Bướm nói điêu
Em thấy đời em trống trải nhiều
Vì đời em chả có ai yêu
Đời em là một vườn hoa nở
Bướm hẹn về, rồi bướm nói điêu…
*
“Bướm nói điêu” – Khi niềm tin hóa cánh mỏng bay xa
Trong thế giới thơ Nguyễn Bính – một thế giới chan chứa hương đồng gió nội, ẩn hiện những khung cảnh quê kiểng cùng tâm tình của người con gái thôn quê – bài thơ “Bướm nói điêu” dù chỉ vỏn vẹn bốn câu ngắn ngủi, lại mở ra cả một không gian tâm hồn đầy cô quạnh, tiếc nuối và đắng cay của một trái tim từng tin, từng đợi, rồi bị bỏ rơi trong im lặng.
Em thấy đời em trống trải nhiều
Vì đời em chả có ai yêu
Đời em là một vườn hoa nở
Bướm hẹn về, rồi bướm nói điêu…
Chỉ với một tiếng “em” đầu câu, Nguyễn Bính đã vẽ nên hình bóng của một người con gái đang thì xuân sắc, đang khát khao được yêu thương, được chia sẻ. Nhưng nỗi trống trải không đến từ sự lặng lẽ của cảnh vật, mà đến từ sự vắng bóng của một tấm lòng thật thà nơi người khác. “Em chả có ai yêu” – câu nói nghe nhẹ nhàng như một lời kể nhưng lại nặng trĩu một nỗi cô đơn dài đằng đẵng, không phải bởi em không có ai bên, mà vì chưa một ai thật sự ở lại.
Nguyễn Bính – người thi sĩ gắn bó với hình ảnh những người con gái quê – đã dùng hình ảnh vườn hoa nở để nói về cuộc đời, về tuổi xuân của người thiếu nữ. Một vườn hoa đầy hương sắc, nghĩa là một trái tim rộng mở, sẵn sàng đón nhận yêu thương. Nhưng rồi điều gì xảy ra? Bướm đến – và bướm nói điêu.
Chỉ hai chữ “nói điêu” đã làm cho toàn bài thơ trở nên đau xót. Bướm, biểu tượng cho sự quyến rũ, lả lơi, những cuộc tình thoảng qua. Bướm hứa hẹn, bướm ve vãn, rồi bỏ đi không lời từ biệt, để lại cả một vườn hoa đợi chờ tàn úa. Ẩn sau hai chữ ấy là cả một nỗi thất vọng, một niềm đau vì sự dối trá. Người con gái không trách, không oán, chỉ buông ra một câu nói nhỏ nhẹ, mà xé lòng: “Bướm nói điêu”.
Đó không còn là chuyện tình yêu đơn lẻ giữa đôi trai gái. Mà rộng hơn, bài thơ nói về nỗi niềm của người phụ nữ khi bị phụ bạc, khi sự trong sáng và chân thành bị đem ra đùa giỡn. Đó là sự phản chiếu của một xã hội mà đôi khi, niềm tin bị đánh đổi bằng những lời ngọt ngào giả dối.
“Bướm nói điêu” cũng là một cách Nguyễn Bính dùng để giữ gìn vẻ đẹp và sự trong sáng cho người con gái quê – những người luôn yêu hết lòng và chịu đựng âm thầm. Ông không viết dài, không kể lể, mà để chỉ bốn câu thơ gói trọn một mảnh đời, một trái tim rạn vỡ, và một khát vọng được yêu thương đúng nghĩa.
Thông điệp mà bài thơ để lại vừa mong manh, vừa mạnh mẽ: Hãy trân trọng tấm lòng của người con gái khi họ yêu. Đừng là cánh bướm lả lơi, đến rồi đi như chưa từng hiện diện, để lại sau lưng là cả một vườn hoa không còn muốn nở. Đừng hứa nếu không thể giữ lời. Bởi đôi khi, một lời hứa “điêu” lại đủ để giết chết niềm tin trong một đời người.
Và với người con gái trong thơ Nguyễn Bính, nỗi đau không phải là sự cô đơn, mà là đã từng tin có người đến thật lòng…
Một vườn hoa nở, ai ngờ
Gió qua, bướm đến hững hờ, bướm bay…
Với “Bướm nói điêu”, Nguyễn Bính một lần nữa chứng minh rằng: Thơ không cần dài dòng, không cần phô trương. Chỉ cần chân thành, thì mỗi con chữ đều thấm đến tận đáy lòng người đọc.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
