Chiều cổ
Tặng Th.C.
Chiều sương, rừng tím, lệ muôn hàng
San sát ghe đầy bến Trúc lang,
Cây, nước, say theo người tráng sĩ
Con đò quên cả chuyến sang ngang.
*
Chiều Cổ – Dư Âm Của Một Thời Vang Bóng
Lưu Trọng Lư không chỉ là nhà thơ của những nỗi buồn nhẹ nhàng mà còn là người gieo vào lòng người đọc những hoài niệm về một thời xa xưa, nơi có những dấu chân tráng sĩ, những bến nước lặng thầm, và những buổi chiều bảng lảng sương khói. Chiều cổ là một bài thơ ngắn nhưng mang đến một không gian cổ kính, trầm mặc, nơi thời gian dường như lắng lại trong sự giao hòa của thiên nhiên và con người.
Khung cảnh chiều sương – bức tranh đầy hoài niệm
“Chiều sương, rừng tím, lệ muôn hàng
San sát ghe đầy bến Trúc lang,”
Mở đầu bài thơ là một khung cảnh đầy chất thơ: chiều sương buông rủ, rừng tím ngả màu huyền ảo. Cái lạnh mờ ảo của sương chiều không chỉ gợi ra vẻ đẹp mộng mị mà còn phủ lên không gian một nỗi buồn man mác. “Lệ muôn hàng” có thể là giọt lệ vô hình của thiên nhiên, của lòng người, hay chính là dấu vết của một ký ức xa xăm.
Bến Trúc lang hiện lên với những con ghe san sát, nhưng thay vì một cảnh sinh hoạt nhộn nhịp, bài thơ lại gợi lên sự tĩnh lặng, một nét cổ xưa như trầm tích của thời gian. Bến nước ấy có thể từng chứng kiến những cuộc chia ly, những lời hẹn thề, hay những bóng hình tráng sĩ một thời chinh chiến.
Con đò lãng quên – thời gian ngưng đọng
“Cây, nước, say theo người tráng sĩ
Con đò quên cả chuyến sang ngang.”
Người tráng sĩ trong thơ Lưu Trọng Lư không hiện lên một cách rõ ràng, mà chỉ thoáng qua như một hình bóng xa xăm. Anh không nói, không hành động, nhưng lại trở thành trung tâm của vạn vật. Cây, nước như cũng “say” theo bước chân ấy, như thể đang lắng nghe, đang chứng kiến một câu chuyện chưa kể.
Và rồi, con đò – biểu tượng của sự luân chuyển, của dòng chảy cuộc đời – lại “quên cả chuyến sang ngang”. Đây là hình ảnh đẹp nhất và cũng là ấn tượng sâu sắc nhất của bài thơ. Phải chăng, thời gian đã ngưng đọng? Phải chăng, mọi thứ đã chìm vào một giấc mộng cũ, nơi không còn sự hối hả, không còn những chuyến đò đưa người qua bờ bến?
Thông điệp của bài thơ – hoài niệm và sự trầm lắng của thời gian
Chiều cổ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là một lát cắt của ký ức. Trong không gian bảng lảng của chiều sương, có một nỗi buồn không gọi thành tên, có một sự lặng lẽ đến nao lòng. Ở đó, con người và thiên nhiên hòa làm một, và thời gian dường như ngừng lại, nhường chỗ cho những hồi tưởng xa xăm.
Phải chăng, Lưu Trọng Lư muốn nhắc nhở rằng, có những khoảnh khắc trong cuộc đời, ta cần dừng lại, để lắng nghe những âm thanh của quá khứ, để cảm nhận những dư âm của thời gian? Và phải chăng, giữa cuộc sống bộn bề, đôi khi ta cũng cần một “con đò quên chuyến sang ngang” để tự hỏi mình: đâu là điều ta thực sự đang tìm kiếm?
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
