Bính Ngọ đào tiên ứng bách niên

Tặng Tuyết muội muội

Chuyện nhớ năm sinh Bính Ngọ niên,
Tuổi mừng Bính Ngọ hội đào tiên.
Sáu mươi năm trải vòng hoa giáp,
Một tấm lòng say mộng thánh hiền.
Có ít có nhiều thôi cũng đủ,
Dầu không dầu được vẫn là duyên.
Gia đình đầm ấm vui con cháu,
Vui với nàng Thơ hẹn bách niên.

*

Bính Ngọ Đào Tiên – Duyên Trần, Duyên Thơ, Duyên Đời

Bài thơ Bính Ngọ đào tiên ứng bách niên của Đông Hồ không chỉ là một bài thơ chúc thọ mà còn là lời ngẫm nghĩ về cuộc đời, về duyên phận và hạnh phúc trong sự viên mãn của tuổi già. Qua từng câu chữ, tác giả thể hiện một tâm thế thanh thản, nhẹ nhàng, trân trọng những gì đã có và hướng đến một hành trình dài lâu cùng nàng Thơ.

Ngay từ đầu, bài thơ mở ra bằng một sự kiện trọng đại:

“Chuyện nhớ năm sinh Bính Ngọ niên,
Tuổi mừng Bính Ngọ hội đào tiên.”

Tác giả nhắc đến năm sinh của người được tặng thơ, đồng thời liên kết với hình ảnh hội đào tiên – biểu tượng của sự trường thọ, may mắn và viên mãn. Đây không chỉ là lời chúc thọ thông thường mà còn mang đậm màu sắc văn hóa phương Đông, gợi nhắc đến những giá trị truyền thống về tuổi tác, phúc lộc và sự an yên trong tâm hồn.

Tiếp theo, Đông Hồ đưa người đọc vào vòng xoay của thời gian:

“Sáu mươi năm trải vòng hoa giáp,
Một tấm lòng say mộng thánh hiền.”

Đời người như một vòng quay, và sáu mươi năm – một chu kỳ hoa giáp – đã trôi qua, đánh dấu một chặng đường dài của cuộc sống. Nhưng điều quan trọng không phải là con số mà là cách con người sống với nó. Ở đây, tác giả nhấn mạnh một tấm lòng say mê đạo lý, hướng đến những giá trị cao đẹp của Nho học và tư tưởng thánh hiền.

Sau những suy tư về thời gian, Đông Hồ quay về với những điều giản dị hơn trong cuộc sống:

“Có ít có nhiều thôi cũng đủ,
Dầu không dầu được vẫn là duyên.”

Hai câu thơ này chính là triết lý nhân sinh cốt lõi của bài thơ. Đời người, dù được nhiều hay mất ít, dù thành công hay không, cuối cùng, điều quan trọng nhất vẫn là chữ duyên. Mọi thứ đến hay đi đều có sự sắp đặt riêng, và chỉ cần có duyên, con người ta vẫn có thể an vui, hài lòng với hiện tại.

Và khi nhìn lại những gì đã trải qua, tác giả nhận ra rằng hạnh phúc lớn nhất không nằm ở vật chất, mà ở tình thân và tình yêu đối với nghệ thuật:

“Gia đình đầm ấm vui con cháu,
Vui với nàng Thơ hẹn bách niên.”

Câu thơ khép lại bài viết bằng một hình ảnh viên mãn. Đông Hồ vẽ lên bức tranh một cuộc sống giản dị nhưng tràn đầy yêu thương: có gia đình sum vầy, có con cháu hiếu thuận, có thơ ca làm tri kỷ. Đặc biệt, hình ảnh nàng Thơ xuất hiện như một biểu tượng của đam mê và sự gắn bó trọn đời với văn chương. Đây không chỉ là một lời chúc thọ, mà còn là một lời khẳng định: thơ ca sẽ mãi mãi đồng hành cùng những tâm hồn yêu chữ nghĩa, như một người bạn tri âm tri kỷ kéo dài đến bách niên.

Tóm lại, bài thơ Bính Ngọ đào tiên ứng bách niên là một lời chúc đầy triết lý, không chỉ chúc thọ mà còn gửi gắm những suy ngẫm sâu sắc về cuộc đời. Qua những câu thơ mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa, Đông Hồ đã khắc họa một tinh thần an nhiên, một thái độ sống bình thản và một tình yêu thơ ca bền vững theo năm tháng. Đây không chỉ là món quà dành cho người nhận mà còn là một bài học nhân sinh dành cho tất cả những ai đang bước đi trên con đường của tuổi tác và thời gian.

*

Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc

Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.

Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.

Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.

Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.

Viên Ngọc Quý