Đã về, đã tới
Đã về
Đã tới
Bây giờ
Ở đây
Vững chãi
Thảnh thơi
Quay về
Nương tựa
Nay tôi đã về
Nay tôi đã tới
An trú bây giờ
An trú ở đây
Vững chãi như núi xanh
Thảnh thơi dường mây trắng
Cửa vô sinh mở rồi
Trạm nhiên
Và bất động.
(Bài thơ nằm trong tuyển tập “Nến ngọc”)
*
“Đã về, đã tới – Trở về ngôi nhà đích thực nơi chính mình”
Có những con đường không đo bằng bước chân, mà bằng sự trở về của tâm hồn. Có những hành trình không hướng về phía trước, mà quay về với nguồn cội sâu thẳm bên trong. Bài thơ “Đã về, đã tới” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một lời tuyên ngôn hùng hồn nhưng nhẹ như mây trắng về hành trình tỉnh thức – nơi không có đích đến, bởi mỗi bước đi là đã về, mỗi khoảnh khắc sống là đã tới.
Đã về
Đã tới
Bây giờ
Ở đây
Bốn dòng đầu ngắn gọn, không hình ảnh, không ẩn dụ, nhưng lại chứa đựng một bước chuyển tâm linh rất lớn. Trong đời sống hiện đại, con người thường bị cuốn trôi trong quá khứ và tương lai, luôn “chạy” tới một cái gì đó: một sự nghiệp, một mối quan hệ, một giấc mơ. Nhưng ở đây, Thiền sư không đi đâu cả. Ngài về, tới, ngay bây giờ, ngay ở đây. Sự dừng lại ấy không phải là bỏ cuộc, mà là thức tỉnh, là an trú vững vàng trong thực tại sống động của phút giây hiện tại.
Vững chãi
Thảnh thơi
Quay về
Nương tựa
Đây là bốn trụ cột tinh thần của người thực hành chánh niệm. Trong thế giới đầy biến động, con người thường thấy mình trôi nổi, bất an. Nhưng “vững chãi như núi xanh”, “thảnh thơi như mây trắng” là trạng thái có thật của tâm thức khi quay về nương tựa nơi hơi thở, nơi thân tâm, nơi bước chân có chánh niệm. Đó là lúc ta không còn là chiếc lá bị cuốn đi, mà trở thành gốc rễ vững vàng giữa cuộc đời.
Cửa vô sinh mở rồi
Trạm nhiên
Và bất động.
“Cửa vô sinh” là biểu tượng cho cái thấy sâu sắc về bản chất không sinh, không diệt của mọi pháp. Người đã trở về với thực tại, sống trọn vẹn với mỗi phút giây, thì cũng là người bước qua ranh giới của sợ hãi, không còn bị lôi kéo bởi ảo tưởng sinh tử. “Trạm nhiên” là lặng lẽ sâu lắng, “bất động” là vững vàng giữa mọi sóng gió. Đó không phải là sự cứng nhắc, mà là sự an trú trọn vẹn trong chân như, nơi không còn lầm lạc, không còn rong ruổi.
Với bài thơ này, Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ đang nói, mà còn đang mời gọi: hãy dừng lại, hãy thở, hãy quay về với chính mình. Thực tại mầu nhiệm đang ở đây – không cần tìm kiếm nơi nào khác. Mỗi người đều có thể “đã về, đã tới”, chỉ cần một bước chân có ý thức, một hơi thở có tình thương.
Thông điệp của bài thơ là một lời gợi nhắc mạnh mẽ rằng: hạnh phúc không ở tương lai, bình yên không nằm ở đâu xa, mà luôn hiện hữu trong khoảnh khắc này – nếu ta đủ can đảm để dừng lại, đủ lặng để thấy, và đủ yêu thương để trở về.
Bài thơ không đơn thuần là ngôn từ. Nó là một pháp môn. Một cánh cửa mở ra sự thực tập. Và ai đã thực sự bước vào, sẽ hiểu rằng: đã về, đã tới – là điều mầu nhiệm nhất mà một con người có thể nhận ra trong cuộc đời.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
