Tám 1946)
Biểu tình! Biểu tình!
Trên đường réo một tiếng sông, tiếng thác,
Quần áo chảy dưới mưa nghe xào xạc,
Cổ hầu kêu mường tượng tiếng mưa bay.
Thác ào ào gần nghe tựa xa xa:
Tiếng mưa đi lùa sương trên đường nhựa,
Tiếng gió vào gọi cửa,
Tiếng người reo làm lửa giữa mưa kêu.
Nước dưới chân chảy xoáy, tuôn liền,
Chảy không kịp sức mưa trời trút xuống.
Mưa tầm tã, mưa dường như cũng cuống!
Đổ chan hoà không kịp với người đi.
Biểu tình!
Biểu tình quyến dũ, mê ly,
Cuốn hơn nhạc, mưa cũng say bằng rượu!
Hồn khởi nghĩa lôi cả thành Hoàng Diệu!
Gió vô cùng phiếu diễu thổi rừng chân.
Chính quyền năm ngoái
Vừa một tuổi xuân.
Nhớ chiều thứ nhất
Vang gầm sóng dân.
Nhớ giọt mưa tuôn, lụt về ăm ắp,
Nhớ tay vỗ ở công trường bão táp
Nên hôm nay mười vạn xích nhau gần.
Lắng nghe! Lắng nghe!
Tiếng vang trên bước cỏ.
Đường cách mạng dân làm mưa, làm gió,
Nhạc binh dồn là một khúc mưa theo.
*
Biểu Tình Mưa – Tiếng Gọi Của Nhân Dân
Mưa luôn mang trong mình một vẻ đẹp kỳ lạ – vừa dữ dội vừa dịu dàng, vừa xối xả vừa thấm sâu vào lòng đất. Trong bài thơ “Biểu tình mưa”, Xuân Diệu đã mượn hình ảnh của cơn mưa để khắc họa khí thế sôi sục của quần chúng nhân dân trong những ngày đấu tranh sôi nổi. Đó không chỉ là một cuộc biểu tình đơn thuần, mà là sự trỗi dậy mạnh mẽ của cả một dân tộc, là tiếng gọi của tự do và lòng yêu nước cuồn cuộn như thác đổ.
Biểu tình – Cuộc chuyển mình vĩ đại của nhân dân
Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu gọi vang hai chữ “Biểu tình!” như một tiếng kèn xung trận, như một hồi chuông thức tỉnh:
“Biểu tình! Biểu tình!
Trên đường réo một tiếng sông, tiếng thác,”
Không phải là một cuộc tuần hành đơn lẻ, không phải là những bước chân rời rạc, mà là tiếng sông, tiếng thác – âm vang dữ dội, mạnh mẽ và không gì ngăn cản nổi. Cơn mưa trút xuống, nhưng không thể dập tắt khí thế ấy, trái lại, mưa hòa vào đoàn người, trở thành một phần của cuộc đấu tranh.
“Quần áo chảy dưới mưa nghe xào xạc,
Cổ hầu kêu mường tượng tiếng mưa bay.”
Dưới cơn mưa tầm tã, những bước chân vẫn không ngừng tiến về phía trước, những tiếng hô vẫn vang vọng khắp phố phường. Mưa và người hòa làm một, mưa như tiếp thêm sức mạnh cho những tiếng hô, như nhấn chìm mọi trở lực ngăn cản con đường cách mạng.
Khí thế của nhân dân – Dữ dội như bão tố
Nếu cơn mưa có thể làm cho phố phường ướt sũng, thì khí thế của đoàn người cũng có thể làm rung chuyển cả đất trời:
“Tiếng người reo làm lửa giữa mưa kêu.”
Lửa và nước vốn đối lập nhau, nhưng trong cuộc biểu tình này, lửa vẫn cháy giữa cơn mưa – ngọn lửa của lòng yêu nước, của khát khao độc lập, của sự bất khuất không gì dập tắt được.
Không chỉ có con người đang lên tiếng, mà cả thiên nhiên cũng nhập cuộc:
“Gió vô cùng phiếu diễu thổi rừng chân.”
Mưa, gió, những con đường, cả thành Hoàng Diệu – tất cả đều đang hòa vào bản hùng ca của nhân dân. Không còn ranh giới giữa thiên nhiên và con người, tất cả cùng nhau tạo nên một sức mạnh vô song.
Từ quá khứ đến hiện tại – Một chặng đường huy hoàng
Những cuộc biểu tình không chỉ là những sự kiện riêng lẻ, mà là sự tiếp nối của lịch sử, là dòng chảy liên tục của lòng yêu nước. Xuân Diệu đã nhắc lại những ngày đầu cách mạng, khi chính quyền non trẻ vừa ra đời:
“Chính quyền năm ngoái
Vừa một tuổi xuân.”
Chỉ một năm trước thôi, ngày 19 tháng 8 năm 1945, Hà Nội đã sôi sục trong cuộc Tổng khởi nghĩa. Giờ đây, mười vạn con người lại cùng nhau xuống đường, không chỉ để kỷ niệm, mà còn để khẳng định một chân lý:
“Nhớ giọt mưa tuôn, lụt về ăm ắp,
Nhớ tay vỗ ở công trường bão táp
Nên hôm nay mười vạn xích nhau gần.”
Mưa năm xưa và mưa hôm nay cùng nhau chứng kiến những bước chân mạnh mẽ của lịch sử.
Mưa cách mạng – Cơn mưa làm nên mùa xuân dân tộc
Cuối bài thơ, Xuân Diệu nhấn mạnh rằng con đường cách mạng là con đường của nhân dân, của mưa và gió, của những gì lớn lao và dữ dội nhất:
“Đường cách mạng dân làm mưa, làm gió,
Nhạc binh dồn là một khúc mưa theo.”
Không phải ngẫu nhiên mà Xuân Diệu lại ví cuộc biểu tình như một cơn mưa. Mưa có thể làm ướt áo, làm chảy tràn đường phố, nhưng mưa cũng là khởi nguồn của sự sống, là cơn mưa đầu mùa làm nên một mùa xuân tươi mới.
Lời kết – Tiếng gọi từ quá khứ vẫn còn vang vọng
Biểu tình mưa không chỉ là bài thơ về một sự kiện lịch sử, mà còn là một bản anh hùng ca về sức mạnh của quần chúng. Xuân Diệu đã khắc họa một Hà Nội của những ngày sục sôi, một đất nước đang chuyển mình, và hơn hết, một nhân dân đã đứng dậy, không gì có thể cản bước.
Tiếng mưa trong bài thơ không phải là tiếng mưa buồn bã hay lạnh lẽo, mà là tiếng của một cuộc trỗi dậy, một cơn mưa cách mạng, một sức mạnh vô tận của nhân dân. Những hình ảnh ấy, những âm thanh ấy, dù đã trôi qua gần một thế kỷ, nhưng vẫn còn vang vọng mãi trong lòng người đọc hôm nay.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
