Chiếc nón quai thao

Tua óng tơ ngà tha thướt gió,
Vành vàng lá lụa nắng tươi xinh.
Khuôn hoa e lệ trong khuôn nón,
Si mắt chàng trai liếc gửi tình.

Nhưng dép cong nghiêm bước thẳng đường,
Đâu ngờ tơ nón gió vương vương.
Chàng về, mắt đắm sầu xa vắng…
– Cả một trời xuân nhạt nắng hường!

*

Chiếc Nón Quai Thao – Duyên Thầm của Người Con Gái

Nhắc đến chiếc nón quai thao, ta không chỉ nghĩ đến một món đồ truyền thống mà còn hình dung ra cả một không gian văn hóa nơi những cô gái thôn quê dịu dàng trong tà áo tứ thân, đôi mắt e ấp sau vành nón, và những chàng trai si tình lặng lẽ dõi theo. Trong bài thơ Chiếc nón quai thao, nhà thơ Anh Thơ đã khắc họa một câu chuyện tình đầy tinh tế chỉ qua vài câu thơ ngắn gọn, nhưng đọng lại trong lòng người đọc biết bao xuyến xao.

Nét duyên của người con gái Việt

Ngay từ câu thơ mở đầu, hình ảnh chiếc nón quai thao hiện lên với vẻ đẹp mềm mại, tinh khôi:

“Tua óng tơ ngà tha thướt gió,
Vành vàng lá lụa nắng tươi xinh.”

Từng chi tiết được chọn lọc kỹ lưỡng “tua óng tơ ngà”, “vành vàng lá lụa” đều gợi lên vẻ đẹp thanh tao của chiếc nón, đồng thời phản chiếu sự duyên dáng của người con gái đội nó. Nón không chỉ là một vật dụng che nắng, mà còn như một món trang sức làm tôn lên nét dịu dàng, thướt tha của người con gái Việt xưa.

Bên dưới vành nón ấy, nàng e lệ, dịu dàng:

“Khuôn hoa e lệ trong khuôn nón,
Si mắt chàng trai liếc gửi tình.”

Cô gái chẳng cần nói lời nào, nhưng đôi mắt sau vành nón đã thay lời muốn nói. Cái e thẹn ấy càng khiến chàng trai si mê, lặng lẽ gửi ánh mắt trao tình. Chỉ một khoảnh khắc thoáng qua, nhưng đã đủ để khắc sâu vào lòng người.

Sự lỡ làng của một mối tình câm lặng

Nhưng tình cảm ấy rồi cũng chỉ là thoáng chốc, bởi lẽ cô gái vẫn giữ vẻ đoan trang, nghiêm nghị:

“Nhưng dép cong nghiêm bước thẳng đường,
Đâu ngờ tơ nón gió vương vương.”

Dù biết chàng trai đang đắm say, cô vẫn giữ gìn khuôn phép, bước đi thẳng tắp không hề ngoái lại. Nàng đâu hay rằng chính dáng vẻ thầm lặng ấy lại càng khiến chàng trai vấn vương hơn.

Và rồi khi cô đi mất, để lại chàng trai với nỗi tương tư:

“Chàng về, mắt đắm sầu xa vắng…

– Cả một trời xuân nhạt nắng hường!”

Chàng về, lòng ngổn ngang bao niềm thương nhớ. Cảnh vật xung quanh vẫn vậy, nhưng dường như sắc xuân đã phai nhạt, bởi vì thiếu đi bóng dáng người con gái.

Thông điệp của bài thơ

Chiếc nón quai thao không chỉ đơn thuần là một bài thơ tả cảnh, mà còn chứa đựng cả một tâm sự, một mối tình thầm kín nhưng da diết. Dưới góc nhìn của Anh Thơ, tình yêu không cần phải là những lời hứa hẹn hay những giây phút nồng nàn. Chỉ một ánh mắt, một dáng hình cũng đủ để khiến lòng người day dứt mãi không nguôi.

Hình ảnh cô gái trong bài thơ mang đậm phẩm chất của người con gái Việt Nam truyền thống e ấp nhưng vẫn đầy sức quyến rũ, kín đáo nhưng lại gieo bao thương nhớ. Đối với chàng trai, chỉ một lần bắt gặp cũng đủ để khiến trái tim xao động, và khi bóng nàng khuất xa, cả trời xuân cũng trở nên nhạt màu.

Tình yêu trong Chiếc nón quai thao nhẹ nhàng mà sâu sắc, thoáng qua mà khắc cốt ghi tâm. Đó là nét đẹp của tình yêu xưa dẫu chẳng lời thổ lộ, nhưng vẫn đủ để một người nhớ thương suốt một đời.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.