Đây cảnh cũ, đâu người xưa

Đây cảnh cũ, đâu người xưa
Tình cũ năm qua để hững hờ
Hoa dẫu mỉm cười nhưng có ý
Phảng buồn mặt phấn nét tương tư
Giận thời gian, tiếc ngây thơ
Lòng xuân tình cảm bây giờ gửi ai?
Trinh xuân mộng cũ đi rồi
Cảnh sinh xa vắng ngậm ngùi ly tao
Gặp Trinh trong bóng xuân đào
Đang khi quãng gió dạt dào chim ca
Má hồng, hồng đượm hương hoa
Rung rinh đọng giọt phấn nhoà sương rơi
Hoa xuân thắm, nụ xuân tươi
Quyện hoa hơn hớn, lòng ơi mộng lòng
Trinh tay nâng giấc cánh hồng
Với vần thơ hái mơ mòng tôi yêu…
Cảm nhau từ đấy xuân chiều
Cành thơ, lá gió dập dìu ngân nga
Tìm Trinh trong nắng tôi ra
Lời oanh ríu rít vuốt hoa Trinh cười
Nhưng đây nắng liễu buồn ơi!
Ba xuân nẩy nét chia phôi chim ngừng….

1941

*
Đây Cảnh Cũ, Đâu Người Xưa – Dư Âm Một Mối Tình Đã Xa

Thâm Tâm – một hồn thơ chất chứa những ưu tư, những giấc mộng không thành. Đây cảnh cũ, đâu người xưa là khúc hát của hoài niệm, của những tiếc nuối khi tình yêu đã tan vào quá khứ. Nỗi buồn trong thơ không dữ dội, không gào thét, mà lặng lẽ len vào từng hình ảnh, từng câu chữ, khiến lòng người đọc cũng rưng rưng theo những rung động mơ hồ.

Ký ức xưa – Cảnh cũ vẫn đây, nhưng người đã xa

Ngay từ câu mở đầu, Thâm Tâm đã khắc họa nỗi cô đơn của nhân vật trữ tình trước không gian cũ:

“Đây cảnh cũ, đâu người xưa
Tình cũ năm qua để hững hờ.”

Cảnh vật vẫn vẹn nguyên, nhưng người từng cùng ta chung bước thì đã đi xa. Cái “hững hờ” ở đây không chỉ là thái độ của thời gian đối với tình cảm con người, mà còn là sự trống vắng khi không còn ai để san sẻ yêu thương.

Hoa cười nhưng lòng chẳng vui

“Hoa dẫu mỉm cười nhưng có ý
Phảng buồn mặt phấn nét tương tư.”

Ngay cả những đóa hoa – biểu tượng của sắc xuân, của niềm vui, cũng không còn rạng rỡ như trước. Nụ cười của hoa dường như chỉ là một vẻ bề ngoài, che giấu nỗi buồn bên trong. Phải chăng đó chính là tâm trạng của nhân vật trữ tình? Một người ngoài mặt vẫn gắng gượng nhưng lòng đã chất đầy nỗi nhớ và tiếc nuối.

Tình yêu qua đi, để lại gì?

“Giận thời gian, tiếc ngây thơ
Lòng xuân tình cảm bây giờ gửi ai?”

Tình yêu một khi đã mất, chỉ còn lại sự giận hờn vô vọng với thời gian. Cái “ngây thơ” ngày trước giờ đây trở thành thứ đáng tiếc nhất – vì một khi đã trưởng thành, ta không thể yêu bằng trái tim trong trẻo như thuở ban đầu nữa. Nhưng rồi, khi tình đã xa, khi lòng vẫn còn tràn đầy yêu thương, biết gửi gắm vào đâu?

Những ngày hạnh phúc – Kỷ niệm hóa thành thơ

Trong dòng hồi ức, hình bóng người thương hiện về như một giấc mơ đẹp:

“Gặp Trinh trong bóng xuân đào
Đang khi quãng gió dạt dào chim ca.”

Hình ảnh người con gái mang tên Trinh xuất hiện giữa cảnh sắc mùa xuân, đẹp dịu dàng như một đóa hoa đào, giữa tiếng chim ca ríu rít. Có lẽ, đó là khoảnh khắc mà tình yêu đẹp nhất, trong sáng và tràn đầy sức sống.

Tình yêu ấy không chỉ là sự rung động giữa hai con người, mà còn hòa quyện vào thiên nhiên, thành vần thơ, thành những giấc mộng ngọt ngào:

“Trinh tay nâng giấc cánh hồng
Với vần thơ hái mơ mòng tôi yêu…”

Đôi tay Trinh nâng nhẹ cánh hồng, cũng như nâng niu tình yêu và những vần thơ kỷ niệm. Câu thơ nhẹ nhàng mà thấm đượm một nỗi buồn man mác – bởi ta biết rằng giấc mộng ấy rồi cũng sẽ tan biến.

Chia ly – Khi nắng liễu không còn ấm

Hạnh phúc có đấy, nhưng rồi thời gian vẫn cứ trôi, mang theo bao kỷ niệm. Câu thơ cuối cùng như một tiếng thở dài của sự chia xa:

“Nhưng đây nắng liễu buồn ơi!
Ba xuân nẩy nét chia phôi chim ngừng….”

Ba mùa xuân đã trôi qua kể từ ngày ấy, nhưng giờ đây, chim không còn hót nữa, nắng cũng chẳng còn ấm áp. Hình ảnh “nắng liễu” gợi lên sự mong manh, yếu ớt, như chính mối tình này – đẹp nhưng ngắn ngủi, tàn phai theo tháng năm.

Lời kết – Một mối tình dang dở nhưng không lụi tàn

Đây cảnh cũ, đâu người xưa không chỉ là bài thơ về sự tiếc nuối một mối tình đã mất, mà còn là lời nhắn nhủ về sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Những gì từng rực rỡ, từng hạnh phúc, cuối cùng cũng trở thành ký ức. Nhưng chính nhờ ký ức ấy, ta mới biết trân trọng những gì đã qua, và giữ lại một góc đẹp đẽ trong tâm hồn.

Tình yêu có thể kết thúc, nhưng những cảm xúc chân thành vẫn còn mãi trong lòng người ở lại. Và có lẽ, trong mỗi chúng ta, ai cũng từng có một “cảnh cũ”, một “người xưa” để nhớ về…

*

Thâm Tâm – Nhà Thơ Của Hào Khí Và Ly Biệt

Thâm Tâm (1917–1950), tên thật là Nguyễn Tuấn Trình, là một nhà thơ và nhà viết kịch tiêu biểu của Việt Nam. Ông được biết đến nhiều nhất qua bài thơ Tống biệt hành, tác phẩm mang phong cách hòa quyện giữa cổ điển và hiện đại, thể hiện hào khí mạnh mẽ và nỗi bi tráng trong từng câu chữ.

Sinh ra tại Hải Dương trong một gia đình nhà giáo, Thâm Tâm từ nhỏ đã sớm bộc lộ tài năng nghệ thuật. Ông từng kiếm sống bằng nghề vẽ tranh trước khi bước vào con đường văn chương. Những năm 1940, ông hoạt động sôi nổi trên các tờ báo như Tiểu thuyết thứ bảy, Ngày nay, và đặc biệt thành công với thể loại thơ. Thơ ông đa dạng về cảm xúc, lúc buồn sâu lắng, lúc trầm hùng, bi ai, lúc lại rộn ràng niềm vui.

Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Thâm Tâm tích cực tham gia phong trào văn hóa Cứu quốc, làm biên tập viên báo Tiên Phong rồi nhập ngũ, trở thành thư ký tòa soạn báo Vệ quốc quân (sau này là Quân đội Nhân dân). Ông qua đời đột ngột vào năm 1950 trong một chuyến công tác tại chiến dịch Biên giới, để lại nhiều tiếc thương.

Sinh thời, Thâm Tâm chưa in tập thơ nào, nhưng những sáng tác của ông được tập hợp và xuất bản vào năm 1988 trong tuyển tập Thơ Thâm Tâm. Ngoài Tống biệt hành, ông còn nổi tiếng với các bài thơ Gửi T.T.Kh., Màu máu Tygôn, Dang dở, gắn liền với câu chuyện tình bí ẩn về thi sĩ T.T.Kh.

Bên cạnh thơ, Thâm Tâm còn sáng tác nhiều kịch bản như Sương tháng Tám, Lá cờ máu, Người thợ… Năm 2007, ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật, khẳng định những đóng góp quan trọng của ông đối với nền văn học Việt Nam.

Với phong cách thơ vừa lãng mạn vừa bi tráng, giàu cảm xúc nhưng cũng đầy hào khí, Thâm Tâm mãi mãi là một trong những gương mặt tiêu biểu của thi ca Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX.

Viên Ngọc Quý.