Cảm xúc

Tặng Thế Lữ

Làm thi sĩ, nghĩa là ru với gió,
Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây,
Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây,
Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến.

Đây là quán tha hồ muôn khách đến;
Đây là bình thu hợp trí muôn hương;
Đây là vườn chim nhả hạt mười phương,
Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc…

Đôi giếng mắt đã chứa trời vạn hộc,
Đôi bờ tai nào ngăn cản thanh âm:
Của vu vơ nghe mãi tiếng kêu thầm…
Của xanh thẳm thấy luôn màu nói sẽ…

Tay ấp ngực dò xem triều máu lệ,
Nghìn trái tim mang trong một trái tim
Để hiểu vào giọng suối với lời chim,
Tiếng mưa khóc, lời reo tia nắng động.

Không có cánh nhưng vẫn thèm bay bổng;
Đi trong sân mà nhớ chuyện trên giời;
Trút thời gian trong một phút chơi vơi;
Ngắm phong cảnh giữa hai bề lá cỏ…

– Tôi chỉ là một cây kim bé nhỏ,
Mà vạn vật là muôn đá nam châm;
Nếu hương đêm say dậy với trăng rằm,
Sao lại trách người thơ tình lơi lả?

*

Nhà thơ – kẻ say đắm cuộc đời

Trong vô vàn thi phẩm của Xuân Diệu, Cảm xúc là một bài thơ đặc biệt, bởi nó không chỉ thể hiện quan niệm của ông về thơ ca, mà còn là tiếng lòng của một tâm hồn tha thiết với cuộc sống, với vẻ đẹp của thế gian. Bài thơ như một lời tự bạch, một tuyên ngôn về sứ mệnh của người thi sĩ – những kẻ mang trong mình trái tim đa cảm, luôn khát khao ôm lấy muôn điều trong cuộc đời.

Thi sĩ – kẻ rong chơi giữa những giấc mộng

“Làm thi sĩ, nghĩa là ru với gió,
Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây,
Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây,
Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến.”

Ngay từ những câu thơ đầu, Xuân Diệu đã phác họa hình ảnh một thi sĩ: đó là người luôn thả hồn theo gió, mơ theo trăng, rong ruổi cùng mây trời. Họ không bị ràng buộc bởi những giới hạn thường tình mà để tâm hồn tự do hòa nhịp với vũ trụ. Nhưng chính sự tự do ấy lại khiến họ trở thành kẻ đa cảm, bị ràng buộc bởi “muôn dây” của cảm xúc, của tình yêu, của những niềm vui và nỗi buồn nhân thế.

Trái tim thi sĩ – nơi hội tụ của muôn màu cuộc sống

“Đây là quán tha hồ muôn khách đến;
Đây là bình thu hợp trí muôn hương;
Đây là vườn chim nhả hạt mười phương,
Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc…”

Người thi sĩ giống như một quán trọ mở cửa đón nhận mọi nỗi niềm thế gian, là chiếc bình pha trộn muôn hương sắc của cuộc đời. Trái tim họ không chỉ chứa những điều đẹp đẽ, mà còn cả những nỗi đau, những trăn trở. Cũng như khu vườn có hoa thơm trái ngọt xen lẫn cây cỏ độc, thơ ca không chỉ ngợi ca niềm vui mà còn chở theo những nỗi sầu nhân thế.

Trái tim rộng mở – lắng nghe từng nhịp thở của đời

“Đôi giếng mắt đã chứa trời vạn hộc,
Đôi bờ tai nào ngăn cản thanh âm…”

Người thi sĩ không chỉ nhìn bằng mắt, nghe bằng tai, mà còn cảm nhận bằng cả tâm hồn. Đôi mắt họ không chỉ phản chiếu thế gian, mà còn ôm trọn cả bầu trời. Đôi tai họ không chỉ nghe những âm thanh vang vọng, mà còn lắng nghe cả những tiếng thì thầm bé nhỏ của cuộc sống – tiếng gió lay, tiếng mưa rơi, tiếng lòng người khẽ động.

Nỗi khát khao bay bổng – nhưng vẫn ràng buộc với thế gian

“Không có cánh nhưng vẫn thèm bay bổng;
Đi trong sân mà nhớ chuyện trên giời;
Trút thời gian trong một phút chơi vơi…”

Thi sĩ là những kẻ khát khao tự do, luôn muốn vươn ra khỏi những giới hạn của thực tại để bay đến một thế giới khác – thế giới của mộng mơ, của cảm xúc thuần khiết. Nhưng dẫu mơ mộng là thế, họ vẫn gắn bó với cuộc đời, vẫn cảm nhận sâu sắc từng khoảnh khắc đang trôi qua, vẫn đau đáu với từng biến chuyển của nhân gian.

Người thi sĩ – cây kim nhỏ giữa muôn đá nam châm

“Tôi chỉ là một cây kim bé nhỏ,
Mà vạn vật là muôn đá nam châm…”

Xuân Diệu đã ví mình như một cây kim nhỏ bé, nhưng lại bị hút về phía cuộc đời với muôn vàn sức hút. Nhà thơ không thể tách rời thế gian, không thể dửng dưng trước những biến động của vạn vật. Trái tim họ luôn run rẩy, luôn say đắm trước những vẻ đẹp – dù là rực rỡ hay mong manh – của thế gian này.

Lời kết

Bài thơ Cảm xúc không chỉ là một lời giãi bày của Xuân Diệu về thơ ca, mà còn là một bức chân dung tự họa đầy chân thật về chính tâm hồn ông. Một thi sĩ là kẻ không chỉ sống cho mình, mà còn sống để lắng nghe, để cảm nhận, để ôm trọn cả niềm vui lẫn nỗi đau của cuộc đời. Họ là những kẻ mộng mơ nhưng không hề xa rời thực tại, bởi họ chính là những người yêu cuộc sống một cách cuồng nhiệt nhất. Và cũng bởi thế, họ không thể không say, không thể không yêu, không thể không rung động trước những điều bình dị mà kỳ diệu của thế gian.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý