Cây vú sữa trước sân nhà
Mười lăm năm tuổi, chưa cho quả
Cây đứng ngoài sân, bóng lẻ loi
Đêm qua mưa bão đen trời đất
Sáng dậy
Trên cao lá nói cười
Cơn bão Xangsan, 3-10-2006
*
Cây Vú Sữa – Sự Sống Vẫn Tiếp Diễn
Trong dòng chảy bất tận của thiên nhiên, có những điều tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại ẩn chứa bao triết lý sâu xa về cuộc đời. Nguyễn Khoa Điềm, bằng sự tinh tế và lối thơ giản dị mà hàm súc, đã khắc họa hình ảnh một cây vú sữa trước sân nhà – một chứng nhân lặng lẽ của thời gian, của bão giông, của kiên cường và hy vọng.
Cây vú sữa – Một bóng hình lẻ loi
“Mười lăm năm tuổi, chưa cho quả
Cây đứng ngoài sân, bóng lẻ loi”
Hình ảnh cây vú sữa gợi lên một sự mong mỏi, một đợi chờ kéo dài. Mười lăm năm – một quãng thời gian không hề ngắn, vậy mà cây vẫn chưa ra quả. Nó cứ đứng đó, lặng lẽ, đơn độc, như một con người giữa dòng đời, đang tìm kiếm một ý nghĩa, một sự khẳng định giá trị của bản thân.
Bóng dáng lẻ loi của cây không chỉ đơn thuần là hình ảnh một cái cây giữa khoảng sân vắng. Đó còn là biểu tượng cho những con người lặng lẽ trong cuộc đời, có thể là chính tác giả, có thể là bất kỳ ai trong chúng ta – những người vẫn đang chờ đợi một ngày nào đó, trái ngọt sẽ kết thành sau bao tháng năm kiên trì.
Cơn bão – Thử thách của thiên nhiên và cuộc đời
“Đêm qua mưa bão đen trời đất”
Không chỉ là một cơn bão vật lý, hình ảnh mưa gió cuồng nộ còn gợi lên những biến động của cuộc đời. Bão tố không chỉ đến từ thiên nhiên mà còn từ những thách thức, những khó khăn, những nỗi đau mà con người phải đối mặt.
Cây vú sữa đứng trước bão – như một con người đứng trước nghịch cảnh. Nó không thể né tránh, không thể chạy trốn, chỉ có thể lặng lẽ chống chọi. Bão có thể quật ngã những gì yếu đuối, nhưng nó cũng thử thách sự kiên cường.
Sau cơn bão – Tiếng cười của lá xanh
“Sáng dậy
Trên cao lá nói cười”
Một hình ảnh đầy sức sống. Sau đêm giông bão, cây vẫn đứng đó. Không những thế, trên cao, lá còn “nói cười” – một cách diễn đạt giàu hình ảnh, khiến người đọc cảm nhận được sự hồi sinh của thiên nhiên.
Điều đó gợi lên một chân lý giản dị nhưng sâu sắc: cuộc sống vẫn tiếp diễn. Dù có bao nhiêu thử thách, bao nhiêu mất mát, rồi bình minh vẫn sẽ lên, và sự sống vẫn sẽ vươn mình mạnh mẽ.
Bài học từ cây vú sữa
Bài thơ ngắn gọn, chỉ vỏn vẹn năm câu, nhưng lại hàm chứa một triết lý nhân sinh sâu sắc. Cây vú sữa chính là biểu tượng của con người trước thử thách cuộc đời. Chúng ta có thể cô đơn, có thể phải chờ đợi rất lâu mới tìm thấy giá trị của mình. Chúng ta có thể phải đối mặt với bão giông, những ngày đen tối tưởng như không có lối thoát. Nhưng nếu kiên trì, nếu vững vàng, rồi một ngày, chúng ta sẽ lại có thể “nói cười” cùng ánh sáng bình minh.
Cơn bão có thể quét qua, nhưng nó không thể đánh gục những gì đã bám rễ vững chắc vào đất. Và trong chính những cơn bão ấy, sự sống lại càng trở nên mãnh liệt hơn bao giờ hết.
*
Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.
Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.
Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
