Cõi lặng

Cõi lặng. Anh soi thấy mặt mình
Với nỗi buồn trong sạch

Cõi lặng. Không tiếng động nào khác
Tiếng đập trái tim anh

Người ơi, tôi yêu người tha thiết
Tôi sống với người, chết vì người

Cõi lặng. Tôi vượt qua ghềnh thác
Đến những miền trong xanh…

Ngày 17-1-2003

*

“Cõi Lặng” – Khi Tâm Hồn Chạm Tới Độ Trong Suốt

Có những khoảnh khắc trong đời, ta bất chợt dừng lại giữa dòng chảy cuồn cuộn của cuộc sống, để nhận ra rằng bên trong mình cũng có một khoảng lặng – một “cõi lặng”. Trong bài thơ cùng tên, Nguyễn Khoa Điềm đã khắc họa khoảnh khắc ấy bằng những vần thơ ít chữ, nhưng chất chứa một nỗi niềm sâu thẳm về sự chiêm nghiệm, tình yêu và hành trình tìm kiếm sự trong sạch của tâm hồn.

Cõi lặng – nơi đối diện với chính mình

“Cõi lặng. Anh soi thấy mặt mình
Với nỗi buồn trong sạch”

Trong khoảng lặng ấy, con người không còn ồn ào, không còn những xáo động bên ngoài, mà chỉ còn lại chính mình. Khi nhìn vào tấm gương nội tâm, ta thấy rõ gương mặt của mình – không chỉ là hình hài, mà còn là những xúc cảm chân thật nhất.

Nỗi buồn trong thơ Nguyễn Khoa Điềm không bi lụy, không u ám, mà là một nỗi buồn trong sạch. Nó không mang theo hối tiếc, cũng không còn vướng bận những ảo vọng của cuộc đời. Nó tinh khôi như giọt sương đầu ngày, như một sự thanh lọc sau bao biến động.

Lắng nghe tiếng đập của trái tim

“Cõi lặng. Không tiếng động nào khác
Tiếng đập trái tim anh”

Ở cõi lặng ấy, mọi thứ trở nên tĩnh mịch, chỉ còn lại tiếng đập của trái tim. Nhịp đập ấy nhắc ta rằng mình vẫn đang sống, vẫn còn khát khao, vẫn còn yêu thương. Trong những giây phút đối diện với chính mình, ta nhận ra ý nghĩa thực sự của sự tồn tại.

Có lẽ, chỉ khi bước vào cõi lặng, con người mới hiểu rằng mình cần gì, yêu ai và sẵn sàng hy sinh vì điều gì.

Tình yêu – động lực để sống và dấn thân

“Người ơi, tôi yêu người tha thiết
Tôi sống với người, chết vì người”

Tình yêu trong thơ Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là tình yêu lứa đôi, mà còn rộng lớn hơn – đó có thể là tình yêu đất nước, tình yêu con người, tình yêu với những lý tưởng cao đẹp.

Câu thơ “Tôi sống với người, chết vì người” vang lên như một lời nguyện ước đầy mãnh liệt. Một tình yêu chân chính không chỉ dừng lại ở sự hiện diện mà còn là sự hiến dâng, là sự sẵn sàng dấn thân và hy sinh.

Hành trình đi về những miền trong xanh

“Cõi lặng. Tôi vượt qua ghềnh thác
Đến những miền trong xanh…”

Cuộc đời không chỉ có những khoảnh khắc tĩnh lặng, mà còn có ghềnh thác – những thử thách, những gian truân không thể tránh khỏi. Nhưng sau tất cả, nếu tâm hồn vẫn giữ được sự thanh khiết, vẫn hướng về phía trước, thì ta sẽ tìm thấy những miền trong xanh – nơi bình yên, nơi của những giá trị chân thật.

Lời kết – Khi ta chạm vào cõi lặng của chính mình

Bài thơ “Cõi lặng” của Nguyễn Khoa Điềm như một lời nhắc nhở rằng, trong cuộc sống xô bồ, ta cần những khoảnh khắc dừng lại để lắng nghe chính mình, để soi chiếu tâm hồn, để nhận ra điều gì là quan trọng nhất. Đó có thể là tình yêu, là lý tưởng, là những giá trị mà ta sẵn sàng vượt qua thử thách để gìn giữ.

Và khi đã bước qua những ghềnh thác của cuộc đời, tâm hồn ta sẽ nhẹ nhàng hơn, trong trẻo hơn, như chính những miền trong xanh đang chờ đón ta phía trước.

*

Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam

Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.

Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.

Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.

Viên Ngọc Quý.