Đề ảnh tự cười mình
Cũng phết nhà nho cũng áo khăn,
Tha hương xem phải khách làng văn.
Làng văn thiệt giả lòng mình biết,
Bộ cánh ngoài trông chẳng chắc bằng!
*
Nụ Cười Nhìn Lại Chính Mình
Giữa dòng đời vạn biến, con người thường khoác lên mình những lớp áo khác nhau – có khi là vẻ nghiêm trang của kẻ sĩ, có khi là phong thái của người tài hoa, nhưng liệu bề ngoài ấy có thực sự phản chiếu được bản chất bên trong?
Cũng phết nhà nho cũng áo khăn,
Tha hương xem phải khách làng văn.
Hai câu thơ đầu mở ra hình ảnh một con người xa xứ, khoác lên mình dáng vẻ của kẻ sĩ – áo khăn chỉnh tề, phong thái nho nhã. Ở chốn xa lạ, người đời nhìn vào tưởng rằng đây là một bậc văn nhân thực thụ, một người am tường chữ nghĩa. Nhưng có phải cứ khoác lên áo nho sinh là trở thành kẻ sĩ? Có phải cứ gắn mác văn nhân là thực sự có tài?
Làng văn thiệt giả lòng mình biết,
Bộ cánh ngoài trông chẳng chắc bằng!
Câu thơ cuối là sự tự đối diện, một nụ cười thấu triệt dành cho chính mình. Thiệt hay giả, chân tài hay chỉ là vỏ bọc, có lẽ chỉ người trong cuộc mới thực sự hiểu rõ. Bề ngoài dù trau chuốt, dù ra dáng văn nhân đến đâu, nhưng nếu tâm hồn trống rỗng, nếu chỉ mượn danh để tô vẽ thì cũng chẳng thể che giấu được bản chất thực sự.
Bài thơ Đề ảnh tự cười mình không chỉ là một lời tự trào đầy sâu cay của Đông Hồ mà còn là một lời nhắc nhở thâm thúy: Con người có thể đánh lừa người khác bằng vẻ ngoài, nhưng không thể tự lừa dối chính mình. Và liệu đến cuối cùng, chúng ta có dám nhìn lại tấm ảnh của chính mình, cười một nụ cười nhẹ nhõm vì đã sống đúng với bản chất hay không?
*
Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc
Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.
Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.
Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.
Viên Ngọc Quý
