Có em

Có em tồn tại trên đời
Cho anh còn được có người để yêu,
Thế thôi, thôi thế cũng nhiều
Em ơi! Quấn quít mai chiều được đâu.

Những gì cao đẹp thẳm sâu
Anh cho em hết, lòng đau còn gì.
Chỉ còn cái bóng anh đi.
Cái gan cái ruột tình si khoét rồi!

Có em trên cõi đời này
Còn là hạnh phúc vui vầy cho anh.
Em ơi! Khoẻ mạnh tốt lành
Ấm êm, vui đẹp, cho anh khỏi buồn.

(8-1970)

*

Có em – Hạnh phúc chỉ đơn giản là em tồn tại

Trong thế giới rộng lớn này, có người yêu thương ta và có người để ta yêu thương – đó đã là một niềm hạnh phúc không gì sánh bằng. Có em của Xuân Diệu là một lời tự tình nhẹ nhàng nhưng thấm đượm những xúc cảm sâu sắc về tình yêu. Không cần những phút giây kề cận mãi mãi, không cần sự quấn quýt triền miên, chỉ cần “có em tồn tại trên đời”, thế thôi, cũng đủ để người yêu được sống trong một niềm vui ấm áp.

“Có em tồn tại trên đời
Cho anh còn được có người để yêu,
Thế thôi, thôi thế cũng nhiều
Em ơi! Quấn quít mai chiều được đâu.”

Đây là một quan niệm yêu thương thật cao thượng. Tình yêu trong thơ Xuân Diệu không chỉ là sự chiếm hữu, không phải là những khát khao mãnh liệt đầy nồng cháy như ta vẫn thấy ở nhiều bài thơ khác của ông. Ở đây, tình yêu đã trở thành một niềm hạnh phúc giản đơn: chỉ cần biết rằng người ấy vẫn đang sống, vẫn tồn tại đâu đó trên cõi đời này, thế là đủ.

Nhưng ẩn sâu trong sự bình thản ấy, vẫn có những nỗi đau của một trái tim yêu hết mình:

“Những gì cao đẹp thẳm sâu
Anh cho em hết, lòng đau còn gì.
Chỉ còn cái bóng anh đi.
Cái gan cái ruột tình si khoét rồi!”

Xuân Diệu từng nói: “Yêu là chết ở trong lòng một ít.” Và trong bài thơ này, ta lại cảm nhận được sự hy sinh trong tình yêu của ông. Yêu là cho đi tất cả, đến mức chỉ còn lại cái bóng của chính mình. Tình si đã khoét sâu vào tim, để lại trong lòng một khoảng trống, một nỗi đau không thể lấp đầy. Nhưng dù thế nào, dù có đau, có mất mát, ông vẫn chấp nhận, vẫn xem đó là niềm hạnh phúc.

Tình yêu trong Có em không đòi hỏi hồi đáp, không đặt điều kiện. Chỉ cần biết rằng người mình yêu vẫn đang sống tốt, vẫn khỏe mạnh, bình an, thế là đủ để lòng ta vơi đi những muộn phiền:

“Có em trên cõi đời này
Còn là hạnh phúc vui vầy cho anh.
Em ơi! Khoẻ mạnh tốt lành
Ấm êm, vui đẹp, cho anh khỏi buồn.”

Tình yêu ấy mang đến một cảm giác dịu dàng, bao dung. Người ta yêu không chỉ để nhận lại, mà còn để được thấy người mình thương vui vẻ, an lành. Và dù cho khoảng cách có thể tồn tại, dù cho tình yêu ấy có thể chỉ còn là một hình bóng trong lòng, thì chỉ cần người kia vẫn hạnh phúc, trái tim người yêu cũng cảm thấy đủ đầy.

Bài thơ Có em không nồng nhiệt, không da diết, nhưng lại chứa đựng một tình yêu lớn lao, một sự hy sinh thầm lặng. Nó như một lời nhắn nhủ nhẹ nhàng: trong cuộc đời này, có những người chỉ cần biết rằng người họ yêu vẫn đang sống, vẫn đang vui vẻ, thế là đủ. Đó chính là một trong những cung bậc cao đẹp nhất của tình yêu – một tình yêu không cần giữ, không cần chiếm hữu, mà chỉ cần sự tồn tại của người kia như một niềm an ủi và động viên trong cuộc đời.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý