Cam Lộ tán
Đầu cành dương liễu vương cam lộ
Một giọt mười phương rưới cũng đầy
Bao nhiêu trần lụy tiêu tan hết
Đàn tràng thanh tịnh ở ngay đây .
(Bài thơ nằm trong tuyển tập “Nến ngọc”)
*
“Một giọt cam lộ, thanh tịnh cả mười phương”
Có những bài thơ không cần dài dòng mà vẫn làm rung lên những tầng sâu của tâm thức. “Cam Lộ tán” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một bài thơ như thế. Chỉ bốn câu ngắn, như tiếng chuông ngân xa, nhẹ mà vang, dịu mà sâu. Bài thơ mang trong mình một năng lượng giải thoát, hé mở cho ta thấy con đường từ mê sang tỉnh, từ khổ đau sang an lạc, ngay trong giây phút hiện tại.
Đầu cành dương liễu vương cam lộ
Một giọt mười phương rưới cũng đầy
Bao nhiêu trần lụy tiêu tan hết
Đàn tràng thanh tịnh ở ngay đây.
Cành dương liễu – hình ảnh quen thuộc trong tay Bồ Tát Quán Thế Âm – không chỉ là biểu tượng của lòng từ bi mà còn là chiếc cầu nối giữa trời cao và mặt đất, giữa con người và điều mầu nhiệm. Trên đầu cành ấy, một giọt cam lộ rơi xuống, mang theo năng lượng chữa lành, mát dịu. Cam lộ là tinh túy của lòng từ bi và trí tuệ, là dòng nước tinh khiết xóa tan những thiêu đốt trong tim, những bụi mờ trong tâm trí.
Và Thiền sư nói: “Một giọt mười phương rưới cũng đầy.” Chỉ một giọt thôi, cũng đủ tưới mát khắp mười phương thế giới. Bởi vì đó không phải là giọt nước vật lý – đó là giọt tỉnh thức, là khoảnh khắc ta quay về với hơi thở, với tự thân, để thấy rằng chỉ cần trở về, mọi thứ liền có mặt đầy đủ. Không cần thêm gì nữa. Mọi cõi đều có thể được làm đầy bởi một giây phút chánh niệm.
“Bao nhiêu trần lụy tiêu tan hết” – là lúc tất cả những gì nặng nề trong cuộc sống: buồn khổ, lo toan, sợ hãi, giận hờn… đều lặng lẽ tan biến khi tâm đã sáng, khi lòng đã an. Đó không phải là phép màu kỳ diệu của thần linh nào đó xa vời, mà là phép lạ đang hiện hữu trong chính hơi thở ý thức, trong nụ cười buông xả, trong một bước chân đi trong tỉnh thức.
Và “Đàn tràng thanh tịnh ở ngay đây.” Không cần đợi đến một nơi linh thiêng mới có được sự thanh tịnh. Ngay tại nơi ta đang ngồi, đang thở, đang sống – nếu có mặt thật sự, nếu tâm lặng như mặt nước, thì đó đã là một đàn tràng. Đàn tràng không chỉ là nơi tụng kinh, niệm Phật – đó còn là trái tim rộng mở, nơi mỗi ý nghĩ khởi lên đều nhuốm màu hiểu biết và thương yêu.
Cam Lộ tán không chỉ là một bài tụng. Đó là một khúc nhạc không lời, là lời mời gọi ta sống sâu, sống tỉnh thức, và sống trọn từng khoảnh khắc. Bài thơ cho ta niềm tin rằng: dù cuộc đời nhiều biến động, thì chỉ cần một giọt của từ bi và tỉnh thức – ta có thể làm đầy lại chính mình và cả thế giới quanh ta. Nhẹ nhàng. Bình an. Và vững chãi như cành dương liễu trước gió.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
