Cao

Cao, lên cao xây dựng,
Từng bước ta lên cao.
Lên bằng thân mỗi viên gạch đỏ,
Lên bằng vôi, bằng vữa trộn nhào;
Lên bằng hồ có khi pha mật
Cho cát, cho sỏi gắn vào nhau;
Lên bằng xương sắt bê tông dựng,
Cờ vẫy ta lên, trời đỏ lựng;
Lên bằng tre giá bắc cheo leo,
Lưng chừng không khí những cầu treo!

Cao, lên cao xây dựng,
Từng bước ta lên cao.
Đường lên tới mái đi trôn ốc,
Không phải mái xưa ôm lấy đất,
Nặng đè đời cũ mái than van,
Mà mái ngày nay mây gió tràn!
Xưởng mới cũng như người mới vậy
Ngẩng đầu nhìn ngạo nghễ không gian.
Đường lên mái mới em hăng gánh,
Anh trở chiếc bay tay óng ánh.

Cao, lên cao xây dựng,
Từng bước ta lên cao.
Đảo tròn xây ống khói,
Giá vút tựa tên lao.
Ồ, trái tim ta vững!
Nhìn xuống mắt không chao.
Bốn mươi thước còn tiến,
Gió bên tai rào rào.
Chọn từng viên gạch một
Đặt ngang tầm mọc sao.

Cao, lên cao xây dựng,
Từng bước ta lên cao.
Những người tuổi trẻ máu đang đỏ
Thích lên thật cao, nhìn thật tỏ!
Trước trèo đèo núi diệt xâm lăng,
Nay thấy không gian, say muốn băng!
Móng đào dưới đất đã kiên cố,
Gạch xây lên trời không sợ nhào.
Ta cao thật đấy – muôn tinh tú
Trong vòm bàn tay ta ước ao!

10-1959

*

Cao – Khát Vọng Vươn Lên Từ Những Bàn Tay Dựng Xây

Trên những công trường rộn rã tiếng búa, tiếng bay, có những con người ngày ngày cặm cụi dựng nên hình hài của một đất nước mới. Bài thơ Cao của Xuân Diệu là khúc ca hùng tráng về hành trình xây dựng, về niềm tin vững chắc vào tương lai, nơi những con người trẻ tuổi hăng say lao động, từng bước vươn lên để chạm tới bầu trời.

Cao – từng viên gạch của một giấc mơ lớn

Bài thơ mở ra với hình ảnh công trường đầy nhịp điệu, nơi từng viên gạch, từng hạt cát, từng giọt vữa kết dính với nhau để tạo thành những công trình vững chắc:

“Cao, lên cao xây dựng,
Từng bước ta lên cao.
Lên bằng thân mỗi viên gạch đỏ,
Lên bằng vôi, bằng vữa trộn nhào;”

Những vật liệu đơn sơ ấy khi kết hợp với nhau không còn là từng mảnh vụn rời rạc, mà trở thành biểu tượng của sự gắn kết, của sức mạnh tập thể, của ý chí kiên cường. Xuân Diệu không chỉ tả công việc xây dựng một cách chân thực, mà còn thổi vào đó hơi thở của niềm tin và tinh thần lao động quật cường.

Cao – vượt lên những mái nhà cũ kỹ để đón lấy trời xanh

Không còn là những mái nhà thấp bé, trĩu nặng bởi những tháng ngày nhọc nhằn, nay con người đã vươn lên, dựng xây những mái cao đón gió, đón nắng, đón tương lai:

“Không phải mái xưa ôm lấy đất,
Nặng đè đời cũ mái than van,
Mà mái ngày nay mây gió tràn!”

Hình ảnh những mái nhà không còn chỉ là nơi trú ngụ, mà đã trở thành biểu tượng của sự đổi thay, của khát vọng vươn cao. Đó là mái của những xưởng mới, của những nhà máy tân tiến, nơi con người có thể ngẩng đầu tự hào nhìn về phía trước.

Cao – những con người chinh phục không gian

Không chỉ xây dựng những công trình, những người thợ còn đang dựng xây cả niềm tin và ý chí, dám đứng trên độ cao chóng mặt để đặt từng viên gạch, từng khối bê tông:

“Bốn mươi thước còn tiến,
Gió bên tai rào rào.
Chọn từng viên gạch một
Đặt ngang tầm mọc sao.”

Hình ảnh người thợ trẻ đứng giữa không trung, đối diện với gió lộng, nhưng vẫn kiên trì đặt từng viên gạch một, cho thấy một tinh thần thép, một niềm tin không gì lay chuyển được.

Cao – khát vọng vươn lên của tuổi trẻ

Những người công nhân không chỉ xây dựng bằng đôi tay, mà còn bằng cả trái tim sục sôi nhiệt huyết:

“Những người tuổi trẻ máu đang đỏ
Thích lên thật cao, nhìn thật tỏ!”

Từ những năm tháng chiến tranh gian khổ, họ đã quen với việc trèo đèo, lội suối để đánh đuổi quân thù. Nay trong thời bình, họ lại tiếp tục trèo lên những tầng cao, không còn để chiến đấu mà để xây dựng, để khẳng định rằng đất nước này đang vươn mình mạnh mẽ.

Lời kết

Bài thơ Cao không chỉ là một bản hùng ca về xây dựng, mà còn là biểu tượng của khát vọng, của ý chí và tinh thần lao động quật cường. Từng câu thơ như những nhịp búa, nhịp bay, nhịp tim của những con người đang từng ngày dựng xây quê hương. Xuân Diệu không chỉ tả thực mà còn khơi dậy niềm tự hào, khiến mỗi độc giả cảm nhận được rằng: xây dựng không chỉ là dựng lên những tòa nhà, mà còn là dựng lên cả một tương lai tươi sáng, nơi con người không ngừng vươn tới những đỉnh cao.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý